Met deze pakkende titel van een heel goed boek dat ik iedereen kan aanraden, wil ik deze blog openen. Veel mensen denken op deze eenvoudige wijze en ook ik betrap me er nu zelfs nog wel eens op. Het is ook eenvoudig: er is niets mis met mij, de ander is het probleem. Vroeger dacht ik dat problemen tussen mensen erg ingewikkeld waren en dat er allerlei ingewikkelde mechanismen speelden, tegenwoordig heb ik geleerd dat de meeste ingewikkelde conflicten tussen mensen vaak een heel eenvoudige oorzaak hebben. Omdat mensen de angel van het probleem of conflict niet doorzien blijven ze vaak jarenlang doorgaan met deze problemen en conflicten waarbij de problemen of conflicten alleen maar groter worden.
Of het nu gaat om partners, ex-partners, collega’s of kinderen, één van de basis uitingen van problemen is “ik bepaal, niet jij!”. Ex partners willen vaak nog alles bepalen richting de andere ex en veel opstandige kinderen met gedrag- of opvoedingsproblemen willen eigenlijk alleen maar erkenning van hun problemen. Toen mij dit voor het eerst overkwam dacht ik dat dit mechanisme met macht en wraak te maken had. Nu realiseer ik met dat dit meer zegt over de persoon die wil bepalen dan over mijzelf. Vaak is het zo dat deze persoon uit het gevoel van onmacht, niet gezien worden of zich niet erkend voelen probeert zichzelf kracht te geven door controle over zichzelf en anderen te hebben. Vaak is de slachtofferrol ook een vorm van “willen bepalen”. Dit mechanisme van het “willen bepalen” werkt dan als bevestiging van de eigenwaarde en eigen autonomie. Vooral wanneer mensen vinden dat hun problemen niet serieus genomen worden, of wanneer ze zich niet erkend voelen kan men omslaan in het “willen bepalen”.
Tegenwoordig zie ik het fenomeen “ik bepaal, niet jij” niet meer als macht maar juist als onmacht. Wanneer iemand er (nog) niet aan toe is om naar zichzelf te kijken en een echte oplossing te zoeken, moet ik er eigenlijk niets mee. Soms is de oplossing van een conflict of probleem niet zo moeilijk. Beide partijen moeten wel bereid zijn om het eigen aandeel en de echte angel onder ogen te willen zien. Oprecht vergeven kan ook helpen, niet als gunst aan de ander maar juist als gunst aan uzelf. Maar zoveel mensen zitten zo vast in hun eigen gelijk en hun eigen visie dat ze soms hun leven lang in de opstandige slachtofferrol blijven zitten en waarbij ze door “te bepalen” erkenning zoeken voor het in hun ogen aangedane leed. Helaas helpt dit gedrag vaak niet om deze erkenning te krijgen en is het tegendeel vaak het gevolg.
Als andere partij in dit probleem of conflict kunt u er eigenlijk niet veel mee behalve relativeren en loslaten. Probeer te voorkomen dat u meegezogen gaat worden in de problemen van de ander en laat u niet verleiden om het spel mee te spelen. Wanneer de ander door te bepalen uw leven in wil richten of wil beperken blijf dan bij uzelf, laat u niet manipuleren. Blijf doen wat voor uzelf goed voelt, ga geen conflict aan maar probeer duidelijk te zijn en u vooral niet mee te laten slepen in eindeloze discussies over wie er nu gelijk heeft. Probeer te ontdekken wat de werkelijke angel is en probeer daar op in te spelen zonder te (ver)oordelen. Wie weet kan de eenvoudige erkenning van het gevoel van de ander al een oplossing zijn. Wanneer de ander blijft volharden is het oprecht loslaten en naar de ander, zonder neerbuigend gedrag, zonder (ver)oordelen of nog even het laatste woord willen hebben, aan te geven dat u open staat voor een echte dialoog zonder gevecht, de beste oplossing.
De echte oplossing komt pas wanneer beide partijen oprecht kunnen zeggen: “ik ben oke, en jij bent oke!”.
Tot schrijfs, Hein Pragt