Menswerk

Menswerk

Door aan vrijdag, november 10, 2023

menswerk pagina's Na zestig jaar in dit leven heb ik de nodige positieve en negatieve levenservaringen. Ik heb al sinds mijn vroege tienerjaren een zeer grote belangstelling voor psychologie en het doorgronden van menselijk gedrag. Mede door deze belangstelling heb ik vele boeken gelezen en veel diepzinnige gesprekken gehad en een cursus sociale psychologie gevolgd. Wanneer een onderwerp mijn bijzondere interesse heeft lees ik in korte tijd veel over het onderwerp en vaak probeer ik daarna datgene wat op dat moment in mijn hoofd zit, te verankeren door er een artikel over te schrijven. Het brede thema van deze pagina’s is menselijk gedrag bekeken vanuit de allerlei standpunten, en op deze pagina’s komt de zin: “niets menselijks is ons vreemd” volledig tot zijn recht. Menselijk gedrag kan bewust of onbewust en vrijwillig of onvrijwillig zijn. Het gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren, omgeving en ervaring mede door leerprocessen tijdens het leven. Het gedrag dat mensen ten opzichte van elkaar vertonen heet sociaal gedrag en dit gedrag en enkele thema’s zijn zo uitgebreid geworden dat ze een afzonderlijk thema met de naam “menswerk” op deze site zijn geworden. Vriendelijke groet, Hein Pragt.

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Wat zijn emoties en basisemoties?

basisemoties Het lijkt er op dat er maar een paar basisemoties zijn. Darwin beschreef in de 19e eeuw dat bij bepaalde emoties de bijbehorende gezichtsuitdrukkingen universeel lijken te zijn. De Amerikaanse hoogleraar / psycholoog Paul Ekman bevestigde dit toen hij onderzoek deed naar deze stelling van Darwin. Het onderzoek van Ekman bevestigde het bestaan van universele gezichtsuitdrukkingen en de volgende zes basisemoties: vreugde, verdriet, angst, woede, verbazing en afschuw. Een emotie kan worden opgeroepen door bijvoorbeeld het waarnemen van een gebeurtenis, het zien van emoties bij anderen, de eigen gedachten, de eigen fantasie of een geestelijke stemming. Men noemt deze emoties basisemoties omdat de gezichtsuitdrukkingen die mensen bij deze emoties tonen, bijna overal ter wereld en los van een bepaalde cultuur, vrij universeel lijken te zijn. Zelfs mensen die blind geboren zijn en dus nog nooit een gezichtsuitdrukking hebben gezien, lijken toch deze universele gezichtsuitdrukkingen te vertonen. Natuurlijk zijn er meer emoties maar die zijn vaak niet afhankelijk van gezichtsuitdrukkingen en uiten zich bijvoorbeeld door middel van gebaren, lichaamshouding of veranderingen in de stem. Andere emoties die wij kunnen benoemen zijn bijvoorbeeld: afkeer, afgunst, minachting, bewondering, jaloezie, liefde, lust, verwijt, wanhoop, trots, spijt, berouw, haat en schaamte.

Het verschil tussen emotie en gevoel

Veel mensen halen in het dagelijkse leven de begrippen emotie en gevoel door elkaar maar er is wel een verschil tussen emotie en gevoel. Heel simpel kunnen we stellen dat gevoelens van binnen zitten en dus niet zo zichtbaar zijn en dat emoties de uitingsvormen van deze gevoelens zijn. In tegenstelling tot gevoelens zijn emoties dus wel in meer of mindere mate zichtbaar. Gevoelens zijn dus interne ervaringen die ons kunnen aanzetten tot een bepaalde emotionele reactie. Als voorbeeld kunnen we de emotie woede zien als een uiting van frustratie of angst. Een tegenovergesteld voorbeeld is dat bijvoorbeeld frustratie over een mislukking zich zou kunnen uiten in de emotie woede of verdriet. Met welke emotie men het gevoel frustratie uit kan bijvoorbeeld afhankelijk zijn van de leeftijd, of men een man of een vrouw is, cultuur en opvoeding. Men kan bijvoorbeeld verdriet zien als een teken van zwakte, terwijl woede bijvoorbeeld een gevoel kan geven van veiligheid en controle.

Het halo effect

halo effect Het halo-effect is het verschijnsel dat men door middel van een in het oog springende eigenschap van een persoon het totaalplaatje van positieve of negatieve eigenschappen invult. Wanneer een leerling op een school bijvoorbeeld matig tot slecht is in de hoofdvakken (zoals taal en rekenen) dan is men geneigd om deze leerling als een zwakke leerling te zien en ook niet verder te kijken naar andere kwaliteiten. Bij leerlingen die goed zijn in belangrijke vakken zal men bij de beoordeling van een fout vaak denken dat dit een vergissing is en dat men het goede antwoord wel zal weten, terwijl men bij zwakke leerlingen er bij voorbaat sneller van uit gaat dat ze het fout hebben. Ook worden fysiek aantrekkelijke mensen ook vaak intelligenter geschat dan fysiek minder aantrekkelijke mensen en denkt men vaak dat bepaalde eigenschappen altijd bij elkaar horen waardoor we iemand die niet zoveel aandacht aan zijn uiterlijk besteed ook snel als lui en slordig bestempelen en zal men een geduldige dokter die zich inleeft in de patiënt als zeer deskundig inschatten. Het halo-effect komt voort uit onze behoefte aan harmonie, we zijn geneigd mensen te beoordelen als een consistent geheel en niet als een hoop tegenstrijdige eigenschappen.

Ockham scheermes (Occams razor)

scheermes Ockhams scheermes ook wel Occam’s razor genoemd is een principe uit de kennistheorie van de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham die een franciscaner monnik was. In het kort kom het erop neer dat wanneer er verschillende verklaringen zijn voor een verschijnsel, men ervan uit kan gaan dat de verklaring die de minste aannames bevat en het minst complex is, de juiste is. Ockham gebruikte zelf de term ‘scheermes’ niet maar deze term symboliseert het wegscheren van alle onnodige ingewikkeldheden om bij de meest eenvoudige verklaring uit te komen. In het kort kom het erop neer dat de eenvoudigste verklaring vaak de beste is.

Ockham’s scheermes is de belangrijkste tegenwerping tegen pseudowetenschap, wanneer we de wekelijkse horoscoop verklaren vanuit de statistiek is de wijze waarop de horoscoop geschreven is zo dat de meeste mensen dit en de week erna wel op een op andere wijze zullen meemaken. Dit is dus de eenvoudige verklaring die weinig aannames kent. De complexe verklaring die allerlei problemen met gehele natuurwetenschap heeft en vele aannames kent, het geloof in op astrologie gebaseerde horoscopen, is dus heel wat onwaarschijnlijker. Maar ook in het dagelijks leven gebruiken we dit principe vaak, wanneer een collega ’s ochtends niet op kantoor verschijnt, bedenken we de meest eenvoudige verklaring, hij is ziek of de trein had vertraging. Zelden bedenken we dat hij weleens ontvoerd kan zijn door buitenaardse wezens of dat hij met de vrouw van zijn werkgever er vandoor is gegaan naar een warm land. Ockham’s scheermes zegt ons: hij is waarschijnlijk ziek en we bellen even naar zijn huis om dat de verifiëren.

Ook in uw persoonlijke leven kan Ockham’s scheermes erg handig zijn, wanneer u twijfelt aan de keuzes die u moet maken, kunt u zo de meest voor de hand liggende (de keuze met de minste aannames) kiezen en wanneer u verschillende varianten van een verhaal hoort, kun u ervan uitgaan dat het verhaal met de minste aannames (de meest eenvoudige) meestal de goed is. Ik las eens een cartoon van iemand die met Ockham’s scheermes op allerlei complexe wijze zijn eigen blunder zat te verklaren en aan het einde was de enige conclusie die overeind bleef: “ik ben een idioot geweest!”. Dis is tevens de grote levensles die u kunt leren van Ockham’s scheermes, ook de mens heeft de gewoonte zijn eigen gedrag goed te praten en het ego te sparen, terwijl de meest eenvoudige (en meest aannemelijke) verklaring vaak is dat men zelf een fout gemaakt heeft, dom geweest is of zelf ook een groot aandeel gehad heeft en het probleem.

Lachen is echt gezond

lachen is gezond Diverse wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat lachen letterlijk gezond is. Als kind lachen we gemiddeld 300 tot 400 keer per dag maar de gemiddelde volwassenen nog maar zo’n 10 tot 15 keer per dag. De lichamelijke voordelen van het lachen lijken van onschatbare waarde te zijn, zo komen bij het lachen endorfine vrij die lustverhogend en ontspannend zijn en zwaarmoedigheid en pijn bestrijden. Ook geeft het een antidepressief effect en daarom voelt men zich vaak ook zo lekker na een goede lachbui. Nederland zou meer moeten lachen want lachen geeft plezier en is nog een keer goed voor de gezondheid. Lachen zet ook veel spieren in beweging zoals maar liefst 15 gezichtsspieren en daarmee is lachen zelfs eenvoudiger dan fronsen want hiervoor gebruikt u ongeveer 40 spieren. Maar ook de spieren in buik en middenrif spannen aan en masseren de inwendige organen en in de andere spieren is de spierspanning tijdens het lachen juist erg laag waardoor men een ontspannen gevoel krijgt. Wanneer men lacht haalt men dieper adem en ook heeft het invloed op de bloeddruk en het hartritme. Een lachsessie van 20 minuten brengt evenveel vitaliteit en welzijn als een step- of joggingsessie, we zouden dus eigenlijk een avondje cabaret in het zorgpakket moeten opnemen. Lachen versterkt ook het immuunsysteem, onderzoekers zagen een stijging van beschermende antistoffen in het bloed na een lachtherapie. Ook is lachen goed voor de bloedsomloop en verlaagt het de bloeddruk. Daarnaast vermindert lachen stress, depressie, bezorgdheid en slapeloosheid, dus we kunnen stellen dat lachen zeer gezond is voor zowel lichaam als geest. Reden te meer om iets minder serieus te zijn en wat meer te lachen.

Is een fobie aangeleerd of aangeboren.

fobie Het lijkt er sterk op dat een fobie aangeleerd is al vermoeden onderzoekers wel dat het mensenbrein een aangeboren aanleg heeft voor het ontwikkelen van fobieën. De meeste fobieën gaan over dingen waar we ook maar beter een beetje bang voor moeten zijn zoals hoogtes en grote open vlaktes. ln 1970 werd daarom de theorie geopperd dat fobieën ontstaan door voorbereid leren. Het bleek dat peuters in een plaatjesreeks slangen sneller waarnemen dan rupsen, wat aantoont dat ons brein van nature meer oog heeft voor dingen die potentieel gevaarlijk kunnen zijn. Recent onderzoek maakt aannemelijk dat er bij dat “voorbereid leren” nog een ander mechanisme meespeelt. In dit experiment kregen baby’s van zeven maanden twee filmpjes te zien, een met een niet bedreigend dier zoals een olifant, en een met een slang. Lieten de onderzoekers daarbij een vrolijke stem horen, dan bekeken de baby’s beide filmpjes even lang, maar klonk er een angstige stem, dan bleef de babyblik veel langer op de slang gefixeerd. Volgens de onderzoekers toont dat aan dat we potentieel gevaarlijke dingen van jongs af aan ook makkelijker associëren met eng.
(Psychological Science, dec 2010)

Een mens kan letterlijk sterven van de schrik.

doodsangst Een bekend “broodje aap” verhaal is dat tijdens een ontgroening bij een studentenvereniging iemand geblinddoekt op handen en knieën moet zitten met de boodschap dat hij onthoofd gaat worden. De student valt dood neer als iemand hem daarop in de nek slaat met een natte dweil. Dit verhaal is waarschijnlijk niet waar maar het blijkt wel mogelijk te zijn om echt te sterven van de schrik. Zo werd eind 2009 een 20 jarige Amerikaan tot levenslang veroordeeld omdat hij een 79 jarige vrouw de dood in gejaagd zou hebben. De 20 jarige man was na een mislukte bankoverval het huis van de vrouw binnengevlucht die van schrik een hartaanval kreeg en stierf. De rechtbank oordeelde dat dit dood door schuld was en volgens de Amerikaanse neuroloog Martin Samuels, die deskundige was in deze zaak was dit zeer goed mogelijk. In 2007 publiceerde hij al een artikel waarin hij uiteenzet hoe schrik het hart zo kan beschadigen dat het ophoudt met slaan. Het komt erop neer dat een lichaam in paniek zoveel van het stresshormoon adrenaline kan gaan rondpompen dat het autonome zenuwstelsel de calciumkanalen in het hart wijd open gooit. Nu is calcium noodzakelijk om het hart krachtig te laten samentrekken, maar in dit geval wordt het hart er letterlijk mee overspoeld en kan het onmogelijk weer ontspannen. Het spierweefsel scheurt onder al dat geweld en het slachtoffer valt dood neer.

Het Münchhausensyndroom en Münchhausen by proxy.

Het Münchhausensyndroom is een psychiatrisch stoornis waarbij een patiënt zich herhaaldelijk meld bij hulpverleners met zelf toegebrachte verwondingen of gesimuleerde klachten om zorg en aandacht te krijgen. Vaak meten deze patiënt zich constant weer andere ziekten en verwondingen aan en worden ze dus constant naar andere specialisten verwezen. De patiënt doet dus heel goed zijn of haar best om de hulpverlener bewust te misleiden. Soms ondergaan deze patiënten meerdere overbodige operaties voordat de hulpverlener de juiste diagnose stelt. Soms is dat zeer moeilijk omdat ze vaak zeer veel kennis hebben van alle symptomen en deze bedrieglijk echt kunnen simuleren. De oorsprong van de naam is niet de ontdekker maar de baron van Münchhausen uit het bekende boek, die beroemd is geworden door zijn fantastische, maar duidelijk gelogen verhalen. De verhalen van de baron hadden trouwens niets met ziekte te maken.

Een variant hierop is Münchhausen by proxy, waarbij iemand herhaaldelijk medische hulp zoekt voor bewust gefingeerde stoornissen of ziektes bij een derde zoals bijvoorbeeld een kind. In dit geval gaat het de pleger om de eigen aandacht van medische hulpverleners via een kind of soms ook huisdier. De pleger kan zelfs subtiel zelf de verwondingen toebrengen en het slachtoffer als patiënt aan deze hulpverleners aanbieden. In sommige gevallen is de pleger zelf niet de ouder maar iemand die het kind onder de hoede heeft. De ziekte zou dus ook ‘indirect syndroom van Münchhausen’ of ‘syndroom van Münchhausen via een tussenpersoon’ genoemd kunnen worden. De pleger begeleidt het slachtoffer naar artsen en hulpverleners en doet zich daar meestal erg begaan en meelevend voor maar vaak stemt deze ook snel in met voor het slachtoffer vaak belastende onderzoeken, waar een “normale” ouder zich niet zo snel bij neer zou leggen. In dit geval gaat het de pleger om de aandacht die zij of hij krijgt doordat het kind ziek is. Soms heeft dit zelfs ernstige geestelijke of lichamelijke gevolgen voor het kind en kan het zelfs de dood van het kind tot gevolg hebben. Kenmerkend is dat de pleger aandacht krijgt door de ziekte of verwondingen van het kind dat hem of haar toevertrouwd is.

Wat is het Stockholmsyndroom?

Het Stockholmsyndroom is het verschijnsel dat mensen zich onder bepaalde omstandigheden hechten aan de personen die hen ernstig onrecht aandoen bijvoorbeeld dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt. De benaming komt van overval op de Kreditbanken in Stockholm en de daaropvolgende gijzeling van zes dagen in 1973. Hierbij namen de gegijzelden het voor hun gijzelnemers op, zelfs nog na de zesdaagse gijzeling en ook tijdens de verhoren hielden ze zich in ten voordele van de gijzelnemers. Later gaf men dit verschijnsel de naam Stockholmsyndroom. Men neemt aan dat het Stockholmsyndroom tot ontwikkeling kan komen in een omstandigheid waar de gijzelnemer of de dader absolute controle heeft over het slachtoffer of de gegijzelde en naast die absolute controle ook voorziet in de basisbehoeften van het slachtoffer zoals voedsel en beschutting.

Voor buitenstaanders is dit vaak een vreemde situatie, omdat ook de gegijzelde wel weet dat hij of zij zich slechts in een afhankelijke situatie zit als gevolg van wat de gijzelnemer doet. Sommige slachtoffers van misbruik en mishandeling hebben het syndroom ontwikkeld om met het misbruik om te kunnen gaan en zijn zelfs in staat om de dader langdurig te verzorgen en zelfs te verdedigen terwijl ze weten wat hen overkomen is. Wat dan kan voorkomen is dat ze zelfs agressief kunnen zijn naar het gezinslid dat de stilte doorbreekt en de zaak aan de kaak stelt. Het Limasyndroom is het tegenovergestelde van het Stockholmsyndroom waarbij de dader sympathie krijgt voor het slachtoffer of de gijzelaars. Dit is genoemd naar een gijzelactie op de Japanse ambassade in Lima in 1996, toen leden van een militante beweging honderden mensen gijzelden, binnen een paar uur bevrijden de ontvoerders het grootste deel van de gijzelaars uit sympathie.

Boek over de sociale psychologie

sociale psychologiePsychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.
kopen knop

Meer menswerk pagina’s

0
Gerelateerde berichten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *