Ockham scheermes
Ockhams scheermes ook wel Occam’s razor genoemd is een principe uit de kennistheorie van de 14e-eeuwse Engelse filosoof Willem van Ockham die een franciscaner monnik was. In het kort kom het erop neer dat wanneer er verschillende verklaringen zijn voor een verschijnsel, men ervan uit kan gaan dat de verklaring die de minste aannames bevat en het minst complex is, de juiste is. Ockham gebruikte zelf de term ‘scheermes’ niet maar deze term symboliseert het wegscheren van alle onnodige ingewikkeldheden om bij de meest eenvoudige verklaring uit te komen. In het kort kom het erop neer dat de eenvoudigste verklaring vaak de beste is.
Ockham’s scheermes is de belangrijkste tegenwerping tegen pseudowetenschap, wanneer we de wekelijkse horoscoop verklaren vanuit de statistiek is de wijze waarop de horoscoop geschreven is zo dat de meeste mensen dit en de week erna wel op een op andere wijze zullen meemaken. Dit is dus de eenvoudige verklaring die weinig aannames kent. De complexe verklaring die allerlei problemen met gehele natuurwetenschap heeft en vele aannames kent, het geloof in op astrologie gebaseerde horoscopen, is dus heel wat onwaarschijnlijker.
Maar ook in het dagelijks leven gebruiken we dit principe vaak, wanneer een collega ’s ochtends niet op kantoor verschijnt, bedenken we de meest eenvoudige verklaring, hij is ziek of de trein had vertraging. Zelden bedenken we dat hij weleens ontvoerd kan zijn door buitenaardse wezens of dat hij met de vrouw van zijn werkgever er vandoor is gegaan naar een warm land. Ockham’s scheermes zegt ons: hij is waarschijnlijk ziek en we bellen even naar zijn huis om dat de verifiëren.
Ook in uw persoonlijke leven kan Ockham’s scheermes erg handig zijn, wanneer u twijfelt aan de keuzes die u moet maken, kunt u zo de meest voor de hand liggende (de keuze met de minste aannames) kiezen en wanneer u verschillende varianten van een verhaal hoort, kun u ervan uitgaan dat het verhaal met de minste aannames (de meest eenvoudige) meestal de goed is. Ik las eens een cartoon van iemand die met Ockham’s scheermes op allerlei complexe wijze zijn eigen blunder zat te verklaren en aan het einde was de enige conclusie die overeind bleef: “ik ben een idioot geweest!”.
Dit is tevens de grote levensles die u kunt leren van Ockham’s scheermes, ook de mens heeft de gewoonte zijn eigen gedrag goed te praten en het ego te sparen, terwijl de meest eenvoudige (en meest aannemelijke) verklaring vaak is dat men zelf een fout gemaakt heeft, dom geweest is of zelf ook een groot aandeel gehad heeft en het probleem.
Meer artikelen over menswerk
Over de auteur
