Menswerk
Na meer dan zestig jaar in dit leven heb ik de nodige positieve en negatieve levenservaringen. Ik heb al sinds mijn vroege tienerjaren een zeer grote belangstelling voor psychologie en het doorgronden van menselijk gedrag. Mede door deze belangstelling heb ik vele boeken gelezen en veel diepzinnige gesprekken gehad en een cursus sociale psychologie gevolgd. Wanneer een onderwerp mijn bijzondere interesse heeft lees ik in korte tijd veel over het onderwerp en vaak probeer ik daarna datgene wat op dat moment in mijn hoofd zit, te verankeren door er een artikel over te schrijven. Het brede thema van deze pagina’s is menselijk gedrag bekeken vanuit de allerlei standpunten, en op deze pagina’s komt de zin: “niets menselijks is ons vreemd” volledig tot zijn recht. Menselijk gedrag kan bewust of onbewust en vrijwillig of onvrijwillig zijn. Het gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren, omgeving en ervaring mede door leerprocessen tijdens het leven. Het gedrag dat mensen ten opzichte van elkaar vertonen heet sociaal gedrag en dit gedrag en enkele thema’s zijn zo uitgebreid geworden dat ze een afzonderlijk thema met de naam “menswerk” op deze site zijn geworden. Vriendelijke groet, Hein Pragt.
Wat zijn emoties en basisemoties?
Het lijkt er op dat er maar een paar basisemoties zijn. Darwin beschreef in de 19e eeuw dat bij bepaalde emoties de bijbehorende gezichtsuitdrukkingen universeel lijken te zijn. De Amerikaanse hoogleraar / psycholoog Paul Ekman bevestigde dit toen hij onderzoek deed naar deze stelling van Darwin. Het onderzoek van Ekman bevestigde het bestaan van universele gezichtsuitdrukkingen en de volgende zes basisemoties: vreugde, verdriet, angst, woede, verbazing en afschuw. Een emotie kan worden opgeroepen door bijvoorbeeld het waarnemen van een gebeurtenis, het zien van emoties bij anderen, de eigen gedachten, de eigen fantasie of een geestelijke stemming. Men noemt deze emoties basisemoties omdat de gezichtsuitdrukkingen die mensen bij deze emoties tonen, bijna overal ter wereld en los van een bepaalde cultuur, vrij universeel lijken te zijn. Zelfs mensen die blind geboren zijn en dus nog nooit een gezichtsuitdrukking hebben gezien, lijken toch deze universele gezichtsuitdrukkingen te vertonen. Natuurlijk zijn er meer emoties maar die zijn vaak niet afhankelijk van gezichtsuitdrukkingen en uiten zich bijvoorbeeld door middel van gebaren, lichaamshouding of veranderingen in de stem. Andere emoties die wij kunnen benoemen zijn bijvoorbeeld: afkeer, afgunst , minachting, bewondering, jaloezie, liefde, lust, verwijt, wanhoop, trots, spijt, berouw, haat en schaamte.
Het verschil tussen emotie en gevoel
Veel mensen halen in het dagelijkse leven de begrippen emotie en gevoel door elkaar maar er is wel een verschil tussen emotie en gevoel. Heel simpel kunnen we stellen dat gevoelens van binnen zitten en dus niet zo zichtbaar zijn en dat emoties de uitingsvormen van deze gevoelens zijn. In tegenstelling tot gevoelens zijn emoties dus wel in meer of mindere mate zichtbaar. Gevoelens zijn dus interne ervaringen die ons kunnen aanzetten tot een bepaalde emotionele reactie. Als voorbeeld kunnen we de emotie woede zien als een uiting van frustratie of angst. Een tegenovergesteld voorbeeld is dat bijvoorbeeld frustratie over een mislukking zich zou kunnen uiten in de emotie woede of verdriet. Met welke emotie men het gevoel frustratie uit kan bijvoorbeeld afhankelijk zijn van de leeftijd, of men een man of een vrouw is, cultuur en opvoeding. Men kan bijvoorbeeld verdriet zien als een teken van zwakte, terwijl woede bijvoorbeeld een gevoel kan geven van veiligheid en controle.
Het halo effect
Het halo-effect is het verschijnsel dat men door middel van een in het oog springende eigenschap van een persoon het totaalplaatje van positieve of negatieve eigenschappen invult. Wanneer een leerling op een school bijvoorbeeld matig tot slecht is in de hoofdvakken (zoals taal en rekenen) dan is men geneigd om deze leerling als een zwakke leerling te zien en ook niet verder te kijken naar andere kwaliteiten. Bij leerlingen die goed zijn in belangrijke vakken zal men bij de beoordeling van een fout vaak denken dat dit een vergissing is en dat men het goede antwoord wel zal weten, terwijl men bij zwakke leerlingen er bij voorbaat sneller van uit gaat dat ze het fout hebben. Ook worden fysiek aantrekkelijke mensen ook vaak intelligenter geschat dan fysiek minder aantrekkelijke mensen en denkt men vaak dat bepaalde eigenschappen altijd bij elkaar horen waardoor we iemand die niet zoveel aandacht aan zijn uiterlijk besteed ook snel als lui en slordig bestempelen en zal men een geduldige dokter die zich inleeft in de patiënt als zeer deskundig inschatten. Het halo-effect komt voort uit onze behoefte aan harmonie, we zijn geneigd mensen te beoordelen als een consistent geheel en niet als een hoop tegenstrijdige eigenschappen.