De betekenis en herkomst van dieren als symbool

Al heel veel jaren bestudeer ik de betekenis van symbolen en de herkomst en een onderdeel hiervan zijn dierensymbolen. Dieren hebben door de eeuwen heen al een symbool functie, denk maar aan de verhalen uit de bijbel waarin dieren voorkomen en een symbolische betekenis hebben. Het onderwerp dierensymbolen is vanuit vele gezichtpunten te bekijken zowel vanuit de volkerenkunde, cultuurwetenschap maar ook vanuit een spiritueel oogpunt. Op deze pagina geef ik een eigen impressie weer van de betekenis en herkomst van dierensymbolen. Dierensymbolen zijn erg universeel en komen voor in de mythologie, legendes en religieuze geschriften in vrijwel elke cultuur op aarde. Sommige dierensymbolen bevatten een geheime code en andere dierensymbolen zijn gerelateerd aan de eigenschappen van de dieren die ze voorstellen of eigenschappen die vroeger, vaak door bijgeloof, aan dieren toegekend worden. Dierensymbolen en het toekennen van speciale krachten, eigenschappen, betekenissen of vaardigheden aan dieren komt tot uitdrukking in spreekwoorden en gezegden en geeft inzicht waarom bepaalde dieren gebruikt worden in films, verhalen, poëzie, kunst en zelfs de reclame. Dieren worden als symbool ook veel gebruikt in sieraden, amuletten en in tatoeages, vaak omdat de drager wil aangeven dat hij deze dieren mooi vindt maar ook om de bijzondere en soms verborgen betekenis van het dier als symbool.
© 2008-2014 Hein Pragt

In de Oudheid gold aap als schimpnaam en waren apen het symbool van boosaardigheid en lelijkheid. In het oude India was de aap een heilig dier, hij is het symbool van kracht, trouw en opoffering en ook in China werden de apen met veel eerbetoon omringd. In de christelijke iconografie is de betekenis van de aap zeer negatief, als karikatuur van de mens en symbool van de ondeugden ijdelheid (met een spiegel in de hand), begeerte en onkuisheid. In ketenen geslagen apen symboliseren de overwonnen duivel. In de psychologie wordt de aap als een teken van onzekerheid en twijfel aan de eigen rol uitgelegd, en als symbool van de schaamteloosheid. Ook zijn de beeldjes van de drie aapjes bekend die de mond, de ogen en de oren dichthouden. De populaire verklaring "horen, zien en zwijgen" is onjuist, de betekenis is "niets kwaads zien, horen en zeggen".

Het symbool van de adelaar wordt veel gebruikt op wapens en vlaggen en het symbool van de adelaar wordt in de VS gebruikt voor het bezegelen van officiële documenten en paspoorten. De adelaar kent veel verschillende symbolische betekenissen, de belangrijkste is als koning der vogels en staat hierdoor als symbool voor macht en overwinning. Het werd bijvoorbeeld gebruikt op vaandels van de Romeinen, maar ook de oude Egyptenaren, de indianen en Azteken gebruikten de adelaar als symbool. Tegenwoordig wordt de Adelaar in veel vlaggen gebruikt, waaronder bijvoorbeeld die van Duitsland en Egypte. Het gebruik van de Adelaar als symbool gaat ver terug naar oude culturen enkele duizenden jaren voor Christus.

Antilopen staan symbool voor schoonheid, scherpe visie, zachtheid, snelheid en onschuld. In het oude Rome was de antilope gewijd aan Minerva, de godin van de wijsheid. In de Egyptische oudheid hoorde de gazelle bij de goden van wind en storm en in de Griekse oudheid bij de godin Diana die de godin van de jacht was. In veel culturen was het een compliment om een vrouw met een antilope te vergelijken als symbool voor elegantie, schoonheid en mooie ogen. In het oude Perzië en Arabië heerst het geloof dat de antilope door zijn scherpe gezichtsvermogen in de toekomst kon kijken. Antilopen zijn ook geweldig snel, sommige kunnen tegen de honderd kilometer per uur halen.

De Griekse godin van de jacht, Artemis die bij de Romeinen Diana heet werd soms met beren afgebeeld en in Oud Noorse mythen wordt Odin soms in beren gedaante afgebeeld. Berserkers zijn krijgers die berenhuiden dragen en als dollen te keer gaan; ze werden wel als mengwezens in dierlijke gedaante opgevat, evenals weerwolven. Bij de Kelten heerste de godin Artio over de wilde dieren en haar attribuut was de beer. In de Christelijke symboliek wordt niet zelden de fabel vermeld dat de berin vormeloze jongen ter wereld brengt, waaraan ze pas door likken hun latere gedaante geeft en zo zou ook de onwetende mens pas door geestelijke kennis inzicht krijgen in zijn bestemming. In de wapenkunde komt de beer vooral in Zwitserland en in zuidelijk Duitsland voor en als gevaarlijk dier symboliseert de beer soms ook de macht van de duivel. In de bijbel staat een gevecht van de jonge David met een beer en dit wordt beschouwd als een voorafbeelding van de zege van Christus over de Machten der Duisternis. In dromen verklaring wordt de beer gezien als belichaming van de gevaarlijke aspecten van het onbewuste. In het oude China is de beer een mannelijk symbool dat kracht belichaamt en dromen over een beer werd als voorteken voor de geboorte van een zoon gezien. In Chinese sprookjes speelt de beer de rol vergelijkbaar met onze boze wolf. De teddybeer is vernoemd naar de Amerikaanse president Theodore Teddy Roosevelt wiens hobby de berenjacht was. In 1902 dacht een aantal vrienden van de president een plezier te doen door een oude beer aan een boom vast te binden, zodat Roosevelt enkel de trekker hoefde over te halen om zo een prachtige jachttrofee mee naar huis te kunnen nemen. Roosevelt weigerde te schieten, "Ik zou mijn kinderen niet meer in de ogen durven kijken", zou hij gezegd hebben. Morris Michtom, eigenaar van de speelgoedwinkel schreef een brief aan de president, waarin hij zijn bewondering uitsprak voor diens optreden tijdens de jachtpartij en vroeg de president of hij zijn speelgoedberen "Teddy mocht noemen. De president gaf zijn toestemming en de teddybeer was geboren.

De betekenis van de bever als symbool staat voor hard constructief werken, doorzettingsvermogen en harmonie. De bever symboliseert ook familie en het delen van tijd met het gezin. De bever is een officieel embleem van Canada en staat in de rol voor rustig, hardwerkend en bescheiden. Bevers leven in kolonies en maken dammen om diep water om zich heen te veroorzaken en zich zo te beschermen tegen roofdieren.

De bij speelt in de symboliek een zeer grote rol, in Egypte werden al in 2600 voor Christus bijen gehouden en de bij was het symbool van het koningschap. Ook in China is het houden van bijen zeer oud maar daar was de bij niet zozeer symbool voor ijver als wel een beeld voor de jonge minnaar die van meisjes bloesems snoept. In Chinese sprookjes helpen bijen bij het vinden van de ware bruid. Omdat de winterslaap van de bijen met de dood werd gelijkgesteld, golden ze ook als beeld voor wederopstanding. In de Christelijke symboliek gold de onvermoeibaarheid. van de bijen bij het werk voor hun gemeenschap als voorbeeld en Sint Ambrosius vergeleek de kerk met een bijenkorf. De voorstelling dat bijen van niets dan de geur van bloemen zouden leven maakte hen tot symbool van reinheid en onthouding. In de wapenkunde treedt de bij meestal meervoudig op als symbool voor orde en ijver.

De duif is een symbool voor verzoening en vrede, de duif verwijst ook naar eenvoud, onschuld en zuiverheid en vindt haar oorsprong in het christelijke geloof. In het oude testament wordt gesproken over de zondvloed, na de zondvloed stuurt Noach vanaf de ark een witte duif er op uit in de hoop dat de duif land zal vinden. Deze duif keert terug met een tak in zijn snavel, wat het teken was dat er ergens land was.

In het algemeen staat de dolfijn symbool voor communicatie, intelligentie, spelen en vrijheid. In de Griekse mythologie dragen dolfijnen de goden op hun rug wat symbolisch is voor redden en liefde. De intelligentie van dolfijnen is bekend en ook hun vermogen om gebarentaal te leren, te communiceren met hun eigen complexe taal en hun vermogen om sterk te hechten aan mensen. Er zijn verhalen bekend waar dolfijnen mensen van aanvallen van haaien beschermen of mensen redden van de verdrinkingsdood. De dolfijn is ook een symbool voor Christus als de Verlosser, drie dolfijnen vormen een symbool voor de Drie-eenheid.

Draken worden vaak als gevleugelde krokodillen of als reuzenslangen afgebeeld en spelen een grote rol in de symboliek van veel volkeren. In schepping mythen zijn draken meestal gewelddadige oerwezens die door goden overwonnen moeten worden. In latere verhalen krijgen helden van adellijke geslachten de rol van draken doders toebedeeld. In sprookjes en sagen is het overwinnen van een draak vaak de taak van de held, hij verovert er een schat mee of bevrijdt een gevangen koningsdochter. De Christelijke symboliek ziet de draak als belichaming van de duivel en draken worden daarom met het element vuur in verband gebracht en vaak als vuurspuwend voorgesteld. In Azië wordt de draak meestal opgevat als geluk symbool dat de drank der onsterfelijkheid kan voortbrengen. In het oude China vertegenwoordigt hij de oer essentie yang, dat wil zeggen verwekking, vruchtbaarheid en activiteit. Draken werden in het oude China vaak als decoratie gebruikt en het aantal draken op de gewaden van generaals was strikt gereglementeerd. Alleen bij de keizer mochten het er negen zijn. De draak is ook het vijfde teken van de Chinese dierenriem en is ook het symbool van het oosten, de zonsopgang en de lenteregen. De witte draak daarentegen regeert het westen en de dood. Op de tweede dag van de tweede maand worden draken feesten gevierd met vuurwerk. Ook in Japan belichaamt de draak de regengod, bronzen draken doen daarom in tempel hoven vaak dienst als waterspuwers op fonteinen.

De eekhoorn staat symbool voor argwaan maar ook voor zuiverheid, opmerkzaamheid en speelsheid, vindingrijkheid en de mogelijkheid om snel van richting te veranderen. Ook staat het symbool voor mensen die klaar zijn met werken en met pensioen omdat de eekhoorn de toekomst met mindere tijden zorgvuldig voorbereidt door vooraden aan te leggen maar toch nog tijd heeft om te spelen.

De egel staat bekend als symbool voor zelfverdediging en onschuld, maar ook voor toorn in de vorm van de stekels opzetten. Daarnaast heeft de egel bekendheid als kindervriend. In de Keltische overlevering is de egel een symbool van verjonging en lente. Het vermogen zichzelf te veranderen in een stekelige bal staat symbool voor zelfbehoud.

De ekster geldt in Europa wel als symbool van babbelzucht en dieverij maar terwijl de zwart witte vogel bij ons in laag aanzien staat, geldt hij in China als geluk symbool. Zijn gekras zou goed nieuws of welkome gasten aankondigen. Daarnaast belichaamde de ekster het oerbeginsel yang en stond hij als geluksvogel tegenover de raaf. Afbeeldingen met eksters betekenden goede wensen en kaarten met twee eksters huwelijksgeluk.

De ezel is een dier met zeer tegenstrijdige symbolische betekenis, in Griekenland werd de god Dionysus op een ezel afgebeeld en de Romeinen zagen hem als symbool van de vruchtbaarheidsgod Priapus. Maar in vertellingen en fabels werd de ezel als lachwekkend wezen voorgesteld en een Palestijnse gravure bespotte de christenen ook als aanbidders van een gekruisigde ezel (een man met ezelskop). In de bijbel komt Jezus gezeten op een ezelin in Jeruzalem aan en in het bekende kersttafereel staan een os en een ezel bij de kribbe van Jezus. Een interpretatie kan zijn dat de ezel de heidenen en de os de joden voor moet stellen. Van een kant ziet met de ezel als toonbeeld van deemoed en zachtmoedigheid, maar ook staat hij voor domheid, luiheid en koppigheid. Ook staat de ezel voor ongeremde geilheid en de ezel en de bok worden ook wel als symbool van traagheid en ontucht voorgesteld. Uit de Middeleeuwen is het gebruik bekend dat veroordeelde echtbrekers verplicht waren in het openbaar een ezel te berijden.

De geit is een symbool voor voedster maar ook voor doorzettingsvermogen, flexibiliteit en kracht. Maar ook heeft de geit een verband met de de duivel omdat deze ook zo nu en dan verschijnen in de vorm van een geit.

Herten staan symbool voor hemels verlangen, ongedisciplineerd kracht, de nederlaag van het kwaad en het vermogen om de jeugd te vernieuwen. Bij Chinezen is het hert symbool van een lang leven, van geluk, van carrière en geld en van onsterfelijkheid. Bij Grieken en Romeinen wordt het hert vooral in verband gebracht met de goden van de jacht en bij de Indianen is het hert symbool van snelheid en van een vaste trefzekere voet die niet wankelt. Voor de Druïden stond een hert ook in verband met profetie, visioenen gebeurde vaak in de nabijheid van herten.

In de westerse samenleving staat de hond symbool voor trouw en opoffering. Bij de oude Grieken werd de hond gezien als een magische dier met macht over leven en dood. In Egypte werden honden naast hun meesters begraven om hen te begeleiden naar de volgende wereld. Zowel de Romeinen en Grieken gebruikten de term hond ook als een denigrerende benaming en tegenwoordig zijn hond en teef nog steeds beledigende termen. Ook wordt de hond wel eens gezien als een symbool van ongebreidelde lust omdat ze in het openbaar copuler. Ook is de hond het twaalfde teken van de Chinese dierenriem. Voor moslims is de hond onrein en in de meeste oosterse landen mogen honden ook niet in huis komen.

Kamelen staan symbool voor zowel nederigheid, de bereidheid om te dienen als ook koppigheid. In de middeleeuwse kunst werd de kameel gebruikt als symbool voor de nederigheid en de bereidheid om zware lasten te dragen, hoewel de meeste kunstenaars nog nooit een kameel gezien hadden. In het verre oosten zijn kamelen bekend om hun onvriendelijkheid en eigenzinnigheid. Voor de Egyptenaren zijn kamelen het symbool van klagers en degenen die langzaam zijn.

In de westerse wereld is een bekend bijgeloof dat het ongeluk brengt wanneer een zwarte kat uw pad kruist maar in Engeland brengt een zwarte kat juist geluk en een witte kat ongeluk. In China is een zwarte kat ook een teken van ongeluk maar is een zwarte kat echter een waarschuwing zodat men extra goed op zijn hoede kan zijn. Voor de oude Egptenaren was de kat heilig, katten werden na hun dood gebalsemd en gemummificeerd en hun graven werden zelfs voorzien van geschenken. Vroeger geloofden sommige volken dat de kat het symbool was van het kwaad. In de middeleeuwen dacht men dat duivels en heksen de gedaante van een kat konden aannemen. Een heks werd altijd afgebeeld met een zwarte kat en tijdens de heksen vervolging moesten ook katten er aan geloven. Ook bij de oude Kelten waren katten dieren van de duivel en verbrandde men katten als voorwerpen van verering, men zag de blik van Satan in de ogen van de kat.

De metamorfose van de kikker werd door de Christenen in verband gebracht met de wederopstanding van Christus. In de Romeinse tijd moest een kikker amulet huis en de bewoners beschermen tegen onheil en de oude Romeinen geloofden dat het dragen van een kikker amulet het verlies van liefde kon voorkomen. In de Middeleeuwen werd het gedroogde lijf van een kikker vaak in een zijden zakje om de hals gedragen als bescherming tegen epilepsie. De pad was minder populair bij werd beschouwd als een handlanger van de duivel en heksen. Tegenwoordig dragen mensen een kleine, uitgesneden kikker als een bedeltje aan een kettinkje om de hals, of als broche in de buurt van het hart om te voorkomen dat er slechte gevoelens ontstaan tussen vrienden. Er bestaat ook een Chinese talisman, die ook in westerse landen te koop is die om de hals gedragen de drager moet verzekeren van een lang leven en rijkdom.

Het konijnenpootje wordt bijna overal als geluksbrenger gebruikt. De populariteit van het konijnenpootje was op zijn hoogtepunt in de eerste helft van de 20e eeuw, vooral tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, tegenwoordig lijkt het aan belangstelling in te boeten. De meest effectieve talisman is de linkerpoot en bovendien moet deze bij volle maan worden afgesneden door iemand die scheel kijkt en de vacht mag niet geverfd zijn. In Wales was het een gewoonte om met een konijnenpootie over het voorhoofd van een pasgeboren baby te wrijven als heidense doop waarmee men het kind een gelukkig leven beloofde. Het verlies van een beschermende amulet brengt ongeluk, maar voor een konijnenpootje geldt dit dubbel. Verlies ervan was een ernstige, soms wanhopige zaak, een voorbode van een ramp die de eigenaar zou treffen en zelfs de dood. Om deze reden werden konijnenpootjes nooit weggedaan.

De kraai is een in de symboliek niet van de raaf te onderscheiden vogel hoewel er meer over de raaf geschreven is. Ook de kraai zou van oorsprong wit geweest zijn, in de Griekse sage wordt verteld dat de zonnegod Apollo zijn minnares, de koningsdochter Koronis, door een sneeuwwitte kraai liet bewaken. Deze kon echter niet beletten dat zij zich inliet met een Arcadische prins en Apollo vervloekte de in gebreke gebleven bewaakster en maakte haar veren zwart en vervolgens doodde hij de ontrouwe minnares met zijn pijlen. De kraaienmars blazen betekent afscheid nemen of sterven en tevens zijn kraaien de doodgravers en dragers en in de Middeleeuwen was een groepje rondcirkelende kraaien een voorbode van ruzie of oorlog. De kraai wordt ook wel symbolische in verband gebracht met kennis, welsprekendheid, profetie, moed, vaardigheid, kennis, sluwheid, bedrog en diefstal.

Het lam staat als symbool voor zuiverheid, zachtheid en geduld met lijden. Deze betekenis is al bekend uit de bijbel. Dartelend in de wei is het lam symbool voor onschuld en jonge vrijheid. Het lam is eeuwenlang het symbool voor Jezus Christus geweest, de beeltenis biedt krachtige bescherming tegen onvruchtbaarheid en ook wordt er vrede mee afgedwongen. Het lam afgebeeld met kruis en nimbus is het symbool van de offerdood van Christus.

In veel culturen had de leeuw een symbolische betekenis, hij werd zowel met het goede als met het kwade in verband gebracht. In het oude China was de leeuw symbool voor dapperheid en in het Hindoeïsme is de leeuw de vierde incarnatie van de god Vishnoe. In het Boeddhisme betekent de leeuw de wijsheid van Boeddha's leer. In de Griekse mythologie was hij zinbeeld van overwonnen kracht en trok hij de wagens waarop goden reden. Het Christendom nam van het jodendom de leeuw van Juda over, het symbool van de koninklijke macht van de stam Juda en brachten die over op Christus. In de middeleeuwer geloofde men dat de leeuw sliep met open ogen en zag men hem als symbool voor waakzaamheid en kreeg hij beelden paleis- en kerk poorten en vaandels en schilden. Een talisman van de leeuw geeft kracht, moed, eer, gezondheid, rijkdom en succes.

Dit is het symbool geworden van de Nederlandse Stichting Tegen Zinloos Geweld. Er is gekozen voor het lieveheersbeestje, omdat het staat voor geluk en liefde en omdat veel mensen het een leuk insect vinden.

De wenkende kat is een heel populair symbool in Japan. Er zijn kleine exemplaren om op het lichaam te dragen en veel grotere tot soms heel groot voor in voertuigen of gebouwen. Als de kat wenkt met zijn linkerpoot dan nodigt hij mensen uit om te komen, als hij met zijn rechterpoot wenkt dan nodigt hij de welstand in huis uit. De witte kat nodigt blijdschap uit en de gouden kat welstand. Als de kat op het lichaam gedragen wordt dan brengt hij geluk aan zijn eigenaar.

Mieren staan symbool voor grote arbeid, wijsheid, ze zijn ijverige, werken goed samen in een groep en vormen een hechte gemeenschap. De kracht van mieren in verhouding tot hun grootte is ook buitengewoon. legendarisch. Mieren vormen grote kolonies waar elke mier een specifieke rol heeft voor het welzijn en voortbestaan van de groep als geheel. In veel culturen worden ze zowel als voedsel als ook voor medicatie gebruikt.

De olifant heeft een positieve symbolische kracht, een witte olifant kondigde de geboorte van Boeddha aan. De Hindoeistische god Ganesha, die staat voor wijsheid en schrijfkunst, draagt de kop van een olifant met 1 tand. Omdat olifanten oud kunnen worden, zijn ze ook het symbool van het overwinnen van de dood. Het amulet van de olifant als bedeltjes was in de periode tussen de wereldoorlogen zeer populair. De figuurtjes waren gemaakt van zilver, jade, ivoor en ebbenhout en om de drager geluk te brengen, moest hij rechtop worden afgebeeld, in een bewegende houding. Zijn slurf moest omhoog en naar achteren gekruld zijn en zijn voorhoofd aanraken. De olifant werd niet alleen als amulet op het lichaam gedragen, hij was ook bewaker van huis en haard. Kleine zwart witte figuurtjes gesneden uit ebbenhout werden in huis neergezet om rampen te weren en om de bewoners geluk te brengen en voor de beste werking moest de olifant met zijn snuit naar de voordeur geplaatst worden. Ganesja (in zijn oorspronkelijke vorm als een menselijke figuur met olifantskop) is nog steeds bijzonder populair bij Hindoes in India. Hij werd ook door boeddhisten geadopteerd en hij wordt vaak in de vorm van een klein beschermende amulet om de hals gedragen.

Het symbool van de ooievaar werd bijna overal als een gelukssymbool beschouwd. De ooievaar staat voor geluk, voorspoed en veel kinderen. Ook is het dier populair omdat hij slangen verdelgt. In noordelijke landen kwam de ooievaar altijd tijdens het voorjaar terug uit zuidelijke streken en daarom zag men de ooievaar als vruchtbaarheidssymbool door de samenhang tussen de herleving van de natuur en de komst van de ooievaar. In onze tijd leeft de ooievaar nog steeds voort als brenger van kleine kindertjes. De kleine rode plekjes op pasgeboren baby's worden ook wel aangeduid als ooievaarsbeten. Men zag de ooievaar ook wel als zielenvogel die contact heeft met de wateren van de schepping, waar ook alle vruchtbaarheid uit voortkomt. Omdat hij lange tijd roerloos op een been kan staan maakt hij een bedachtzame, statige en waakzame indruk waardoor het soms ook een symbool is voor meditatie.

De os is een symbool dat staat voor werklust, geduld en kracht en als vroeger handelsobject stond het ook voor rijkdom. In het christendom is de os een symbool van de profeten en heiligen martelaren en tevens stond de os aan de wieg van Jezus Christus. In de Chinese astrologie is de os standvastig en een betrouwbare leider met een aangeboren vermogen om grote dingen te bereiken.

Het paard staat als symbool voor kracht, vitaliteit, fierheid en intelligent, bereidheid te werken en onafhankelijkheid. Het paard is een edel dier maar staat hij soms ook symbool voor hoogmoed en waanzin. In veel culturen is het paard ook verbonden met de dood in de vorm dat het de doden naar de andere kant van het leven bracht. Paarden werden al door mensen gebruikt vanaf 4000 jaar voor Christus.

De raaf staat in de symboliek gelijk aan andere kraaiachtigen als de roek en de kraai en het is een vogel die doorgaans een kwade roep heeft, maar soms ook om zijn wijsheid gewaardeerd wordt. In de bijbel krijgt de profeet Elia in de woestijn brood van de raven. In de mythologie van de Oudheid speelt hij een negatieve rol, onder meer als indiscrete babbelaar, die daarom ook niet de metgezel van de godin Athene kon blijven, waarna ze in zijn plaats een uil koos. Ook gaat het verhaal dat de raaf oorspronkelijk witte veren had, maar dat Apollo ze wegens zijn babbelzucht voor straf zwart maakte. In het vroege Christendom werd de raaf verweten dat hij Noach niet op de hoogte stelde van het aflopen van de zondvloed en zo werd hij tot symbool van de slaaf van wereldse lusten, die draalt met zijn bekering, hij roept immers "eras, eras" (Lat. morgen, morgen). Ook het feit dat hij van aas leeft en zijn jongen schijnt te verwaarlozen (raven ouders staat voor ontaarde ouders) maakt hem tot ongeluksvogel die ziekte, oorlog en dood aankondigt en zich met galgenaas voedt. In Indiaanse mythen zijn raven bovennatuurlijk scheppend wezen. In de heraldiek komt de raaf sinds de Middeleeuwen in familiewapens voor maar in de volksmond geldt de raaf als diefachtig gezien de uitdrukking "stelen als de raven".

De ram (het mannetjesschaap) staat symbool voor daadkracht en onvoorzichtig, voor onvoorspelbaarheid maar ook voor autoriteit en leiderschap. In de oudheid was de ram ook wel het symbool van mannelijkheid en geweld en was een attribuut van Mars. De agressiviteit van de ram wordt traditioneel afgebeeld als twee botsende rammen. Rammen en schapen worden als sinds de oudheid door vele religies over de hele wereld als offerdieren gebruikt.

De rat heeft evenals de muis doorgaans een negatieve symbolische betekenis, maar kan ook een zieledier zijn. De bekende rattenvanger van Hamelen wordt vaak als symbool van de zielenvanger en bedrieglijke verleider gezien. Doordat hij voorraden aanvrat en epidemieën kon verspreiden werd de rat verbonden met de duivel. Hij zou de heksen dienen om argeloze mensen kwaad te berokkenen. In India werd de rat plaatselijk wel in eigen tempels gehouden en de rat wordt ook als rijdier van de olifantkoppige Ganesja, de god van de schranderheid, voorgesteld. In Japan en in China was het ontbreken van ratten in huis en hof een slecht teken en als de de rat knabbelde dan telde hij zijn geld en onze geldwolf heet in China dan ook geldrat. In de Chinese dierenriem is de rat het eerste dieren symbool. Een "rattenkoning" is een nest jonge ratten met in elkaar verknoopte staarten en in overdrachtelijke zin een warboel, "zo kaal als een rat" is zeer armzalig en een "oude rat" (of: rot) is een zeer ervaren of sluwe vent.

De reuzenpanda staat symbool voor liefde, speels warmte en bescherming. Door de opvallende tekening in het gezicht roepen ze bij de meeste mensen een sterke emotie op, dit is waarschijnlijk ook de reden waarom het wereld natuur fonds de reuzenpanda als mascotte heeft.

De scarabee is de heilige kever uit het oude Egype, het is in deze tijd nog populair als geluksbrenger als hanger, oorbellen of broche. De scarabee werd door de oude Egyptenaren in verband gebracht met voortplanting, potentie, wijsheid, vernieuwing, wederopstanding en onsterfelijkheid.

Het vrouwtje van het schaap, de ooi, staat symbool voor hulpeloosheid, onschuld en liefdadigheid zachtmoedigheid, heiligheid en toegewijde volgelingen. In de vroege oudheid had het schaap een andere betekenis in de vorm van domheid, blinde onderwerping en hulpeloosheid. Met de komst van het christendom, werd het symbool van de schapen beter door de associatie met Christus als de heilige lam en de apostelen als de schapen rond de goede herder.

Volgens de legendes is de schildpad een symbool van het eeuwige leven, waarbij de hele wereld op zijn rug wordt meegedragen. Deze schildpad werd een symbool van een lang leven, wijsheid, kracht, betrouwbaarheid, vastberadenheid, welwillendheid, vrijgevigheid, goedheid en geduld. Hij werd gedragen om een plotselinge dood, onwetendheid, overijlde beslissingen en andere zwaktes te voorkomen. Een schildpad amulet van goud zou ook bescherming bieden tegen verlies van creativiteit en medeleven. Bekers gemaakt van het schild van de schildpad beschermen tegen vergiftiging.

De stier staat symbool voor mannelijke energie, agressie en geweld, vechtvermogen, moed en mannelijke vruchtbaarheid. Stieren worden ook al lang gebruik als offerdieren in religieuze rituelen.

De slang is het dier waarvan de symboliek veel tegenstrijdigheden vertoont, in veel culturen wordt hij als symbool van de onderwereld en het dodenrijk opgevat, vermoedelijk omdat hij in het verborgene leeft en in holletjes wegkruipt. Maar ook staat het soms voor het symbool van het eeuwige leven omdat het dier zich door vervelling schijnbaar lijkt te verjongen. Dood en leven zijn in dit dier op zo'n unieke wijze symbolisch verenigd, dat er nauwelijks culturen bestaan waar de slang niet als symbool voorkomt. Ook is de slang het internationale symbool voor de geneeskunst, het betreft hier dan het aesculaap symbool van de slang die zich om een staf kronkelt. Dit symbool staat vaak op de auto van een arts of op de ruit van een apotheek. Het easculaap symbool is afkomstig uit de oude Griekse cultuur waar de god van de geneeskunst Asklepios met een slangestaf afgebeeld werd. De slang die in zijn eigen staart bijt (ouroboros) stamt uit het oude Griekenland en Egypte, dit symbool is een combinatie van de circel en de slang en het is de evenknie van de feniks.

In Engeland wordt een kleine spin die in huis komt vaak een moneyspinner of een geld maker genoemd en het zou ongeluk brengen om zo'n spin te doden. Een spin amulet draagt dezelfde boodschap en zulke amuletten, gemaakt van goud of zilver, waren gemeengoed in het oude Rome, waar ze werden gedragen om succes in de handel af te dwingen. In delen van de Verenigde Staten wordt geloofd dat het ongeluk brengt als een spin wordt gedood en dat je last zult hebben van slecht weer. In veel landen gelooft men dat als men de kamer deelt met een grote huisspin, dit welstand en geluk zal brengen. Bij verschillende stammen van Amerikaanse indianen wordt een namaak-spinnenweb boven de wieg van een baby gehangen om zijn nare dromen te vangen en deze te verdrijven, dit zijn de droomvangers.

Hoewel niet echt een diersymbool is de tand wel afkomstig van een dier. Een scherpe tand of klauw van een dier is een waardevol amulet, omdat het de kracht van de vorige eigenaar zou bezitten. Ook geeft het de drager extra lichamelijke kracht en is het een symbool voor kracht en moed.

In diverse Middellandse zeegebieden ziet men een kleine uil als hanger met hele grote ogen, het zou kunnen zijn dat deze ogen het Boze Oog moet trotseren. Op andere plaatsen is de betekenis van de uil niet zo positief, in veel culturen zoals in het oude Rome, werd deze vogel beschouwd als een demon van de nacht. Doordat hij overdag niet was te zien, werd hij dan ook in verband gebracht met hekserij en de duivel. De kenmerken van de uil geven hem een intelligente uitdrukking en maken van hem een ideaal symbool voor wijsheid, maar hij kan ook vliegen zonder geluid te maken, heeft een spookachtig klinkende roep en is een nachtdier dus alle eigenschappen om hem ook een symbool van hekserij te maken.

De oorsprong van het teken komt uit de tijd dat de eerste christenen vervolgd werden. Ze gebruikten dit teken om te zien of een ander ook christen was. ICHTHUS betekent letterlijk 'vis'. De I staat voor Jezus, de CH voor Christus, de T voor THeou, de U voor Uios, de S voor Soter. Dit is een ruwe vertaling voor Jezus Christus Gods Zoon Verlosser. Tegenwoordig zie je het symbool vaak op de achterkant van een auto ten teken dat de eigenaar een Christen is.

De vleermuis staat symbool voor de nacht, het kwaad en de dood maar ook voor intuïtie, illusie, inzicht en deugd. In het oude China was de een symbool voor de vleermuis als geluksbrenger. Vijf vleermuizen zijn het symbool voor de vijf aardse gelukzaligheden, lang leven, rijkdom, gezondheid, deugdzaamheid en een natuurlijke dood. Bij de Navajo indianen is de vleermuis de symbolische schakel tussen God en de mens, gids en wedergeboorte.

De vos staat als symbool voor slim, sluw, ontwijken, bedrog en onzichtbaar maar ondanks is het algemene beeld van de vos toch sympathiek en staat de vos ook symbool voor sexappeal. (foxy) Het vermogen van de vos om uit te kijken voor zichzelf (soms ten koste van anderen) heeft geleid tot de uitdrukking "sluw als een vos".

Het wilde zwijn staat symbool voor onverschrokken moed, verbondenheid met de aarde, felle gevechten en vechten tot de dood. De slagtanden zijn zeer gevaarlijke wapens. Het zwijn staat ook symbool voor geluk wat terug te vinden is in de uitdrukking zwijnen. Bij de Germanen gold het als heilig dier en strijders en zelfs vorsten werden 'evers' genoemd en de goden reen er zelfs op. Bij de Kelten was het ook een heilig dier, de kop van de ever symboliseerde gezondheid en bescherming tegen gevaar. In Japan wordt de ever ook in verband gebracht met moed, succesvolle agressiviteit en alle eigenschappen van een goede krijger. Bij de Joden is hij het symbool van de vijand van het volk. Mede omdat het wilde zwijn zo populair was bij de Germanen en omdat het vanuit de Joodse cultuur als onrein dier bekend stond werd het door de Christenen als een symbool van de duivel gezien.

Als een zwaluw onder het dak van een huis nestelt, zou dit de bewoners geluk brengen, een bijgeloof dat soms aanleiding geeft tot het dragen van een kleine zilveren zwaluw-amulet.