Boeddhistische symbolen pagina

De Agni, de vuurberg of de vlammenkrans wordt vaak in de vijf regenboogkleuren afgebeeld. Hij symboliseert het hoogste bewustzijn. Wanneer we deze vuurkrans zien in een mandala dan dient deze om de onwetendheid van de mediterende te verbranden en met zijn licht de duisternis van de dwaling te verdrijven. Op deze wijze opent hij de weg naar de vergeestelijkte wijsheid.

Nadat de Boeddha zes jaar op zoek naar verlichting door India had gezworven, rustte hij uit in een bos niet ver van de stad Bodhgaya. Terwijl hij onder de bodhiboom zat te mediteren, zag hij ten slotte zijn ware aard in Een nakomeling van de oorspronkelijke boom zou nog altijd bij Bodhgava slaan. Bodhibomen worden door hindoes en boeddhisten als heilig gezien en zijn een bekend symbool voor voorspoed, lang leven en geluk, maar ook een herinnering aan het ultieme potentieel voor verlichting dat ieder mens heeft.

Een damaru is een kleine trommel in de vorm van een zandloper die je overal aantreft op oude tempelmuren in India, Tibet, Nepal. Het is de trommel die Shiva in één van zijn tien handen houdt en die de oermoeder godinnen bij zich dragen. Het geluid van de damaru staat symbool voor de hartslag van de kosmos, de hartslag van creatie. De damaru is één van de attributen van rondreizende Boeddhistische monniken in Tibet, naast de schelphoorn en de bel of gong. Het geluid van de damaru kondigt het goede nieuws aan en roept de hulp in van de "hemelse vrouwen".

De drie juwelen van het boeddhisme, ook wel de drie toevluchtsoorden of de drievoudige edelsteen genoemd, zijn Boeddha, Dharma en Sangha. Iemand wordt boeddhist door zijn toevlucht te zoeken in de drie juwelen Boeddha de verlichte of ontwaakte, verwijst naar de historische Boeddha en de toekomstige Boeddha van een persoon, de Boeddha aard die tot ontwikkeling moet komen. Dharma heeft ook een tweevoudige betekenis en verwijst naar de leer van de Boeddha en naar de eigen ontwikkeling of voortgang op het pad en Sangha staat voor de gemeenschap van beoefenaars die hun toevlucht hebben gezocht in de drie juwelen van het boeddhisme en die de leer actief gebruiken om voor henzelf en anderen goed te doen.

De lachende boeddha, ook bekend als de maitreya boeddha, ofwel de boeddha van de toekomst. Dit is een symbool van geluk, vriendelijkheid en onschuldige vreugde. Hij zou grote welstand kunnen brengen en hij was de schutspatroon van de goudsmeden in het oude China. Zijn ronde buik wordt beschouwd als een lichamelijke voorstelling van geluk en rijkdom. Wie een keer per dag over zijn buik wrijft, zou zijn kansen op fortuin vergroten.

Deze vrolijk grijnzende kale man met zijn ontblote bovenlijf is de Chinese Mi-lo fo, dat wil zeggen eigenlijk een latere belichaming van Boeddha. Omstreeks 1000 n.C. werd Mi-lo fo in heel Oost-Azie geliefd als symbool van onbezwaarde blijdschap, met een gevulde geschenkenzak in de hand en vaak omringd door spelende kinderen. Ongeluk en ellende van de werkelijke wereld zouden door dit vriendelijke tegenbeeld worden overwonnen en plaats maken voor het uitzicht op een puur aardse gelukzaligheid. In Japan wordt hij Hotei genoemd en zou hij als huisgod vrede en welstand brengen.

In dit wiel zit de basis leer van het boeddhisme. Het wiel heeft 8 spaken die staan voor het edele achtvoudige pad, namelijk: juist begrip, juiste gedachten, juiste spraak, juist handelen, juiste wijze van levensonderhoud, juiste inspanning, juiste indachtigheid, juiste concentratie. Ook staat het wiel voor de cyclus van tijd en is het een symbool van de volmaakte schepping.

Dit symbool is eigenlijk een doosje, gedragen door hooggeplaatste Tibetanen. Dit om ze te beschermen tegen narigheid, ongeluk en ziektes, vooral wanneer ze op reis zijn. In de doosjes bevinden zich vaak kleine relikwieën of andere gezegende voorwerpen. Een gau kan bestaan uit een klein beeldje van een Tibetaanse godheid of een Boeddha of vergelijkbare afbeeldingen.

Dit is een belangrijk voorwerp bij Tibetaanse boeddhisten, het is een metalen cilinder op een handvat, die in de richting van de klok wordt rondgedraaid. In deze cilinder zitten rollen met mantra's bedrukte of beschreven papiertjes. Door het ronddraaien van een gebedsmolen gaat de spreuk op in de wind, zodat uiteindelijk iedereen van dit goede karma kan meegenieten.

Herten symboliseren de eerste preek van de Boeddha in het hertenpark, een bos vol herten bij Sarnath in India. In de Tibetaanse traditie toont elk klooster dat de tekstenverzamelingen kangyur en Tengyur (originelen en commentaren) bezit door herten aan weerskanten van het wiel van Dharma op het dak af te beelden. Volgens een legende offerde de Boeddha in een eerdere incarnatie zijn leven op voor dat van een drachtig hert dat van de koning moest worden geslacht waarna de koning het hele park aan de kudde gaf.

De lotusbloem is het symbool voor zuiverheid, zoals de lotus vanuit de modder onder water naar het licht groeit, zo kan ook de mens meer een wijzer mens worden. In deze symboliek is de lotus een bloem die haar wortels heeft in het troebele, modderige water van onwetendheid en lijden. De bloeiende lotus is ook symbool voor wat 'verlichting' wordt genoemd.

De ogen van de Boeddha staan voor de alziende ogen van Boeddha, de neus heeft de vorm van het cijfer 1 in het schrift van de Newar en de bovenste oogleden zijn half gesloten zodat de iris half te zien is om het meditatieve karakter van de Boeddha weer te geven. De wenkbrauwen zijn krullend gebogen en daartussen ligt een druppel die intuïtie aanduidt omdat het staat voor een klein derde oog, waarmee Boeddha naar binnen kijkt en zichzelf beschouwt. Deze ogen van boeddha sieren zowat elk boeddhistisch heiligdom in Nepal. Een mond ontbreekt omdat Boeddha mediteren boven preken stelt en met deze alziende ogen is Boeddha in staat het positieve in iedere ziel op aarde te zien.

De olifant heeft een positieve symbolische kracht. Een witte olifant kondigde de geboorte van Boeddha aan. De Hindoeistische god Ganesha, die staat voor wijsheid en schrijfkunst, draagt de kop van een olifant met 1 tand. Omdat olifanten oud kunnen worden, zijn ze ook het symbool van het overwinnen van de dood.

Padma sambhava is een van de grondleggers van het Tibetaanse boeddhisme en zijn beeltenis wordt door veel Tibetanen gedragen als beschermende amulet. Voor sommige vrome Tibetanen is hij de tweede boeddha. Zijn naam betekent die geboren is uit een lotus en hij zou als jongen uit een lotus in de rivier de Indus opgedoken zijn. Hij was befaamd vanwege het verslaan van demonische machten, waardoor hij bij uitstek geschikt was als beschermende amulet.

In de tijd voor het boeddhisme in India waren stoepa`s halfronde bouwwerken of monumenten die de resten van aardse heersers bevatten. De Boeddha zag dat ze waren gebouwd voor koningen en vertelde zijn volgelingen dat ze ook moesten worden gebouwd voor ontwaakte personen, die op eigen kracht waren verlost van samsara, de eindeloze cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte. In plaats van gewoon onderkomen van hun resten, werden stoepa's gedenktekens die latere generaties moesten inspireren het voorbeeld van de verlichte personen te volgen. Zo werd de boeddhistische stoepa een symbool van verlichting. De stoepa`s ontwikkelden zich tot grote halfronde grafheuvels met soms poorten, omheinde delen, een vierkant platform met een balustrade op de heuvel, en daarboven een parasol of torenspits. De veertien ringen om de toren bij latere stoepa's symboliseren de veertien stadia op het pad naar boeddhaschap.

Tingsha is een ritueel gebruiksvoorwerp die gebruikt worden door boeddhistische monniken. Tingsha's worden over het algemeen van zeven metalen gemaakt, net als klankschalen en de zuivere klank van een paar tingsha's heeft een bijzondere invloed op de werking van de geest. In de Tibetaans-boeddhistische meditatierituelen worden tingsha's bij bepaalde collectieve meditatievormen gebruikt om de tijdens de oefening afgedwaalde meditatieleerling terug in de heldere leegte van het niet-denken.

De Tibetaanse boeddhistische zandmandala staat voor het concept van het tijdelijke en dat alle dingen in het leven voorbijgaan. Als de vaak zeer ingewikkelde zandmandala eindelijk klaar is en de bijbehorende rituelen en meditaties voorbij zijn, wordt bij weer vernietigd. In het oude Tibet werden zandmandalas gemaakt van gemalen halfedelstenen maar in de moderne tijd worden gewone witte stenen tot zand gemalen en daarna geverfd. Een groep monniken tekent de contouren van de complexe ronde mandala en als de contouren klaar zijn, brengen de monniken zandkorrels aan met behulp van hele kleine trechters en stengels, tot de tekening helemaal is gevuld. Dit is een proces dat meestal enkele weken in beslag neemt. De vernietiging van een zandmandala is ook een meditatie ritueel. De verschillende elementen van de mandala worden in een vaste volgorde verwijderd, tot hij helemaal uit elkaar is gehaald. Het zand wordt in een pot geveegd die in zijde wordt gewikkeld en naar een rivier wordt gedragen, waar net zand wordt teruggegeven aan de natuur.