De amulet of talisman als symbool

Bijna overal ter wereld hebben mensen een of andere talisman of amulet bij zich, de vorm ervan is anders van land tot land en van cultuur tot cultuur. Over het algemeen werd het amulet of de talisman zeer serieus genomen en was het begiftigd met behulpzame, magische krachten. Soms moest hij de eigenaar beschermen tegen ongeluk en soms moest hij geluk brengen. Er zijn ook grappige cultuurverschillen zo dragen in Afrika veel vrouwen vruchtbaarheid figuurtjes in hun kleding om de kans op zwangerschap te verhogen, in het Westen is het tegenovergestelde aan de hand en gebruikt men juist anticonceptie om zwangerschap tegen te gaan. Vooral in het Midden Oosten maakt men veel gebruik van amuletten en inscripties van spreuken uit de koran. In veel culturen kent met het zogenaamde boze oog en zijn er ook vele tegenmiddelen in de vorm van een amulet of talisman of speciale gebaren en magische voorwerpen om het boze ook te weren. Vanuit de new age beweging is er belangstelling voor de beschermende en genezende kracht van kristallen en ook dit heeft zich razendsnel verspreid in Amerika en grote delen van Europa. Ook mensen die niets zien in bijgeloof en beschermende amuletten hebben vaak wel een voorwerp waar ze aan verknocht zijn en wat ze altijd bij zich dragen.

Een talisman is een object die energie aantrekt en positieve krachten stimuleert. Een amulet weert negatieve energie en beschermt tegen ongeluk. Een talisman brengt dus geluk en een amulet geeft bescherming tegen onheil. Het woord amulet komt van het Latijnse "amuletum", dat "wijze van bescherming" betekent. Een talisman en amulet wordt meestal aan een ketting, koordje of touwtje om de nek gedragen ter bescherming van de drager. Het gebruik van amuletten en talismans is heel oud en gaat tot ver in de geschiedenis terug. Veel mensen denken bij een amulet aan bijvoorbeeld het bekende konijnenpootje maar ook het Christelijke kruisje aan een ketting om de hals is in feite een veel gebruikt amulet. De meeste amuletten en talismans zijn gemaakt van natuurlijke producten zoals hout, steen, bot, kruidenbuidels of schelpen. Ook zijn er bijvoorbeeld amuletten en talismans in de vorm van holle kokertjes of kruisjes waar aarde uit heilige plaatsen.

Meestal zal dus een amulet op het lichaam gedragen worden en de drager op bovennatuurlijke wijze beschermen tegen onheil. Een amulet kan ook als een sieraad gedragen worden en bijvoorbeeld aan kleding vastgemaakt worden. Maar er zijn ook amuletten die worden neergezet of opgehangen op plaatsen die extra bescherming nodig hebben zoals deurposten of boven de wieg van een baby. Over het verschil tussen amulet en talisman bestaan meerdere opvattingen maar tegenwoordig worden de woorden amulet en talisman door elkaar gebruikt. Veel amuletten en talismans zijn oude symbolen zoals het oog van Horus maar ook aan alledaagse voorwerpen zoals het bekende hoefijzer worden bijzondere krachten toegekend. In veel Islamitische landen worden sieraden gedragen met handgeschreven Koranteksten er op of er in. Dit kan gaan om eenvoudige leren zakjes tot heel mooi versierde hangers van edelmetaal. In Oost-Azië gelden enveloppen met daarin boeddhistische teksten ook als krachtige amuletten. Toch wordt het dragen van amuletten vaak afgedaan als bijgeloof en verwerpt bijvoorbeeld de islam het geloof in de bovennatuurlijke kracht van voorwerpen. Vaak worden de amuletten in verband gebracht met hekserij en afgoderij. Maar de amuletten met Koranteksten en hangers met een kruisje of beeltenis van een christelijke heilige zijn in feite amuletten. Een bekend katholiek voorbeeld is een Christoffelpenning die meegegeven werd ter bescherming van reizigers. Ook in onze ontkerkelijkte samenleving is er nog steeds een geloof in dit soort geluksbrenger of beveiligers in de vorm van gelukspoppetjes en dobbelstenen die aan autospiegels hangen. Ondanks alles voorzien amuletten dus toch in een universele menselijke behoefte om zich veilig te en beschermd te voelen. Vriendelijke groet, Hein Pragt.