Ik ben geboren in het kleine plaatsje Bargercompas in de zuidoosthoek van de provincie Drenthe, Barger-Compascuum is een veenkolonie in het uiterste oosten van de provincie, tegen de Duitse grens vlakbij de stad Emmen. Het dorpsgebied van Barger-Compascuum bestaat uit een combinatie van landbouwgebied (veenontginningen) en natuurgebied. Tot de laatste categorie behoort niet alleen Berkenrode, maar ook het Oosterbos en het aangrenzende ontwikkelingsproject Landgoed Scholtenszathe. Tussen beide grote natuurgebieden in ligt het buurtschap Klazienaveen-Noord. De belangrijkste bezienswaardigheid in het dorp is het Veenpark. Hier wordt de geschiedenis van het veengebied en de veenkoloniën verteld: van het moeras, via de plaggenhutjes en de turfgravende veenarbeiders, naar het ontstaan van de dorpen. Ik ben in Bargercompas geboren en tot mijn achttiende levensjaar heb ik aan de Verlengde Oosterdiep in dit dorp gewoond en heb hier dus mijn complete jeugd doorgebracht. Mijn opa heeft het huis met de smederij in 1924 aan het Verlengde Oosterdiep op nummer 105 gebouwd en de eerste aanwijzing en foto die ik kon vinden stamt uit het jaar 1928 met een oude foto die ik nog steeds in bezit heb. Mijn vader heeft de zaak overgenomen van mijn opa en enkele jaren later laten verbouwen tot de winkel, benzinepomp, smederij en fiets en auto werkplaats zoals ik die mijn hele jeugd gekend heb. In 1985 stopte mijn vader Herman Pragt met het bedrijf en in 1989 werd het pand uiteindelijk verkocht en moesten wij als kinderen, toch afscheid nemen van ons zo vertrouwde ouderlijk huis. Op deze pagina beschrijf ik de geschiedenis van mijn ouderlijk huis aan het Verlengde Oosterdiep 105 in Bargercompas. Vriendelijke groet, Hein Pragt.
Het pand van Heinrich Pragt in 1928
In 1924 laat mijn opa Heinrich Pragt uit Emmercompas een woonhuis met smederij en winkel bouwen, in de winkel zijn huishoudelijke artikelen, speelgoed en devotie te koop. Rechts achter het huis was een smederij waar veengereedschap gemaakt word en machines voor de veenafgraving worden gerepareerd en gekeurd. Daarnaast was mijn opa blijkbaar ook hoefsmid, ik kan mij als kleine jongen nog herinneren dat het hoefijzers in de werkplaats lagen. Ik ben nog in de oude woning geboren en toen ik negen jaar oud was werd het huis en de werkplaats verbouwd, dus ik heb nog herinneringen (als kind) aan het oude huis en de oude werkplaats. Op deze foto uit 1928 zijn helemaal links de zusjes Rikie en Minie Karst te zien. Bij de winkeldeur staat mevrouw Pragt met dochter Marietje op de arm. Naast haar, met schort aan, staat de dienstbode en achter de fiets de beide wijkverpleegsters Seemann die inwonend en Van Lunteren, die hier in de kost zijn. Rechts staat mijn opa, de smid Heinrich Pragt en met de hond zoon Tinus Pragt. Uit een andere bron weet ik dat het terrein tussen het pand van mijn opa (nummer 105) en het cafe ten noorden op (nummer 102) in 1955 gebruikt werd als kermisterrein.
Op deze foto staat mijn opa Heinrich Pragt en mijn vader Herman Pragt in de deuropening van de smederij aan het Verlengde Oosterdiep 105 in Bargercompas. In 1958 trouwde mijn vader en nam hij de zaak van mijn opa over.
Verbouwing in 1968
In 1968 wordt het pand grondig verbouwd en veel groter gemaakt. De winkelruimte word een stuk groter omdat de opkamer ernaast en de woonkamer er achter er bij aangetrokken worden. De complete bovenverdieping gaat er af en de woonkamer komt boven de winkel te liggen met daarachter en daarnaast enkele slaapkamers met aan beide kanten van het dak een dakkapel. Helemaal bovenin op de vliering was nog een kleine slaapkamer waar ik jarenlang geslapen heb. Ook was er een klein glazen kantoortje naast het huis en werd er een grote en moderne werkplaats rechts achter het huis gebouwd waar vroeger de oude smederij stond. Inmiddels was ook het fiets en voetpad aangelegd langs het Verlengde Oosterdiep en stonden de twee benzinepompen langs de staat en het kleine benzinepompje voor de brommermix vlak bij het huis. De grote benzine tanks lagen rechts van het huis onder de grond. Rechts naast het huis stonden vaak de landbouwmachines die gerepareerd moesten worden en achter de werkplaats was een grote tuin waar de voorraad ijzer opgeslagen lag.
De bovenstaande foto is zoals menigeen mijn vader zal herinneren, bij de smidse in de werkplaats. Nog enkele jaren later werd er een grote woonkamer achter de keuken gebouwd waarna de woonkamer boven ook een slaapkamer werd. Achter het pand lag een grote tuin waar mijn vader nog probeerde wat aardappelen en groenten te verbouwen en waar een groot kippenhok stond. Daarachter was er alleen maar boerenland tot aan de Limietweg, vele jaren later zouden daar ook woningen gebouwd worden. In 1977 speelde ik in de Band Shamrock en was de werkplaats van mijn vader voor een behoorlijk tijd onze repetitieruimte in de avonduren.
Verkoop van het pand in 1985
In 1985 stopt mijn vader Herman Pragt met de zaak, dit had meerdere redenen, er verscheen een tweede autobedrijf in het dorp, door het “tijdelijke” kwartje van Kok op de benzine gingen veel mensen in Duitsland tanken en op de fietsenmarkt kreeg hij ook steeds meer concurrentie van grotere bedrijven. Daarnaast liet de gezondheid van mijn vader het een beetje afweten. Op 5 september 1989 hebben we hebben met alle kinderen afscheid moeten nemen van ons ouderlijk huis waar we opgegroeid waren omdat het verkocht werd. Het pand werd weer verbouwd omdat het erg groot was en werd ook verdeeld in twee kadastrale percelen, er kwam een kegelcentrum waar vroeger de werkplaats stond en de winkel veranderde in een videotheek. Voor zover ik weet is het pand toen ook opgedeeld in twee verschillende woningen in (105a en 105b).
In Mei 2000 werd het pand verkocht aan de huidige eigenaar, het pand is in nu opgedeeld in vier delen, 105 – Restaurant, 105a – Woonappartement, 105b – Woonappartement en 105c Horeca en kegelbaan. Deze delen worden onafhankelijk van elkaar verhuurd, het meest in het oog springende deel is natuurlijk het restaurant gedeelte. Het is wel grappig dat het woonhuis met winkel en werkplaats waar wij onze jeugd hebben doorgebracht zo groot en ruim was dat er nu vier delen van gemaakt zijn.
2015 Eetcafe Holten Kloas
In 2015 begint Klaas Hegeman een eetcafe in het pand aan Verlengde Oosterdiep 105 in Bargercompas met de naam “Holten Kloas”.
Bronnen
Naast de oude familiefoto’s en mijn eigen herinneringen heb ik ook bronnen vanaf het internet gebruikt. Wanneer u nog aanvullingen heeft hoor ik dit graag.
- PDF over de historie van de brug in Bargercompas
- Gegevens van de huidige eigenaar: H. Meijer.
