Nu ik een man van een zekere leeftijd ben denk ik meer na over de de term levensfase. De definitie van een levensfase is “een deel van de tijd van leven dat zich kan onderscheiden van andere delen”. De indeling is afhankelijk van de context, in de psychologie heeft men een bepaalde indeling, in de antroposofie weer een andere. Bovendien kent men termen als midlifecrisis en Quarterlife crisis en allerlei andere mijlpalen in het menselijk leven. Op deze pagina wil ik aandacht besteden aan de verschillende mijlpalen en fases in het menselijk leven. Vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Een gebruikelijke indeling van levensfasen
Een gebruikelijke indeling van levensfasen is: de kindertijd van baby, dreumes, peuter, kleuter, schoolkind tot puber, adolescentie, volwassenheid en ouderdom. De ontwikkelingspsycholoog en psychoanalyticus Erik Homburger Erikson (1902 – 1994) is bekend geworden door zijn theorieën over de sociale ontwikkeling van de mens. Het ontwikkelen van een gezonde identiteit speelde in zijn leven een belangrijke rol en hij beschreef acht ontwikkelingsfasen die de mens zou doorlopen vanaf zijn geboorte tot aan de dood. Ieder fase in deze psychosociale ontwikkeling van de mens kent een conflict wat opgelost moet worden voordat men kan doorgaan naar de volgende fase. In het ongunstige geval gaat de persoon niet door naar een volgende fase en blijft deze persoon in een bepaalde levensfase steken.
| Fase | Leeftijd |
| Zuigelingen fase | Geboorte tot 18 maanden |
| Peuterleeftijd | 18 maanden tot 3 jaar |
| Kleuterleeftijd | 3 tot 5 jaar |
| Basisschoolleeftijd | 6 tot 12 jaar |
| Adolescentie | 12 tot 18 jaar |
| Vroege volwassenheid | 18 tot 35 jaar |
| Middelbare volwassenheid | 35 tot (55..65) jaar |
| Late volwassenheid | (55..65) jaar tot de dood |
De puberteit
Een belangrijke en zeer ingrijpende mijlpaal in het leven van de mens is de puberteit. De puberteit is de periode waarin kinderen zich tot volwassene ontwikkelen op zowel lichamelijk als geestelijk gebied. Naast de vaak duidelijke lichamelijk veranderingen is er ook een grote invloed op het gedrag. Meestal gebeuren deze veranderingen tussen tien en achttien jaar en duurt het ongeveer 3 jaar. Puberen wordt gebruikt voor de manier waarop jongeren zich willen afzetten tegen de gevestigde waarden en normen. Pubers voelen een biologische drang naar zelfstandigheid en deze drang naar zelfstandigheid uit zich vaak in opstandigheid tegen het ouderlijke gezag. In de puberteit vindt ook een belangrijk deel van de bewustwording en de vorming van de persoonlijkheid plaats. Kinderen voelen zich vaak onzeker over zichzelf wat zeer frustrerend kan zijn en hierdoor ontstaan ook vaak conflicten met de ouders en de omgeving.
De lichamelijke veranderingen in de puberteit worden veroorzaakt door hormonen. Het bloed transporteert deze stoffen door het hele lichaam, waardoor bepaalde organen worden geprikkeld om te gaan groeien of te veranderen. Vanaf een jaar of tien neemt zowel bij jongens en meisjes de lengte en het gewicht sterk toe. De meeste kinderen realiseren zich zelf ook dat ze lichamelijk volwassen worden, ze beginnen al snel met het onderzoeken van hun lichaam. Op de middelbare school krijgen pubers vaak ook langdurige (en seksuele) relaties, hierdoor is de gemiddelde leeftijd van ontmaagding in Nederland ook sterk gedaald.
Tijdens de puberteit begint de productie van geslachtscellen, bij meisjes begint de productie van eicellen en beginnen ze te menstrueren. Meisjes zijn dan ook vanaf dat moment geslachtsrijp en kunnen ze zwanger worden. Bij jongens begint de productie van zaadcellen vanaf hun eerste ejaculatie maar ze zijn echter niet onmiddellijk vanaf dat moment geslachtsrijp. De eerste zaadcellen zijn meestal niet sterk genoeg maar dit veranderd snel. Vroeger dacht men dat dit wel een jaar kon duren, een bezoeker van mijn site die hier vanuit zijn werk ervaring mee heeft maakte mij duidelijk dat een jongen al vrij kort na de eerste ejaculatie vruchtbaar is.
Hoewel de meeste kinderen er niet graag over praten dient u als ouders wel te zorgen dat uw kinderen geestelijk maar ook seksueel op een gezonde wijze volwassen worden. Gelukkig bestaan er een aantal goede boeken om ouders door deze soms moeilijke periode heen te loodsen. Voor veel ouders is de puberteit van hun kind een erg spannende fase, uit ervaring weet ik dat een opstandige en eigenwijze puber u soms tot waanzin kan drijven. Veel ouders hebben moeite om zich in deze periode als ouders op te stellen en niet als vriendjes, die hun kinderen duidelijk grenzen aangeven en opleggen. Maar desondanks is het soms heel moeilijk om met een puber om te gaan, ze worden zelfstandiger, u weet niet meer wat ze doen omdat ze dat niet meer vertellen. Ook willen ze er vaak niet over praten en u zult moeten leren enige afstand te nemen maar toch sturend en in gezag te blijven. Het boek “wat nou pubers” heb ik zelf meerdere keren gelezen en dit boek kan ik ook iedere ouder met pubers aanraden.
De Quarterlife crisis
Naast de bekende midlifecrisis kennen we nu ook de quarterlife crisis ook wel dertigersdip of dertigersdilemma genoemd. Dit begrip staat voor een identiteitscrisis onder twintigers en begin dertigers die gepaard gaat met gevoelens van onrust, somberheid en twijfel en onduidelijkheid over wie men is en waar men naar toe wil in het leven. De quarterlife crisis is een typisch westers fenomeen en waarschijnlijk het gevolg van een sterk geïndividualiseerde cultuur. De quarterlife crisis staat beschreven in het boek van Robbins en Wilner waarin ze beschrijven dat veel Amerikaanse twintigers regelmatig somber of depressief zijn. Ze voelen zich hulpeloos overgeleverd aan een complexe, overweldigende wereld vol keuzemogelijkheden. Volgens deze auteurs hebben pas afgestudeerde twintigers moeite met de overgang naar het echte werkende leven en hebben ze het idee dat ze zich sterk te moeten aanpassen op hun werk en er nauwelijks meer ruimte is voor plezier, vrijheid of creativiteit.
De quarterlife crisis lijkt een beetje op een vervroegde midlife crisis en eigenlijk is de quarterlife crisis, net zoals een midlife crisis, een vorm van identiteitscrisis. Psychologe Nienke Wijnants heeft in Nederland onderzoek gedaan naar de keuzestress onder dertigers en noemde dit het dertigerdilemma. Dit is volgens Wijnants een reactie op de vele opties waar twintigers en dertigers tegenwoordig uit moeten kiezen: wil men wel of geen carriëre maken, wil men nu al kinderen of toch nog maar even wachten, of helemaal niet? Aangezien deze keuzes de rest van het leven sterk bepalen leveren deze dilemma’s een hoop stress en onzekerheid op. Daarnaast hebben jonge volwassenen in materieel opzicht bijna alles wat hun hartje begeert en richten zich steeds meer op hun eigen persoonlijke groei.
De midlifecrisis
De midlifecrisis is een levensfase op de helft van het leven met als grootste kenmerk het groeiende besef dat het leven eindig is en dat men terugkijkt op wat men bereikt heeft en na gaat denken over wat er nog gaat komen. Zowel vrouwen als mannen kennen een midlifecrisis, uit eigen ervaring merk ik dat bij vrouwen deze vaak al rond hun 35e levensjaar is en bij mannen meestal rond het 40e levensjaar. Zowel mannen als vrouwen ervaren onvrede en vragen zich af of ze zo de rest van hun leven wel door willen gaan. Vaak gooit men het roer radicaal om door bijvoorbeeld ontslag te nemen, het huwelijk vaarwel te zeggen of ineens redelijk roekeloze dingen te gaan doen waarvan men bang is dat het straks niet meer kan. De midlifecrisis is een identiteitscrisis, een stormachtige fase in het leven van de veertiger die gekenmerkt wordt door perioden van onrust, onvrede en een drang om veranderingen aan te brengen in de bestaande patronen van werk, relatie en levensstijl. Er ontstaat een gevoel van ‘Is dit nu alles’ en er wordt een balans opgemaakt van welke doelen wel en welke niet zijn behaald in het leven. Voor de persoon die alle logische voorgaande levensontwikkelingen heeft doorgemaakt betekent de midlifecrisis vaak een ommekeer, waarop na de turbulente jaren een nieuw evenwicht wordt gevonden. Mensen met de grootste kans op een midlifecrisis zijn mensen die vastzitten in een langlopende baan of relatie. Ze voelen zich verveeld en afgestompt door de routine van alledag met een gevoel van “is dit alles wat er is?”. Vaak heeft men een gevoel van ‘nu of nooit’ en een drang om nog ten volle van het leven te gaan genieten en te ontsnappen aan sleur en leegte.
Ook weer uit eigen ervaring weet ik dat een groot aantal mensen in deze periode gaat scheiden en dat veel mensen uiteindelijk een vaak jongere maar vooral een totaal andere partner zoeken. Dit gaat ook weer op voor zowel mannen als vrouwen, vaak waren de relaties al niet meer zo goed en was de sleur en ontevredenheid al jaren gaande. Veel mensen die ik sprak hadden het over een “broer en zus” relatie waarbij intimiteit en aandacht voor elkaar al lang uitgeblust waren. Vaak sprak men over de verbroken relatie als ‘verstikkend’ en ‘uitzichtloos’. Tot mijn grote ergernis zie ik vaak in forums over dit onderwerp vooral vrouwen klagen dat ze verlaten zijn omdat hun man een midlifecrisis had en er met een jongere vrouw vandoor ging. Ze wentelen zich in een soort slachtofferrol waarbij de oorzaak van de scheiding de midlifecrisis van de man is en ze zo een excuus hebben om zelf geen aandeel te hebben in de echtscheiding. Vaak praten ze met een soort van medelijden over hun ex partner en vertellen ze vaak niet dat hun huwelijk al jaren niet meer zo goed was en dat leuke dingen samen doen of intimiteit al lang uitgeblust waren. De midlifecrisis is meestal niet de oorzaak maar wel een aanleiding om kritisch na te gaan denken over de relatie en soms tot de conclusie komen dat men zo niet de rest van het leven verder wil.
Maar niet alleen relaties worden kritisch bekeken, ook het werk zal bekeken worden. Het kan zijn dat het huidige werk geen bevrediging meer biedt en dat er geen carrièrekansen meer zijn. Vaak vraagt men zich ook hier af of men zo de rest van het leven verder wil en vaak gooien mensen het roer radicaal om. Door bijvoorbeeld een eigen bedrijf te beginnen of een baan te kiezen die totaal afwijkt van alle voorgaande werkzaamheden. Een midlifecrisis hoeft niet altijd slecht uit te pakken, voor veel mensen is het juist een zegen waarbij men een tweede levensfase tegemoet kan treden. Men brengt het leven uiteindelijk meer in overeenstemming met persoonlijke waarden en geeft zichzelf een nieuwe kans om zich verder te ontwikkelen. Sommige mensen noemen het weer op zoek gaan naar zichzelf en het vinden van een meer zinvolle invulling van het leven. Het is vaak een fase waarin men zich voorbereid voor de volgende twintig jaar van het leven.
Mannen van een zekere leeftijd
Omdat ik tot de doelgroep behoor, kijk ik natuurlijk naar de televisieserie “mannen van een zekere leeftijd”. Wat vooral opvalt aan deze mannen is dat ze allemaal proberen het ouder worden tegen te gaan door het lichamelijk verval tegen te werken en door ineens dingen te doen die veel jongere mannen doen. Het is soms grappig om te zien hoe mannen van vijftig plus zich nog proberen te kleden en de gedragen als dertigers. Ook komen serieus vragen voorbij als: Is een jonge vriendin een goed idee? Kun je je met goed fatsoen nog vertonen op een dancefeest? Is het nog niet te laat om een tatoeage te laten zetten? En hoe aantrekkelijk ben ik nog? Ook behandelen ze onderwerpen die de man van boven de vijftig bezig houden, zoals een vergrote prostaat (plas problemen), problemen met hart en bloedvaten en gewrichten. Want hoe men het ook wend of keert, het lichaam trekt zich niets aan van de wil om jong te blijven en gaat gewoon door met de natuurlijke aftakeling. Dit is natuurlijk enigszins te beïnvloeden door gezond te leven en veel te bewegen maar uiteindelijk wint de natuur toch. Ook rimpels in het gezicht en een wijkende haargrens zijn wat te maskeren maar ook hier is het zo dat soms erg onnatuurlijk overkomt als de gehele verschijning van de man niet meer in balans is.
Wanneer ik hoor dat mannen van deze leeftijd nog steeds bewonderd willen worden door jonge meiden van twintig en dertig, dan vraag ik ze altijd of zij ook zo keken naar vrouwen van vijftig toen zij dertig waren. De meeste vrouwen van deze leeftijd vinden juist een man die zich gewoon verzorgd maar wel toegeeft aan zijn leeftijd het meest aantrekkelijk. Wanneer ik hoor dat het een teleurstelling is als hij per ongeluk een kleedkamer met jonge meiden binnenstapt en de meiden hem niet als “gevaar” zien, dan denk ik “dat hoort ook zo, dat is eigenlijk heel natuurlijk.” Voor een jonge meid ben je als man van vijftig plus ook geen kanshebber meer en ben je meer een vaderfiguur dan een potentiële minnaar. Dan denk ik weer: “in te hoge verwachtingen schuilen ook de grootste teleurstellingen”.
Ik ken ze ook, de mannen die druk bezig zijn hun haar te verven, te sporten om hun figuur goed te houden, die meer cosmetica gebruiken dan menig vrouw en dat alles om het ouder worden tegen te gaan. Ze kleden zich als jongeren volgens de laatste trend en worden zo een karikatuur van zichzelf. Nu is het ook niet nodig om als vijftigplusser alles maar te laten hangen en te denken: “het leven is toch voorbij, waar zal ik me nog voor uitsloven”. Ook deze mannen kom ik tegen, onverzorgd, te dik en slecht gekleed. Alles wat ze uitstralen is: “voor mij hoeft het allemaal niet meer zo!”. De gulden middenweg is, dat de man van vijftig plus zichzelf nog wel verzorgd, zich netjes kleed en er op let dat hij niet totaal in verval raakt. Deze man hoeft geen indruk meer te maken op jonge meiden, maar weet een dame van eigen leeftijd nog steeds met een glimlach en een vriendelijke opmerking te paaien. Mannen die wat rustiger en wijzer zijn geworden en zichzelf nog niet opgegeven hebben maar wel realistisch genoeg zijn om te accepteren dat ze “mannen van een zekere leeftijd” zijn.
Honderd levensvragen
Honderd levensvragen die u zichzelf eens zou kunnen stellen.
Soms voelt een mens de behoefte om het eigen leven eens in ogenschouw te nemen, waar sta ik, wat doe eigenlijk, doe ik wat ik wilde doen, leef ik zoals ik wilde leven en hoe ziet mijn toekomst er uit. Deze wezenlijke vragen zijn niet altijd gemakkelijk te beantwoorden en wanneer u begint na te denken over uw leven zoals dat er nu voorstaat, dan kunnen heel veel factoren meespelen en zo de blik vertroebelen. Deze lijst met levensvragen kunt u als leidraad nemen, lees ze eens allemaal door en probeer ze eens allemaal eerlijk en objectief te beantwoorden. Bedenk hierbij dat “ja maar” eigenlijk nee is. Het kan zinvol zijn om de vragen op papier te beantwoorden of iets moderner in een tekstverwerker zodat u het geheel nog eens terug kunt lezen en kunt zien of u uzelf niet ergens tegenspreekt. U hoeft niet alle categorieën te beantwoorden, niet elk gebied hoeft even belangrijk te zijn en wanneer u geen relatie heeft is het niet zinvol om vragen over een fictieve relatie te beantwoorden. Deze vragenlijst van ruim honderd vragen is geen test, er is geen uitslag of kant en klaar antwoord, de vragen zijn bedoeld om uzelf aan het denken te zetten, inzicht te krijgen en uzelf conclusies te laten trekken.
Categorie familie
- Maak eens een lijst van de mensen die u het gevoel geven dat ze echt familie van u zijn?
- Waarom geven deze mensen u dat gevoel?
- Mogen deze mensen u uit bed bellen als er iets is?
- Durft u uzelf aan hen te laten zien als u op uw slechtst bent?
- Maak eens een lijstje welke gebeurtenissen u deelt u met uw familie, zoals verjaardagen, feestdagen, zorg, vakanties?
- Beschrijf eens wat u voor elkaar gedaan heeft en wat u en de ander in moeilijke tijden voor elkaar gedaan hebben.
- Beschrijf eens wat de belangrijkste normen en waarden zijn die u heeft meegekregen van uw familie?
- Wilt u hier ook zelf ook naar leven en lukt u dat?
- Over welke normen en waarden bent u in de loop van uw leven anders gaan denken?
- Wat wilde u overnemen van uw ouders en wat beslist niet?
- Zijn er conflicten met uw familie, en in welke mate beïnvloed dit uw leven?
- Bent u tevreden met het contact van uw familie met u, ook als er geen contact is?
- Heeft u het gevoel dat uw familie u begrijpt?
- Heeft u een rol binnen de familie en denkt u dat men iets van uw verwacht?
- Bent u tevreden met de rol die u heeft binnen de familie?
Categorie vriendschap
- Eerst een heel open vraag, wat verstaat u onder vriendschap?
- Maak eens een lijstje van mensen die u als uw belangrijkste vrienden beschouwd?
- Wat zou u willen dat vriendschappen bijdragen aan uw leven?
- Wat kunt u zelf uw vrienden geven?
- Heeft u liever verschillende vrienden voor verschillende aspecten van uw leven of een paar intieme vrienden?
- Ga uw adressenlijst in uw mobiele telefoon een langs en beantwoord bij elk persoon: kost deze persoon mij energie of geeft deze persoon mij energie?
- Wanneer mensen u alleen maar energie kosten, waarom houdt u dan contact met deze mensen?
- Zou u in staat zijn om een vriendschap die u meer energie kost dan dat het oplevert te verbreken?
- Welke mensen zijn het langst u vrienden?
- Waarom zijn deze mensen al zo lang uw vrienden?
- Zou u ook nu weer een vriendschap kunnen beginnen met deze mensen als u ze niet kende?
- Waarom wilde u vrienden met ze worden?
- Denk u dat u zelf voldoende geeft als vriend, of zou u zelf wat meer kunnen investeren in uw vrienden?
Categorie liefde
- Hoe belangrijk is het hebben van een liefdesrelatie voor u?
- Voldoet uw relatie momenteel aan uw persoonlijke behoefte aan intimiteit?
- Denkt u aan de persoonlijke behoefte van intimiteit van uw partner voldoet?
- Kunt u met uw partner goed over alledaagse en leuke dingen praten?
- Kunt u met uw partner ook over diepzinnigere onderwerpen en problemen een goed gesprek hebben?
- Kunt u met uw partner ook dingen bespreken die uw bijzondere interesse hebben?
- Heeft u het gevoel dat u genoeg samen doet?
- Heeft u het gevoel dat u best wel iets meer alleen zou willen doen?
- Wat zijn uw beste kwaliteiten als liefdespartner?
- Wat zijn de beste kwaliteiten van uw liefdespartner?
- Welke eigenschappen van u of van uw partner hinderen u in het zelf een goede partner zijn?
- Wat denk u dat uw partner het leukst aan u vindt?
- Vindt u dat zelf ook het leukst van uzelf?
- Wat denkt u dat uw partner het minst leuk aan u vindt?
- Heeft u het hier wel eens over en kunt u hier goed over praten met elkaar?
- Wat is voor u de grootste valkuil in een liefdesrelatie?
- Zit hier een patroon in wanneer u kijkt naar andere relaties die u heeft gehad?
- Zijn er problemen die steeds terugkomen, en zou u hier iets aan kunnen veranderen?
- Hoe ziet u uw relatie zich ontwikkelen en denkt uw liefdespartner hier hetzelfde over?
- Zijn er nog plannen die u samen wilt verwezenlijken en denkt u dat dit ook gaat lukken?
Categorie werk
- Wat betekent werk voor u?
- Doet u op dit moment werk dat past bij wat u goed kunt en wat u echt wilt?
- Heeft u talenten waar u momenteel niets mee doet in uw werk?
- Gebruikt u deze talenten op andere gebieden van uw leven wel of ook?
- Heeft u het gevoel dat u zich voldoende kunt ontwikkelen in uw huidige werk?
- Zijn er andere argumenten om het werk te doen wat u nu doet zoals korte reistijd of flexibele werktijden, goede arbeidsvoorwaarden e.d.?
- Heeft u het gevoel dat er voldoende balans zit tussen werk en privé?
- Hoe is het contact met uw collega’s?
- Hoe is het contact met uw leidinggevende?
- Heeft u het idee dat men naar uw mening luistert op uw huidige werk?
- Stel u zich eens voor dat u niet meer hoefde te werken voor het geld, welk werk zou u dan het liefste doen?
- Waar bent u echt goed in en zou u in een andere baan meer gebruik kunnen maken van uw kwaliteiten?
- Welke vaardigheden mist u en zou u graag willen leren?
- Wat zijn de redenen waarom u niet van baan zou willen veranderen?
- Hoe zou u meer voldoening uit uw werk kunnen halen?
- Heeft u het idee dat de verdeling van werk en zorg met uw partner goed in balans is?
Categorie geld
- Welke betekenis heeft geld voor u?
- Wat wilt u met geld bereiken?
- Hoe gaat u met uw geld om, heeft u uw financiën netjes op orde?
- Heeft u een gat in uw hand of bent u soms te zuinig?
- Wilt u hier verandering in aanbrengen?
- Wanneer u zich zorgen maakt over uw inkomsten en uitgaven, kunt u dan hulp krijgen als u dat nodig zou hebben?
- Hoeveel geld heeft u nodig om echt tevreden te kunnen zijn?
- Heeft u het gevoel dat u leeft om te werken of dat u werkt om te kunnen leven?
- Bent u bang voor de financiële risico’s die u kunt lopen?
- Wat hebben uw ouders u bijgebracht over geld, sparen of geld moet rollen?
- Hoe kijkt u hier zelf nu tegen aan?
- Hebben uw partner en u dezelfde ideeën over geld?
- Willen u en uw partner het geld aan dezelfde dingen besteden?
- Heeft u wel eens ruzie over geld?
- Zo ja, kunt u dan uiteindelijk tot een goed compromis komen met uw partner?
Categorie creativiteit
- Heeft u het gevoel dat u zelf creatief bent?
- Op welk gebied bent u creatief, inrichten, tuinieren, organiseren, koken, met mensen omgaan?
- Wie is uw grote creatieve voorbeeld?
- Wat stimuleert uw creativiteit?
- Komen creatieve ideeën bij u op wanneer u alleen bent of wanneer u ze met mensen bespreekt?
- Kunt u uw creativiteit inzetten om uw frustraties in het leven op te lossen?
- Bent u in staat om uw creativiteit om te zetten in daden?
- Wanneer dit niet lukt, welke zaken belemmeren u dan?
- Kunt u uw creativiteit delen met anderen?
Categorie spiritualiteit
- Waar gelooft u in?
- Wat zijn de overtuigingen over het leven die u koestert?
- Wat is het beste dat u ooit is overkomen, en welke invloed heeft dat op u gehad?
- Wat waren de grootste tegenslagen in uw leven, en hoe hebben die u beïnvloed?
- Is er iets in uw leven dat u verbindt met iets dat groter is dan uzelf?
- Wat geeft u terug aan de wereld?
- Wat doet u voor anderen?
- Welke eigenschappen vindt u het belangrijkst in het leven?
- Komen deze eigenschappen ook voldoende aan de orde in uw huidige leven?
- Hoe belangrijk zijn familie, vriendschappen, werk, liefde, geld, creativiteit en spiritualiteit voor u en bent u hier tevreden over?
- Komt u toe aan alle dingen die in dit opzicht belangrijk voor u zijn en kunt u hier aan veranderen?
- Met wie kunt u het beste praten over zaken waar u in gelooft en wat u werkelijk belangrijk vindt in het leven?
- Met wie zou kunt u niet zo goed praten over zaken waar u in gelooft en wat u werkelijk belangrijk vindt in het leven?
- Wat is hierin uw zwakste punt en kunt u daar iets aan veranderen?
- Is er een verband tussen uw werk en uw idealen?
- Waar bent u het meest dankbaar voor in uw leven?
- Wanneer u mensen dankbaar bent, weten deze mensen dit dan ook?
- Hoe gaat u om met leven en dood?
- Op welke wijze herdenkt u overleden dierbaren?
- Kunt u hier rituelen voor bedenken?
- Zou u precies hetzelfde doen wat u nu doet wanneer u weet dat u nog een paar maanden te leven heeft?
- Bedenk eens wat men tijdens uw grafrede over u zou zeggen?
- Wat zou graag willen dat mensen over u zeggen na uw dood?
- Zijn er dingen die u moet doen of laten om te zorgen dat ze dit ook daadwerkelijk zullen zeggen?
- Als uw leven een film was wat zou dan de titel van deze film zijn?
Meer menswerk pagina’s
- Verliefd zijn
- Universele basisbehoeften
- Stemmingkerende handelingen
- Psychologische trucjes
- Onverwerkte emoties
- Menswerk
- Manipulatie
- Liefdesverdriet
- Levensfasen
- Intimiteit
- Houden van uzelf
- Honden van Pavlov
- Het menselijk ego
- Gezond egoïsme
- Externaliseren
- Enneagram types
- Emotionele ontrouw
- Emotionele manipulatie
- Emotionele intelligentie
- Eerste indruk
- Defensieve projectie
- Comfortzone
- Attributietheorie
- Altruïsme