Deze pagina gaat over de honden van Pavlov en de term conditionering. Conditionering gaat over hoe mensen en dieren zich leren aanpassen aan hun omgeving. Bij conditionering veroorzaak een bepaalde prikkel een bepaald gedrag omdat er in het brein een associatie is ontstaan tussen een prikkel en een gedrag, gevoel of emotie. met elkaar kan associëren. We gebruiken in het dagelijks leven vaak conditionering bijvoorbeeld in de beloning en bestraffing van kinderen. Eén van de meest bekende conditioneringsexperiment is die van fysioloog Ivan Pavlov, ook wel bekend als de Hond van Pavlov. Op deze pagina beschrijf ik de honden van Pavlov, met ook een kritische kanttekening. Vriendelijke groet, Hein Pragt.
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Honden van Pavlov en conditioneren
Ivan Petrovitsj Pavlov werd geboren in 1849 en was een bekende Russische fysioloog en tevens hoogleraar in Sint Pietersburg. Hij deed veel onderzoek op het gebied van de geneeskunde en was vooral geïnteresseerd in het gedrag van mensen en dieren en in het bijzonder de reflexen. Hij is met name bekend vanwege zijn theorie over ‘klassiek conditioneren’ en ontving in 1904 een Nobelprijs. Reflexen zijn aangeboren automatische reacties, zoals knipperen met de ogen of de zuigreflex en toch is het reflexgedrag op een bepaalde manier te manipuleren. Dit heet conditioneren en met de onderstaande proef wordt het duidelijk gemaakt, deze proef heet dan ook wel ‘de honden van Pavlov’.
De honden die meededen aan dit experiment kregen regelmatig een kleine hoeveelheid voedsel aangeboden, dit had als gevolg dat ze begonnen te kwijlen. In dit geval is het voedsel de ongeconditioneerde stimulus met een reflex tot gevolg, namelijk het kwijlen. Tijdens het aanbieden van het voedsel klonk echter ook steeds een neutrale stimulus, namelijk een harde zoemer, de geconditioneerde stimulus. Het tegelijkertijd voedsel en zoemer aanbieden werd een aantal keren herhaald en na enige tijd werd de ongeconditioneerde stimulus (het aanbieden van voedsel) weggelaten en bleken de honden te gaan kwijlen bij het horen van alleen maar de zoemer, terwijl er geen eten werd aangeboden. Doordat het aanbieden van voedsel zo vaak geassocieerd was met de zoemer, had alléén het horen van de zoemer na verloop van tijd hetzelfde effect, namelijk dat de honden begonnen te kwijlen. Dit koppelen van een neutrale stimulus aan een reflex van een ongeconditioneerde stimulus heet conditioneren en dit experiment is voor eeuwig verbonden aan de naam van Pavlov.
Conditioneren werkt ook goed bij mensen, men gebruikt het veel in reclame. Veel reclames voor sterke drank hebben aantrekkelijke jonge dames in bikini in de hoofdrol. Deze jonge vrouwen (de ongeconditioneerde stimulus) roepen bij de meeste mannen van nature een prettig, licht opgewonden gevoel op. De drank wordt hierdoor simpelweg geassocieerd met dit gevoel. Maar ook minder leuke dingen kunnen verbonden raken zoals een geluid dat klonk tijdens een traumatische ervaring wat nog jaren daarna hetzelfde vervelende gevoel kan oproepen.
Conditionering gebruikt men ook vaak in de opvoeding van kinderen. Wanneer kinderen ongewenst, gevaarlijk of vervelend gedrag vertonen worden ze daar meestal voor gestraft. Zo leren kinderen dat het gedrag dat zij vertonen niet goed is. Het belonen van kinderen werkt op de dezelfde omgekeerde wijze, wanneer kinderen iets goeds doen worden zij hiervoor meestal beloond. Zo worden kinderen gestimuleerd om hetzelfde gedrag in de toekomst te blijven vertonen.
Kritische noot bij Pavlov
Het klassieke verhaal is dat wanneer de Russische wetenschapper Ivan Pavlov zijn bel liet klinken, zijn honden gingen kwijlen. Toch geeft historisch onderzoek een iets ander beeld van de experimenten van Pavlov (Bron: Daniel P. Todes, biografie over Pavlov). Pavlov onderzocht in werkelijkheid de spijsvertering en de bijhorende lichaamssappen en dat deed hij voornamelijk bij honden. Zijn experimenten waren iets minder vriendelijk voor honden, hij verwijderde delen van de slokdarm en andere delen van de spijsverteringsorganen en tapte zo via openingen in het lichaam het spijsverteringskanaal op verschillende plekken af om de lekkende sappen te onderzoeken. Dat dit niet erg prettig was voor honden en dat veel honden dit uiteindelijk niet overleefden mag duidelijk zijn.
Pas veel later kreeg hij het idee om ook het speeksel en kwijlgedrag van honden te onderzoeken maar hij deed dit niet met een belletje zoals vaak wordt aangenomen. Hij gebruikte een metronoom (tikkend instrument om de maat aan te geven), een harmonium (muziekinstrument) of een zoemer maar ook een elektrische schok werd gebruikt. Het waren dus niet alleen onschuldige prikkels maar ook minder fijne prikkels waarmee hij zijn experimenten deed. Het speeksel en kwijlgedrag was uiteindelijk maar een klein deel van zijn onderzoek, wat wel de meeste belangstelling heeft gekregen.
Meer menswerk pagina’s
- Verliefd zijn
- Universele basisbehoeften
- Stemmingkerende handelingen
- Psychologische trucjes
- Onverwerkte emoties
- Menswerk
- Manipulatie
- Liefdesverdriet
- Levensfasen
- Intimiteit
- Houden van uzelf
- Honden van Pavlov
- Het menselijk ego
- Gezond egoïsme
- Externaliseren
- Enneagram types
- Emotionele ontrouw
- Emotionele manipulatie
- Emotionele intelligentie
- Eerste indruk
- Defensieve projectie
- Comfortzone
- Attributietheorie
- Altruïsme