Met meer dan zestig jaar eigen ervaring met migraine mag ik mijzelf een redelijk ervaringsdeskundige vinden op het gebied van migraine en migrainemedicatie. Zo’n tien tot soms wel twintig keer per jaar heb ik sinds ik me kan herinneren telkens één dag een migraineaanval. Deze aanvallen beginnen met hoofdpijn en het niet tegen licht en geluid kunnen om dan over te gaan in zeer zware hoofdpijn, misselijkheid en permanent overgeven, zelfs als de maag al helemaal leeg is. Ik heb geleerd om een aanval te herkennen en tijdig mijzelf af te zonderen in een donkere kamer, maar zelfs dan kon een aanval zeer zwaar worden. Migraine is hoofdpijn die in aanvallen komt, in mijn geval krijg ik vaak migraine bij het wisselen van de seizoenen of wanneer ik me even kan ontspannen na een situatie van veel stress. De eerste week van de vakantie was vaak berucht in dit opzicht, maar als een aanval achter de rug was dan was er wel vaak wel de geruststelling dat het weer een tijdje rustig zou zijn. Ik heb een aantal middeltjes ontwikkeld om een migraineaanval dragelijker te maken zoals een koud washandje op de ogen en het masseren van de jukbeenderen. Sinds een paar jaar gebruik ik Imigran 20mg neusspray als medicijn en dat werkt zeer goed, wanneer ik het neem wanneer de aanval opkomt is het binnen een uur helemaal over. Toch moet ik in dat uur wel rustig liggen in een stille donkere ruimte. Op deze pagina wil ik wat van de kennis en ervaring met migraine die ik door de jaren heen heb opgedaan delen. Ik merk de laatste tijd dat wanneer u informatie zoekt over Migraine uw steeds vaker op een site komt waar wel wat informatie staat ober migraine maar vaak is het dan stiekem een reclame site voor een bepaald middel of therapie. Op deze pagina geef ik wel een aantal adviezen en geef ik ook aan welk medicijnen mijzelf goed helpen bij migraine en ook wat ik als alternatieven geprobeerd heb. Met vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Wat is migraine?
Migraine lijkt te ontstaat door een tijdelijke verstoring in de samenwerking tussen bloedvaten en zenuwbanen in de hersenen. Het lijkt er op dat de bloedtoevoer even belemmerd is en zich daarna weer herneemt. Het weefsel van de hersenen kan zelf geen pijn voelen, maar de bloedvaten die meer aan de buitenrand van de hersenen lopen kunnen dat wel. De oorzaak van migraine wordt vaak aan vaatvernauwing of vaatverwijding toegewezen maar ook is er de mogelijkheid dat de hersenen tijdelijk minder zuurstof krijgen waarna de bloedvaten gaan verwijden en zo migraine veroorzaken. Aanleg speelt ook een belangrijke rol bij migraine net als stress, seizoenswisselingen en de schommeling van vrouwelijke hormonen. Maar waarom de één zelden een aanval heeft en de ander vaker is nog niet bekend. Meestal is er geen duidelijke aanleiding, soms ontstaat een aanval na lang slapen, uitslapen of juist te kort slapen, na een nachtdienst, na vasten of na stress. In mijn geval kreeg ik vaak een migraineaanval wanneer ik na een periode van stress even aan rust toekwam, zoals de eerste dagen van de vakantie. Maar ook seizoen wisselingen spelen bij mij mee als oorzaak van migraine-aanvallen
De verschijnselen van migraine zijn een heftig bonzende hoofdpijn vaak aan één kant van het hoofd en het kan uiteenlopen van 4 tot 72 uur duren. Vaak is de patiënt ook erg misselijk en moet men overgeven, daarnaast kan men meestal ook niet goed tegen licht en geluid. Door de heftigheid van de klachten is het vaak niet mogelijk om normaal te functioneren op school of op het werk. Migraine is een aandoening die ontstaat door het samentrekken en het verwijden van de bloedvaten in het hoofd. Stoffen in de hersenen die zenuwprikkels doorgeven (neurotransmitters) spelen vermoedelijk ook een belangrijke rol. Door de hartslag die steeds even wat meer druk geeft op de bloedvaten ontstaat er een vaak “kloppende pijn”. Onderzoek na en tijdens een aanval brengt meestal geen fysieke oorzaak aan het licht. Waarom de ene persoon vaker en/of meer klachten heeft dan een ander is niet duidelijk0. Ik beschreef de hoofdpijn van migraine vaak als dat men zich voor moest stellen dat men een ijzeren band rond het hoofd had die telkens even aangespannen wordt tot de schedel net niet knapt.
Wanneer u wilt achterhalen waardoor de migraine wordt uitgelokt kunt u een zogenaamd hoofdpijndagboek bijhouden. Door op te schrijven wanneer en onder welke omstandigheden de migraine optreedt, wordt misschien duidelijk wat de migraine aanval uitgelokt en wat u er preventief aan kunt doen. Er zijn bepaalde stoffen in voedingsmiddelen waarvan bekend is dat ze migraineaanvallen kunnen uitlokken, zoals: smaakversterkers die veel voorkomen in Chinese gerechten en kant en klaargerechten, sulfiet wat voorkomt in bijvoorbeeld wijn, nitraat wat voorkomt in bleekselderij, andijvie, spinazie, sla, venkel, koolrabi, spitskool, Chinese kool en rode bieten en de kunstmatige zoetstof aspartaam. Niet alle migraine zijn gevoelig voor deze stoffen, wanneer u denkt dat een bepaald voedingsmiddel de aanval uitlokt, kunt u proberen deze stof te vermijden. In het hoofdpijndagboek kunt u bijhouden of het ook werkelijk helpt. Wanneer u naar een arts gaat zal deze ook vaak eerst vragen om een hoofdpijndagboek bij te gaan houden. Voor mij was hier wel een probleem dat een aantal van de middelen die als bekende oorzaken van migraine bekend staan zoals koffie en chocolade te lekker zijn om geheel op te geven. Ik heb wel een aantal dingen die ik echt niet meer eet zoals BBQ en bepaalde soorten vis.
Ongeveer 1 miljoen mensen in Nederland hebben regelmatig een migraine aanval variërend van vier keer per maand tot eens per half jaar. De meeste aanvallen komen blijkbaar voor tussen het 25e en 55e levensjaar en vrouwen hebben twee keer zoveel last van migraine dan mannen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de hormoonhuishouding van vrouwen die een migraine aanval kan veroorzaken. Migraine is zeker niet hetzelfde als spanningshoofdpijn, het grootste verschil is dat men bij spanningshoofdpijn meestal niet misselijk is en dat deze hoofdpijn niet erger wordt bij inspanning. Bovendien zijn de klachten bij migraine vaak erger en helpen reguliere pijnstillers niet tegen de pijn. Tot het begin van de vorige eeuw werd er door artsen nog maar weinig aandacht aan migraine besteed en ging men er meestal van uit dat migraine iets psychisch was. Vanaf ongeveer 1995 kwam er steeds meer belangstelling voor migraine hoofdpijn en werd het steeds meer als een serieuze aandoening beschouwd en vanaf het jaar 2000 zijn er meerdere medicijnen beschikbaar voor migraine.
Mijn eigen ervaringen met migraine
Als kind had ik al regelmatig last van migraine en ik kan mij de dagen dat ik doodziek in bed lag nog goed herinneren. Zo weet ik dat ik me dagenlang had zitten verheugen op een carnavalsoptocht met de teleurstelling dat ik die hele dag met migraine in bed gelegen heb en baalde dat ik al dat leuks moest missen. Gelukkig had ik maar drie of vier keer migraine per jaar en dan ook meestal maar één dag, dus dit was te overzien. Toch heb ik vaak leuke dingen moeten missen omdat ik met een migraineaanval in bed lag. Vaak voelde ik in de ochtend al een vervelend gevoel in mijn hoofd waardoor ik wist dat er een migraineaanval aan zat te komen. Wanneer ik dan preventief rustig aan deed dan werd het vaak een milde aanval, die te verdragen was. Wanneer ik toch probeerde mijn normale dag door te voeren eindigde dit meestal in een zeer venijnige migraineaanval waarbij ik mijzelf soms dood wenste. Wanneer je hoofd bijna knapt van de hoofdpijn, alsof men een stalen band om het hoofd steeds strakker aandraait en je ook nog eens misselijk bent en moet overgeven ook als is de maag leeg, licht in de ogen pijn doet en geluid net op een dreun lijkt, dan is het moeilijk om jezelf over te geven en neer te leggen bij deze pijn.
Toch was dat wel de oplossing, wanneer ik me even kon ontspannen en even sliep was de migraine (bijna) over. Omdat ik alles wat ik binnen kreeg er ook weer onmiddellijk uitkotste hadden pijnstillers geen uitwerking en ook de 1000 mg paracetamol zetpillen hielpen niet echt. Na veel jaren en gesprekken met andere mensen die regelmatig migraine hebben weet ik dat traditionele pijnstillers zoals paracetamol en ibrufen niet werken bij migraine. In 1986 vroeg ik de huisarts of er toch geen middel was tegen deze migraine en de enige oplossing toen was experimenteren met preventieve medicijnen. Maar ik wilde niet elke dag medicijnen slikken om drie of vier keer per jaar een dag migraine te voorkomen. De huidige medicatie tegen migraine bestond toen nog niet. Ik had de hoop op medicatie al opgegeven toen ik enkele jaren geleden door mijn huisarts op het middel Imigran (sumantriptan) gewezen werd. Ik wilde het graag proberen en bij de eerste aanval gebruikte ik het en sindsdien is het voor mij een wondermiddel.
De dosis Imigran (sumantriptan) is nog wel aangepast van 10 mg naar 20 mg maar nu neem ik een neusspray wanneer ik de aanval voel aankomen en na een uur rustig liggen is de aanval helemaal afgewend. Ik kan daarna gewoon functioneren en heb alleen een beetje vervelend gevoel in mijn neusholtes die door de spray veroorzaakt is. Aangezien spanning één van de oorzaken van migraine is, moet ik een migraine aanval nog steeds zien als een stapje terug doen. Anders dient de volgende migraineaanval zich binnen een paar dagen weer aan. Het medicijn blijft het bestrijden van de symptomen maar niet de oorzaak. Desondanks kan ik nu met een paar neusspray capsules per jaar zonder ernstige migraine aanvallen leven en dat is nu wel een grote opluchting en verbetering van de kwaliteit van leven. Helaas is de Imigran neusspray nog steeds redelijk duur, dit komt door het patent op de doseervorm (neusspray).
Voeding en voedingssupplementen bij migraine.
Voedingsmiddelen zijn bekende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een migraineaanval. De lijst van deze voedingsmiddelen is lang en varieert van chocolade, noten, sinaasappelen en dranken die cafeïne bevatten, ve-tsin (smaakversterker), uien, gist, aspartaam er: alcoholische dranken. De enige wijze om er achter te komen of (en welke) voedingsmiddelen een negatieve invloed hebben, is iedere keer nauwkeurig na te gaan wat u gegeten en gedronken heeft voordat u een migraineaanval kreeg. Dit kunt u bijhouden in een zogenaamd hoofdpijndagboek. Maar ook geneesmiddelen kunnen een negatieve invloed hebben bij gevoeligheid voor migraine zoals vaatverwijders, hormoonpreparaten, bloeddrukverlagers en antibiotica. Andere factoren liggen meer in de sfeer van de leefwijze zoals maaltijden overslaan, teveel of te weinig slapen, spanningen en stress maar ook weersveranderingen en verblijf in op grotere hoogte waar ijle lucht is, kan van invloed zijn. Om het aantal aanvallen en de heftigheid te verminderen kunt u ook een aantal voedingssupplementen gebruiken. Vitamine B2 is een vaak gebruikte vitamine bij migraine om het aantal aanvallen te verminderen. Maar ook het regelmatig slikken van magnesium lijkt het aantal migraineaanvallen te verminderen. Ook het moederkruid zou een gunstige uitwerking moeten hebben bij het voorkomen van migraineaanvallen en de ernst van de symptomen.
Medicijnen tegen migraine.
Wanneer u een aanval voelt opkomen kunt u nog proberen een pijnstiller en een middel tegen misselijkheid en overgeven nemen maar uit eigen ervaring weet ik dat dit vak niet (meer) helpt. Ook werken traditionele pijnstillers als paracetamol en ibuprofen meestal niet tegen de pijn van een migraineaanval. Via uw arts kunt u medicijnen krijgen die speciaal werken tegen migraine (triptanen) voorgeschreven krijgen zoals: Sumatriptan, Zolmitriptan, Naratriptan, Rizatriptan, Almotriptan, Eletriptan en Frovatriptan. Deze medicijnen kunt u gebruiken wanneer u een migraineaanval voelt opkomen. Aangezien veel mensen (zoals ik zelf) bij migraine geen medicijn kunnen binnenhouden in de vorm van gewone tabletten zijn deze middelen ook verkrijgbaar als injectie, zetpil, neusspray of smelttablet. In mijn geval werkt de Imigran 20mg neusspray zeer goed.
Helaas hebben deze triptanen ook de nodige bijwerkingen, let hier goed op, u kunt verschillend reageren op verschillende middelen, soms kunt u een andere versie proberen wanneer u toch veel last van bijwerkingen heeft. Wanneer u meerdere aanvallen per maand heeft is het soms mogelijk dagelijks medicijnen te gebruiken om het aantal migraineaanvallen te verminderen. Dit zijn vaak zogenaamde bètablokkers, dit zijn middelen die de beatreceptoren in verschillende delen van het lichaam blokkeren en zo effect hebben op bijvoorbeeld bloeddruk, hartritme en luchtwegen. In de hersenen zorgen bètablokkers voor verwijding van de bloedvaten, wat migraineaanvallen kan voorkomen.
Imigran, een medicijn tegen migraine.
Hoewel ik een groot voorstander ben van geneesmiddelen op natuurlijke basis maak ik een uitzondering wanneer er geen goed natuurlijk alternatief is. Ik heb vele middeltjes gebruikt bij migraine en de meeste middelen verzachten alleen maar een beetje maar de migraineaanval gaat er niet van over. Sinds een jaar of twee gebruik ik nu Imigran 20 (sumantriptan) neusspray (hierdoor wordt het zeer snel opgenomen via het neusslijmvlies) en dit middel werkt zeer effectief tegen een migraineaanval. In eerste instantie gebruikte ik de 10 mg versie, maar deze bleek bij zware aanvallen niet afdoende te zijn. Sinds is Imigran 20mg gebruik is dit middel altijd afdoende om de migraineaanval te onderdrukken. Wel merk ik dat ik soms de nacht er na niet kan slapen en het middel bestrijdt natuurlijk wel de kwaal maar niet de oorzaak. De werkzame stof in Imigran is Sumatriptan wat tot de groep triptan antimigrainemiddelen hoort. Het vernauwt de bloedvaten in de hersenen die bij migraine zijn verwijdt en bovendien remt het de afgifte van stoffen die ontstekingen kunnen veroorzaken en zorgt het ervoor dat een ‘pijnbericht’ via de zenuwen niet of minder sterk in de hersenen aankomt. Dit middel kan uitsluitend op recept via de huisarts verkregen worden. In andere landen binnen Europa is het middel ook soms gewoon zonder recept te koop en is de prijs ook veel lager dan in Nederland. Sumatriptan werkt alleen tijdens een aanval, u kunt het dus niet gebruiken om aanvallen te voorkomen. Na het toedienen moet u gewoon rustig aan doen en dan nemen de klachten geleidelijk (bij mij duurt het ongeveer een uur) af en duurt de aanval minder lang. Meestal moet ik die dag nog wel rustig aan doen maar heb ik geen hoofdpijn of andere verschijnselen, wel ben ik vaak een beetje duf. Dit is het eerste middel dat bij mij heel effectief werkt.
Imigran (sumantriptan) is niet voor iedere migrainepatiënt geschikt en kan ook bijwerkingen veroorzaken. Raadpleeg daarom altijd de bijsluiter die u bij uw geneesmiddel heeft gekregen. De werkzame stof Sumatriptan werkt alleen tijdens een aanval, u kunt het dus niet gebruiken om aanvallen te voorkomen. Na gebruik van het middel nemen de klachten geleidelijk af en duurt de aanval minder lang. Het kan gedurende 24 uur werken. De gewone tablet begint na een half tot één uur te werken, ongeveer twee uur na inname is het effect maximaal. De FTAB-tablet werkt na ongeveer een kwartier, na drie kwartier is het effect maximaal. De neusspray begint binnen een half uur te werken, één tot anderhalf uur na sprayen is het effect maximaal. De injectie begint na tien tot vijftien minuten te werken; één tot twee uur na inspuiten is het effect maximaal. De zetpil begint na een half tot één uur te werken, ongeveer twee uur na gebruik is het effect maximaal. Het effect van Sumatriptan verschilt per persoon, als Sumatriptan niet goed bij u werkt, kan een ander triptan-antimigrainemiddel wel effect hebben.
Alternatieven voor het dure Imigran neusspray.
Ondanks dat Imigran neusspray 20mg voor mij een wondermiddel is, moet ik toch opmerken dat het anno 2019 nog steeds een erg duur middel is. Voor de neusspray betaal ik ruim 100 euro eigen risico voor 10 eenheden en dat komt neer op iets meer dan 10 euro per keer. Wanneer ik dus een ochtend een migraineaanval voel opkomen, moet ik beslissen of het me tien euro waard is. Dit vind ik een heel slecht argument om medicatie te nemen en ik ben dan ook op zoek gegaan naar een generiek of vervangend middel. Het lijkt er op dat de fabrikant de prijs van de dure Imigran neusspray kunstmatig hoog probeert te houden ten koste van alle mensen die migraine hebben en baat hebben bij dit medicijn. De werkzame stof in Imigran is Sumatriptan en dit is ook in generieke vorm, veel goedkoper te koop. Maar dan wel alleen in tablet vorm en veel migrainepatiënten (net als ik) houden niets binnen waardoor gewone tabletten niet werken. En laat nou net op de zetpil en de neusspray nog steeds het patent zitten waardoor ze ook extreem duur verkocht kunnen worden omdat er gewoonweg geen concurrentie is.
Na een zoektocht op Internet kwam ik wel een bedrijf tegen dat een generieke (goedkopere) versie van de neusspray met Sumatriptan verkocht in Canada maar de medicijnen zelf te gaan importeren leek me geen goed idee. Iemand anders vertelde dat in Portugal deze triptanen gewoon verkrijgbaar zijn bij de drogist (zonder recept) en dat ze daar nog geen euro per tablet kosten. Dit aanknopingspunt ben ik gaan volgen en zo kwam ik uit op het middel Maxalt. De werkzame stof in Maxalt is rizatriptan en rizatriptan behoort tot de groep triptan antimigrainemiddelen waar ook Sumatriptan bij hoort. Het vernauwt de bloedvaten in de hersenen die bij migraine zijn verwijd. Bovendien remt het de afgifte van stoffen die ontstekingen kunnen veroorzaken en zorgt het ervoor dat een ‘pijnbericht’ via de zenuwen niet of minder sterk in de hersenen aankomt. Het middel is volledig vergelijkbaar met Sumatriptan en bij onderzoek op Internet was rizatriptan bij testen zelfs vaak efficiënter dan Sumatriptan.
Maxalt is weer een merkgeneesmiddel en bij navraag is er ook een generieke Rizatriptan variant die ook nog eens in de basisverzekering zit. Dit middel kent echter geen neusspray, maar bij navraag blijkt er wel een smelttablet versie te zijn die via het mondslijmvlies opgenomen kan worden. Bovendien is de prijs belangrijk, dit middel kost maar iets meer dan 7 euro voor 6 tabletten wat veel vriendelijker is voor mijn eigen risico. Het middel is verkrijgbaar in 5 en 10 mg en aangezien de apotheek niet echt kon aangeven in welke verhouding dit stond tot Imigran ben ik dit ook gaan zoeken. Volgens de onderzoeken die ik kon vinden kwam 5 mg Rizatriptan ongeveer overeen met 25 mg Sumatriptan en kwam 10 mg Rizatriptan in de buurt van de 100 mg Sumatriptan.
Ik heb in overleg met mijn huisarts nu besloten om de komende keren de 5 mg Rizatriptan smelttabletten te proberen. Wanneer één tablet niet genoeg werkt kan ik ook twee nemen waardoor ik toch effectief 10 mg heb. Net als bij de Imigran waar ik ook met de 10 mg versie begonnen ben, om na een jaar over te stappen op de 20 mg versie, zal ik ook hier weer proefondervindelijk moeten vaststellen wat de goede dosis is. Dit proefondervindelijk testen welke dosis goed werk gaat volgens mij voor de meeste migrainepatienten op. Een te hoge dosis kan meer bijwerkingen veroorzaken en het blijft natuurlijk chemische troep waarvan men toch de minimale hoeveelheid wil gebruiken. Helaas werkte Rizatriptan een beetje maar niet zo effectief als het dure Imigran, waardoor ik nu nog steeds Imigran gebruik.
In 2016 had ik een record aantal aanvallen, mede veroorzaakt door de vele weersomslagen en problemen en spanningen op het werk in het begin van dat jaar. Omdat ook door de reorganisatie van mijn bedrijf men veel strenger is geworden op ziekteverzuim en het begrip voor migraine ook afnam en ik het advies kreeg om maar een dag of halve dag vrij te nemen bij een aanval, nam ik ook steeds vaker maar preventief medicatie in. Dit loopt met de Sumatriptan neusspray wel aardig in de kosten, omdat dit volledig in het eigen risico van de zorgverzekering valt. In overleg met de huisarts ben ik toch weer gaan kijken of het veel goedkopere Rizatriptan toch werkte voor de lichtere migraineaanvallen en ik heb gemerkt dat 5 mg Rizatriptan smelt in combinatie met een 1000mg paracetamol zetpil prima werkt bij een lichte aanval. Het duurt iets langer dan met de Sumatriptan maar het effect is na een uur hetzelfde. Ik heb nu beide medicijnen, de Sumatriptan neusspray voor de zware migraineaanvallen en de 5mg Rizatriptan smelt in combinatie met 1000mg paracetamol zetpil voor de lichtere aanvallen. Dit ga ik voor het komende jaar evalueren en ik zou ook nog over kunnen gaan naar de 10mg Rizatriptan. Ik hoop dat het patent op de Sumatriptan neusspray snel een keer afloopt zodat het eindelijk eens betaalbaar gaat worden.
Inmiddels ben ik al weer over op een andere (nog iets goedkopere) variant van Rizatriptan en dat is de 10 mg Rizatriptan Aurobindo dat ik in overleg met de apotheek ben gaan proberen toen de smelttablet versie niet leverbaar was. De 10 mg Rizatriptan Aurobindo tablet werkt net zo effectief als de smelttablet en is beduidend goedkoper. Ik ben nu helemaal overgestapt op deze nieuwe 10 mg Rizatriptan tabletten. Ik wil u nog wel even op het hart drukken om niet zelf met medicatie te experimenteren maar dit altijd in overleg met de huisarts te doen! Toch kan (gezien het eigen risico in de zorgverzekering) het wel nuttig zijn om een goedkoper alternatief medicijn te proberen. Wanneer het wel werkt kun u de kosten van de medicijnen behoorlijk beperken wanneer u nu een duur medicijn gebruikt.
Relatie tussen parodontitis en migraine
Een paar jaar geleden merkte ik dat het aantal migraine aanvallen behoorlijk toenam over een periode van twee jaar en ik had daar niet een verklaring voor. Tot is bij een nieuwe tandarts kwam die constateerde dat ik last had van een ernstige vorm van parodontitis. Parodontitis is een tandvleesontsteking die zich heeft uitgebreid naar het onderliggende weefsel en bot. Ik verzorgde mijn gebit goed maar ondanks alles bleef het tandvlees bloeden en kreeg ik steeds vaker last van ontstekingen aan het tandvlees en zelfs wortelpuntontstekingen. De plaque zat zo ver onder het tandvlees dat ik dit niet meer weg kon krijgen en uiteindelijk heeft de tandarts een nogal uitgebreide en enigszins pijnlijke behandeling gedaan waarbij hij alle plaque onder het tandvlees verwijderd heeft tot aan het tandbeen. Nadat alles weer genezen was had ik weer mooi gezond tandvlees dat niet meer bloedde bij het poetsen. Wat me pas een half jaar later opviel was dat het aantal migraineaanvallen sterk was afgenomen. Toen begon ik te zoeken naar de relatie tussen parodontitis en migraine.
Ik vond een Amerikaanse studie van de universiteit van de “San Diego School of Medicine” naar de invloed van microbiomen op migraine. Bewerkt voedsel wordt vaak gerapporteerd als een oorzaak van migraine en dit bewerkte voedsel bevat vaak nitraten die omgezet worden in nitriet door nitraat modificerende bacteriën in de mond en darmen. Wanneer deze nitrieten in de bloedsomloop komen kunnen zij op hun beurt worden omgezet in stikstofoxide. De meerderheid van de deelnemers die last had van migraine bleek grotere hoeveelheden nitraat modificerende bacteriën in de mond en darmen te hebben dan de deelnemers zonder migraine. Door het omzetten van de nitraten door de bacteriën in stikstofoxide wordt dus waarschijnlijk de migraine veroorzaakt. De onderzoekers rapporteerden dat nog niet met zekerheid gezegd kan worden op welke manier de factoren precies met elkaar in verband staan. De volgende stap voor toekomstig onderzoek is om te bepalen of migraine een oorzaak of effect is van de aanwezigheid van de bacteriën en of er verschil is in typen migraine. Maar uit mijn eigen ervaring heb ik een positief effect gezien in het aanpakken van mijn parodontitis en het aantal migraineaanvallen en daarom wil ik dit hier wel vermelden als tip voor andere migrainepatiënten.