Levensbeschouwing

Leren relativeren

Door aan zaterdag, november 11, 2023

glas is half vol De betekenis van het woord relativeren volgens het Van Dale woordenboek is: “op het betrekkelijke van iets wijzen.” Andere definities van relativeren zijn: “afvlakken”, “afzwakken” en “nuchter bekijken”. Door middel van relativeren kan men ook een onderwerp (of emotie) afzwakken door het in een ander perspectief te plaatsen of in een ander perspectief te bekijken. Met relativeren kan men ook verschillende kanten op, men kan de trots en enthousiasme van iemand over zijn of haar eigen prestatie de grond in boren door te relativeren. Wanneer bijvoorbeeld iemand heel blij is dat hij geslaagd is voor zijn rijexamen kan men dit de grond in boren door te zeggen dat er elke dag wel honderden mensen slagen en dat zijn prestatie dus niet zo bijzonder is. Wanneer iemand iets naars is overkomen kan relativeren ook helpen om minder negatief tegen de gebeurtenis aan te kijken. Relativeren kan men dus gebruiken om te leren ergens meer positief naar te kijken maar wel in gezonde mate. Door te veel te relativeren kan men ook alles kapot relativeren, de zin en plezier van het leven zo afzwakken dat men er depressief van kan worden. Soms is gewoon een standpunt hebben er er bij te blijven ook goed en gezond en soms is gewoon doen beter dan te lang denken en relativeren. Relativeren kan men dus op een goede wijze maar ook minder goed wijze inzetten, toch kan het een sociale vaardigheid zijn waardoor het leven een stuk eenvoudiger en prettiger kan worden. Op deze pagina wil ik dieper ingaan op het onderwerp relativeren. Met vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Over relativeren

Om maar gelijk de knuppel in het hoenderhok te gooien wil ik beginnen met een zeer relativerende uitspraak van Nietzsche: “Alles waar je niet aan dood aan gaat maakt je sterker!”. Nog een prikkelende relativerende stelling: “atheïsme is ook een vorm van geloof!”. Wanneer u hier eens goed over nadenkt dan ziet u hoeveel mensen een overtuiging als enige echte waarheid (willen) zien maar dat er in werkelijkheid meerdere varianten van dezelfde waarheid zijn. Wij zien wat we willen zien, wij nemen waar wat we geloven, we zien de waarheid zoals we geloven dat deze is. Maar er zijn net zoveel waarheden als er mensen zijn op deze wereld. Relativeren begint met de dingen waarmee u zit, te herleiden tot de juiste proporties. Dit wil niet zeggen dat u alles plat moet relativeren, soms is het goed om eens boos of verontwaardigd te zijn, als het maar weer over gaat en u daarna kunt relativeren. Soms is de uitlaatklep van de emotie ook gewoon even nodig. Elke emotie weg relativeren is ook ongezond, wanneer u met uw emoties geen schade aanbrengt aan uzelf of anderen (zowel geestelijk als fysiek) dan is het een gezonde uitlaatklep die u helpt om er naderhand meer nuchter tegenaan te kunnen kijken. Accepteren dat emoties er bij horen en ook weer gewoon voorbij gaan is ook een stap in leren relativeren. Maar als problemen of emoties niet vanzelf overgaan dan kan relativeren helpen om de emoties of problemen in andere proportie of context te zien.

Relativeren is voor de sommige mensen een koud kunstje, voor de ander best wel moeilijk maar men kan het ook leren. Door te relativeren kunt u rustiger en gelukkiger worden omdat u zich niet meer zo druk maakt om dingen die eigenlijk helemaal niet zo belangrijk zijn. Niet alles is even belangrijk en vaak maken we ons druk om allerlei zaken die er eigenlijk niet toe doen. Vaak helpt het wanneer u er een nachtje rustig over slaapt of wanneer u eerst tot tien telt. Het probleem zal waarschijnlijk al minder groot lijken want vaak lijken problemen groter dan ze werkelijk zijn door vermoeidheid en tunnelvisie. Ook humor is belangrijk om te leren relativeren, wanneer u om uzelf kunt lachen en het komische van een situatie kunt zien dan lijken zaken vaak al niet zo erg meer. De Bono zegt dat wanneer u een probleem moet oplossen, u dit het beste kunt doen in een museum omdat uw aandacht dan afleiding zal vinden en er al snel nieuwe inzichten boven zullen komen. Maar ook even een wandeling maken in het park kan dezelfde uitwerking hebben en bovendien is frisse lucht met veel zuurstof goed voor de hersenen. Ook afstand nemen kan goed werken, bekijk het probleem eens van een andere kant of vanuit een andere persoon. Relativeren werkt ook het beste wanneer u eerlijk bent tegen uzelf, wat is uw aandeel in de problemen en wat kunt u doen om het op te lossen. Bedenk dan ook dat u makkelijker iets in uw eigen gedrag kunt veranderen dan in dat van een ander.

Janis Joplin zong ooit “freedom’s just another word for nothing left to lose” met als ruwe vertaling “vrijheid is een ander woord voor niets meer te verliezen hebben!” en dit is een grote waarheid. Veel mensen hangen aan bezit en status maar doordat ze er zo aan hangen zijn ze tevens gegijzeld door dat bezit of die status. Ik heb zelf in mijn leven een aantal keer ervaren dat ik bijna alle bezit kwijt was en helemaal opnieuw moest beginnen. Na het dieptepunt, toen ik het echt had losgelaten ervoer ik een soort van euforie van bevrijding. Mijn lei was weer schoon en ik mocht weer opnieuw beginnen en alle opties stonden weer open. Het heeft mij een belangrijke levensles geleerd. Ik kan nog steeds genieten van bezit zoals een leuke laptop, tablet, een lcd tv en interactieve televisie, maar ik realiseer me vaak dat ik dit niet nodig heb om echt gelukkig te zijn. Het voegt iets leuks toe in mijn leven maar ik kan relativeren dat ik ook met minder of zelfs zonder zou kunnen. Wanneer u in staat bent om dit soort dwangmatige dingen los te laten en het te relativeren dan ziet het leven er vaak veel eenvoudiger en gelukkiger uit.

Relativeren binnen een liefdesrelatie

In liefdesrelaties kan een positieve draai geven aan dingen die onvermijdelijk gebeuren binnen een relatie een goed middel zijn om in liefde en harmonie te kunnen leven. Wanneer u dit beiden doet dan kunnen de meest voorkomende problemen in relaties u niet uit het lood slaan of frustreren. Een groot deel van onze beleving is afhankelijk van hoe we er tegenaan kijken en niet direct het rechtstreekse gevolg van een situatie of ervaring. Als voorbeeld geeft ik het verhaal van de twee metselaars. Een man vroeg een metselaar wat hij deed en de man klaagde dat hij de hele dag stomme stenen op elkaar metselde. Toen hij een tweede metselaar hetzelfde vroeg kreeg hij als antwoord: “ik lever elke dag weer een bijdrage aan dit prachtige gebouw!”. Dit zijn twee mensen die precies hetzelfde doen maar er totaal verschillend tegenaan kijken. Wie van de twee zou het meest gelukkig zijn? Ook hoor ik vaak van mensen die door omstandigheden bijna alles kwijtgeraakt zijn, dat ze het achteraf als een kans ervaren hebben om weer met een schone lei te beginnen en het leven opnieuw op te bouwen. In de rij voor de kassa staan vaak mensen zeer ongeduldig te kijken maar er zijn ook mensen die gezellig een praatje maken en mensen die het zelfs even als een rustmoment ervaren. Wanneer u bedreven raakt in relativeren dan ontdekt u dat bijna elke situatie zich van twee kanten laat bekijken. Tegenslagen zullen er altijd zijn in het leven en vaak zal het niet zo gaan zoals u dat graag zou zien, maar u kunt het ook positief bekijken en zien wat u er van kunt leren en het als een uitdaging zien en niet als een probleem.

Daar tegenover staat dat u er voor kunt “kiezen” om vrijwel alle moeilijkheden en ergernissen op uw pad te zien als bewijs dat het leven zwaar en gemeen is. Op een positieve wijze leren relativeren is aan te leren, het is niet altijd even makkelijk, de meeste mensen hebben toch de neiging om schuld buiten zichzelf te leggen en het eigen ego te laten gelden. Mijn ervaring is het dat liefdesrelaties groeien als partners leren om op een positieve wijze te relativeren. Zo worden tegenslagen niet erger dan ze al zijn en laten partners zich niet uit elkaar drijven door moeilijke ervaringen maar groeien ze juist naar elkaar toe. Relativeren is één van de vaardigheden die zeker een positieve uitwerking heeft op een liefdesrelatie. Wanneer partners veel op en over elkaar mopperen is dat meestal meer vanuit een ongenoegen over hun eigen situatie dat die van de ander. Wanneer u zich blijft doorvragen “waarom ervaar ik dit zo” en dan over dit antwoord weer “waarom ervaar ik dit zo” en deze stap blijven herhalen en wel eerlijk voor uzelf antwoorden, kunt u uiteindelijk bij de kern van het probleem komen en die ligt dan toch wel vaak bij uzelf. Wanneer u naast uw partner loopt die vrij veel aandacht krijgt van het andere geslacht waar hij of zij ook wel van geniet, kunt u zich hier aan storen en uw partner duidelijk maken dat dit u kwetst, of u kun onderzoeken of dit niet voorkomt uit uw eigen onzekerheid. Daarna kunt u zich afvragen waar deze onzekerheid vandaan komt en relativeren dat uw partner toch mooi voor u gekozen heeft en dat al die anderen wel verlekkerd mogen kijken maar dat u degene bent die een relatie heeft met deze fraaie partner en al die anderen niet.

Een mooi boekje dat ik las met heel veel mooie voorbeelden was “maak van een mug geen olifant in de liefde”. En dat is wel de essentie van relativeren binnen een liefdesrelatie, niet impulsief (negatief) reageren maar even vooraf relativeren. Een mooi verhaal was een man en een vrouw die op een feestje met vrienden bij elkaar zaten waarbij de man wel erg de boventoon voerde in de conversatie. Op een bepaald moment zei de vrouw tegen de man, “Jan, je praat teveel”. Ineens werd het stil en iedereen hield zijn hart vast, de man keek zijn vrouw aan, begon te lachen en zei “ik denk dat je gelijk hebt” waarna iedereen weer gemoedelijk doorging met het feestje. Wanneer de man dit zich aangetrokken had en vanuit een gekwetst ego bijvoorbeeld impulsief boos gereageerd had, was het feestje veel minder leuk afgelopen. Positief relativeren en een confrontatie vermijden door niet van een mug een olifant te maken is een zeer gezonde basis voor een hechte liefdevolle relatie.

Relativeren door middel van humor

Humor kan bijzonder goed werken om iets te relativeren, het kan een andere kijk op een situatie bewerkstelligen of de scherpe randjes ergens van afhalen. Humor kan sleur of stress doorbreken, en beladen onderwerpen relativeren. Humor kan de blik breder maken en spanningen verlichten en vertrouwen scheppen. Maar men moet wel vermijden dat door middel van humor de indruk ontstaat dat men onderwerpen of mensen niet serieus neemt of dat men mensen belachelijk maakt. De vele grappige cartoons in kranten en tijdschriften geven vaak een relativerende blik op een situatie. Maar ook een pakkend citaat of een klein verhaal met een moraal kan erg relativerend werken.

If I had no sense of humor, I would long ago have committed suicide.
(Mahatma Gandhi)

Vergeef altijd uw vijanden, er is niets dat hen meer ergert.
(Oscar Wilde)

Als je enige gereedschap een hamer is, ziet elk probleem eruit als een spijker.
(Abraham Maslow)

Geluk is niet te koop en toch wil je veel betalen om gelukkig te lijken.
(Francien Nijkamp)

Er bestaan geen feiten alleen interpretaties.
(Nietzsche)

Sommige mensen zouden doodgaan van verdriet wanneer hen hun ongeluk werd afgenomen.
(Cees Buddingh)

Geluk is een goede gezondheid en een slecht geheugen.
(I.Bergman)

Neem mij niet serieus, dat doet mijn vrouw ook niet.
(Goeroe Deepak Chopra)

Tekens van rijkdom

Een vader van een rijke familie nam zijn zoon op een dag mee voor een reis over het platteland om zijn zoon te laten zien hoe rijk ze eigenlijk waren en hoe arm andere mensen kunnen zijn. De man en zijn zoon verbleven een paar dagen op een boerderij van een familie die met veel moeite rond kon komen. Toen de vader en de zoon na een paar dagen weer terugreden naar hun landgoed, vroeg de vader aan zijn zoon wat hij van de afgelopen dagen vond. “Ik vond het geweldig, vader”, zei de zoon. “Heb je nu ontdekt hoe arm mensen kunnen zijn?” vroeg de vader. “Ja, ik heb veel geleerd”, antwoordde de zoon. “Ik zag dat zij vier honden hebben, terwijl wij er maar één hebben. Ik zag dat zij een beekje hebben dat doorloopt tot het eind van de wereld terwijl wij een vijver hebben die maar tot halverwege de oprit komt. Wij gebruiken lantaarns, terwijl zij iedere nacht naar de sterren kunnen kijken en ons landgoed loopt maar tot aan de weg, terwijl zij de wereld tot aan de horizon hebben. Wij hebben bedienden die voor ons zorgen, terwijl zij voor elkaar zorgen. Wij hebben muren om ons landgoed staan om ons te beschermen, terwijl zij vrienden hebben om hen te beschermen.” De vader zweeg verbijsterd en toen sprak zijn zoon: “Dank u vader dat u mij hebt laten zien hoe arm we eigenlijk zijn.”

Meer levensbeschouwing pagina’s

0
Gerelateerde berichten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *