Ik ben zelf twee keer gescheiden, de eerste echtscheiding is een ware ramp geweest waarbij uiteindelijk de kinderen ook de grootste verliezers zijn geweest. Ik heb toen erg veel geleerd over hoe het niet moet en bij mijn tweede echtscheiding is het best goed gegaan. Ik heb vele jaren later nog wel eens aan onze dochter gevraagd of ze enige hinder of last had gehad van de echtscheiding en ze gaf aan dat ze vond dat alles goed ging en dat het nu ook goed was. Natuurlijk was er bij mijn tweede echtscheiding ook sprake van twee ouders die dermate emotioneel en kwaad waren dat we niet meer samen in één ruimte konden zijn, anders ga je niet scheiden. Maar we hebben samen een afkoelingsperiode genomen en elkaar bewust niet zwart gemaakt of terug willen pakken. Over één ding waren we het wel eens en dat was dat we beiden goede ouders wilden blijven voor ons kind en dat het ego daar maar een beetje voor moest wijken. De oudere dochters hebben hier goed in meegewerkt door wanneer één van ons toch iets negatief zei over de ander te zeggen: “hallo, je hebt het wel over de vader/moeder van je dochter!” en dat zette ons wel weer met beide benen op de grond.
Het was niet altijd makkelijk, de helft van de week moest één van ons beiden ons kind missen en dit heeft me wel meerdere keren een kloten avond met een traantje gekost. Maar dit hoefde mijn kind niet te merken of te weten. De echtscheiding is niet de schuld van diegene die de knoop doorhakt, het is niet nodig de schuld bij één partij te leggen. We hebben bewust niet kwaad gesproken over elkaar en geen vuile was buiten gehangen en familie en vrienden niet proberen te beïnvloeden. We wilden dat iedereen na de echtscheiding gewoon met elkaar kon blijven omgaan en dat is zeer goed gelukt. Dat wil niet zeggen dat dit altijd even makkelijk was, natuurlijk spelen er soms emoties op, maar blijf altijd redelijk en denk eerst na. Het hele punt is dat je elkaar met respect blijft behandelen en de ander als ouder van je kind blijft zien die net zoveel van het kind houd als jij. En dat het kind het recht heeft om van beide ouders evenveel te houden.
We hebben geen enkel probleem bij verjaardagen, huwelijken en begrafenissen of andere familie bijeenkomsten, we kunnen er allemaal in goede harmonie bij zijn. En dat is niet alleen voor de kinderen goed maar ook voor de eigen gemoedsrust. Ruzie, wraak, wantrouwen, buitensluiten leidt alleen maar tot stress en is vaak zo onnodig en schadelijk. Ik kan zelfs prima opschieten met de vorige ex partner van mijn ex vrouw en ook de nieuwe partner van mijn ex vrouw kan hier even een bakkie doen als hij mijn dochter ophaalt. Bij het verlies van één van de oudere zussen van mijn dochter stonden we allemaal voor elkaar klaar en konden we samen het rouwproces door zonder gehinderd te worden door oud zeer. De kunst is om het ego in de dimmen en het algemene belang voor de kinderen en familie hoger te stellen, voor een prettiger leven voor de kinderen maar ook voor jezelf. Maar dit werk natuurlijk alleen als BEIDE ouders hier aan meewerken.
Hoe het ook mis kan gaan!
Er zijn redelijk wat ouders die geen contact meer hebben met één of meer kinderen na een echtscheiding. In veel gevallen is hier sprake van ouderverstoting ofwel het PAS syndroom. PAS is geen officieel erkend syndroom, maar geeft wel duidelijk weer wat er aan de hand is. Kenmerkend voor de ouderverstoting is dat het kind zelf de lastercampagne voert tegen de verstoten ouder, waarbij de oorzaak hem meestal zit (of zat) in het zwartmaken en een lastercampagne van de andere ouder. Het kind wordt dus ingezet in een conflict tussen ex partners ten gunste van de zwartmakende ouder. Naast dat ouderverstoring verschrikkelijk is voor de verstoten ouder, is het ook zeer schadelijk voor het kind zelf en kan dit ook voor het kind blijvende schade aanrichten in de sociale ontwikkeling voor de rest van zijn of haar leven.
Soms is de zwartmakende ouder erg manipulatief en weet deze zeer goed zichzelf als slachtoffer neer te zetten die geen enkele blaam treft en presenteert deze ouder zichzelf als de altijd opofferende en goede ouder en de andere ouder als grote egoïst. Kinderen kunnen hier zo in meegetrokken worden dat ze hun eigen waarheid gaan vormen gebaseerd op verdraaide (aangeprate) herinneringen. Kinderen in de puberteit zijn extra vatbaar omdat ze zich sowieso afzetten tegen de ouders en het voor de zwartmakende ouder heel makkelijk is om in alle kritiek op de andere ouder, alleen maar bevestiging te geven. Ook kunnen jongens sterk de behoefte voelen om de beschermende vaderrol ten opzichte van hun moeder op zich te nemen en hun moeder bijvoorbeeld te steunen, ook in de campagne tegen de vader, de moeder kan dit gedrag belonen door dankbaar en getroost te zijn.
Gevolgen van ouderverstoting voor het kind
Ouderverstoting wordt meestal gebruikt door één ouder om de kinderen aan zichzelf te binden en wraak te nemen op de andere ouder, maar in mijn ogen is het een subtiele vorm van kindermishandeling en zou het ook als zodanig behandeld moeten worden. De schadelijke gevolgen voor een kind zijn soms niet te overzien en kunnen soms tot ernstige klachten in het latere leven van het kind leiden. Het kan bij kinderen leiden tot kleine tot ernstige psychologische klachten zoals angst, depressie, agressie, psychosomatische reacties, verslavingen e.d. maar ook tot een verstoord gevoel van eigenwaarde, contact verliezen met eigen gevoelens, verminderde prestatie op intellectueel gebied en school, verstoorde sociale ontwikkeling, verstoord vertrouwen in anderen, drugs en/of alcoholmisbruik, gebrekkige oplossingsvaardigheden en identiteitsproblemen.
Een niet al te fraaie lijst, helaas heeft de schijnbare overwinning op de andere partner dus vaak een hoge prijs voor de kinderen die er in meegetrokken worden. Ik pleit er dan ook ernstig voor dat wanneer er signalen zijn dat een echtscheiding hiermee te maken krijgt, dat hulpverlening en kinderbescherming hier bovenop moeten zitten vooral in het belang van de kinderen!