Voor veel ouders is de puberteit van hun kind of nog erger kinderen een spannende tijd met de nodige spanningen in huis. Ieder kind pubert anders, sommigen heel heftig en bij anderen merkt men er minder van. Mijn ervaring met pubers die weinig pubergedrag vertonen in hun tienerjaren is, dat ze dit rond hun twintigste nog eens stevig inhalen. Ouders kunnen soms stapelgek worden van het gedrag van hun puber, maar het kan enigszins geruststellend werken dat het voor de puber ook echt niet leuk is. De puber kan er meestal ook niets aan doen, door alle veranderingen in zijn of haar hersenen samen met de lichamelijke veranderingen, ontstaat er een soort van chaos in hun hersenen. Pubers gaan op ontdekking om zich te ontwikkelen tot een zelfstandig persoon, maar omdat pubers de risico’s van een situatie niet altijd goed kunnen inschatten brengt dit ook de nodige risico’s met zich mee. Pubers zijn ook erg gevoelig voor beloning en de spanning die bij risicogedrag hoort, is voor hen ook een vorm van beloning. Door de enorme veranderingen in hun hersenen hebben pubers vaak minder controle over hun gedrag en kunnen ze niet goed rekening houden met gevolgen op de lange termijn. Hierdoor maken ze eerder keuzes die goed uitpakken op de korte termijn. Dit kan ze ook niet echt kwalijk genomen worden, ze missen de ervaringen die de meeste ouderen al wel opgedaan hebben. Voor ouders kan het heel vervelend zijn dat ze naar de achtergrond verdwijnen en dat vrienden en vriendinnen steeds belangrijker worden.
Hoe overleven we als ouders de puberteit?
Voor veel ouders is de puberteit van hun kind een erg spannende fase is in het leven van het kind. Uit ervaring weet ik dat een opstandige en eigenwijze puber u soms tot waanzin kan drijven. Ook kan een opstandige en soms geraffineerde puber ouders zo tot wanhoop drijven dat de relatie van de ouders zelfs onder druk kan komen te staan. Veel ouders hebben moeite om zich in deze periode als ouders op te stellen en niet als vriendjes, die hun kinderen duidelijk grenzen aangeven en opleggen. Maar desondanks is het soms heel moeilijk om met een puber om te gaan, ze worden zelfstandiger, u weet niet meer wat ze doen omdat ze dat niet meer vertellen. Ook willen ze er vaak niet over praten en u zult moeten leren enige afstand te nemen maar toch sturend en in gezag te blijven.
Pubers zijn vaak extreem eigenwijs en ze zetten zich met hun meningen vaak erg af tegen de ouders. Dit komt door de groei van de hersenen en de wil om zelfstandig te worden. Wanneer u er steeds maar tegenin gaat kunnen er veel ruzies en heftige woordenwisselingen ontstaan waarbij met enige regelmaat de puber met het hard dichtslaan van een deur naar zijn of haar eigen kamer vlucht. Het is beter de puber juist wat eigenwijs te laten zijn, dit betekent dit dat ze zich aan het ontwikkelen zijn. Ze komen op voor zichzelf en voor dingen waar ze mee bezig zijn en natuurlijk hoeft u er als ouder niet altijd mee eens te zijn, maar gun de puber ook enige ruimte. Pubers zijn ook vaak erg dwars en het lijkt soms alsof ze niets van u willen aannemen. Geeft niet op en blijf de puber aandacht geven, blijf vooral luisteren en overleggen en gun de puber ook zijn of haar overwinning. Pubers willen graag serieus genomen worden.
Wat kan helpen is eerst te luisteren naar de puber, zonder onmiddellijk te vertellen wat ze moeten doen, het is vaak handiger het gesprek wat bij te sturen met wat vragen en de puber zelf te laten bedenken wat het beste is. Leg uit waarom u bepaalde regels wilt en onderhandel wat met uw puber zodat deze het idee heeft ook zelf serieus genomen te worden. Wat best moeilijk is voor vele ouders is om kinderen zelf de gevolgen van hun gedrag te laten ervaren. Gooien ze hun sportkleren niet in de wasmand dan moet u zich als ouder ook bedwingen het zelf te doen. Wanneer de puber de week daarna heen schonen sportkleren heeft, dan is uw enige reactie, ja, ze lagen ook niet in de wasmand, daar moet je zelf dan aan denken. Bij de meeste pubers werkt belonen beter dan bestraffen, beloon daarom goed gedrag.
Enige confrontatie hoort bij het puberen en veel ouders denken dat ze zich het best als vriendje of vriendinnetje kunnen opstellen, maar daar zit de puber echt niet op te wachtten. Het afzetten tegen de ouders hoort bij het volwassen worden en als ouders is het belangrijk om de conflicten niet te erg uit de hand te laten lopen, maar zich wel als ouders te gedragen. Neem de wensen, gevoelens, ideeën en soms eisen van uw puber serieus, puber willen heel graag met respect behandeld worden maar vindt niet alles zomaar goed. Een beetje onderhandelen is goed voor beide partijen. Langzaam zal uw rol van opvoeder veranderen in adviseur en dat is gezond. Verlies niet het vertrouwen in uzelf en in uw puber, uw puber wil geen perfecte altijd maar begripvolle ouders. En vergeet vooral niet dat uw puber ook ontzettend leuk kan zijn.
Maar soms zijn er stampvoetende ruzies, huilbuien, schoolverzuim, misbruik van drank en drugs. Soms staat zelfs jeugdzorg of de politie voor de deur en weet u weer dat opvoeden niet altijd eenvoudig is. Wat mij erg geholpen heeft is een moeder die als ik weer eens liep te klagen over een van mijn kinderen even vertelde hoe ik in diezelfde periode was. Dit was vaak erg confronterend en meestal wist ik dan alles weer even te relativeren. Het boek “wat nou pubers” heb ik zelf meerdere keren gelezen en dit boek kan ik ook iedere ouder met pubers aanraden.
Veranderingen in de puberteit
De puberteit is de periode waarin kinderen zich tot volwassene ontwikkelen, waarbij zich grote veranderingen in het lichaam voltrekken. Ook heeft deze verandering een grote invloed op het gedrag. Meestal gebeuren deze veranderingen tussen tien en achttien jaar en duurt het ongeveer 3 jaar. Puberen wordt gebruikt voor de manier waarop jongeren zich willen afzetten tegen de gevestigde waarden en normen. Pubers voelen een biologische drang naar zelfstandigheid en deze drang naar zelfstandigheid uit zich vaak in opstandigheid tegen het ouderlijke gezag. In de puberteit vindt een belangrijk deel van de bewustwording en de vorming van de persoonlijkheid plaats. Kinderen voelen zich vaak onzeker over zichzelf wat zeer frustrerend kan zijn en hierdoor ontstaan ook vaak conflicten met de ouders en de omgeving.
De lichamelijke veranderingen in de puberteit worden veroorzaakt door de werking van hormonen. Het bloed transporteert deze stoffen door het hele lichaam, waardoor bepaalde organen worden geprikkeld om te gaan groeien of te veranderen. Vanaf een jaar of tien neemt zowel bij jongens en meisjes de lengte en het gewicht sterk toe, het jaar voor de puberteit is de groei het hevigst. De meeste kinderen realiseren zich zelf ook dat ze lichamelijk volwassen worden, ze beginnen al snel met het onderzoeken van hun lichaam en beginnen vaak te masturberen. Op de middelbare school krijgen pubers vaak ook langdurige relaties, hierdoor is de gemiddelde leeftijd van ontmaagding in Nederland ook sterk gedaald.
Tijdens de puberteit begint de productie van geslachtscellen, bij meisjes begint de productie van eicellen en beginnen ze te menstrueren. Meiden zijn dan ook vanaf dat moment geslachtsrijp en kunnen ze zwanger worden, wat op die leeftijd nog niet erg bevorderlijk is omdat ze geestelijk nog niet volwassen genoeg zijn om een kind te krijgen. Bij jongens begint de productie van zaadcellen vanaf hun eerste ejaculatie maar ze zijn echter niet onmiddellijk geslachtsrijp. De eerste zaadcellen zijn meestal niet sterk genoeg en sterven al snel, pas ongeveer een jaar na de eerste zaadlozing, zijn de zaadcellen van de meeste jongens ook vruchtbaar.
Bij meisjes ontwikkelen de borsten zich, dit kan in het begin pijnlijk zijn en het begint ongeveer vanaf elf jaar. Ook begint het lichaamshaar te groeien, schaamhaar en okselhaar verschijnen en komt er meer haar op de benen en soms armen. Ook kunnen de schaamlippen groter worden, de heupen breder worden en een dikkere onderhuidse vetlaag ontstaan. Bij jongens gaan de zaadballen groeien en ze gaan lager hangen en de penis zal ook enigszins gaan groeien, eerst dikker en daarna langer. Zijn stem wordt zwaarder (baard in de keel) en het lichaamshaar gaat groeien, schaamhaar, okselhaar en baardhaar, haar op benen en armen, borst, rug en buik.
Hoewel de meeste kinderen er niet graag over praten dient u als ouders wel te zorgen dat uw kinderen geestelijk maar ook seksueel op een gezonde wijze volwassen worden. Gelukkig bestaan er een aantal goede boeken om ouders door deze soms moeilijke periode heen te loodsen. U kunt een overzicht van deze boeken vinden onder aan deze pagina.