Volgens het woordenboek is de betekenis van het woord normaal: “volgens de of een norm of standaard” en “gebruikelijk, gemiddeld, zoals men meestal aantreft”. Er zijn zeer veel verschillende psychische stoornissen en zolang de mensheid bestaat, bestaan er ook psychisch gestoorde mensen. Echter lijkt het er op dat er de laatste jaren een enorme toename is van deze gestoorde mensen. Dit komt vooral omdat de definitie van psychische klachten de laatste jaren een stuk ruimer geworden is waardoor ook mensen met lichte psychische klachten nu onder deze noemer vallen. Vroeger was iemand excentriek, was een autist een monnik of kluizenaar en was narcisme gewoon ijdelheid. Bijna iedereen was normaal behalve soms een dorpsgek en dat vonden de meeste mensen vrij normaal. Tegenwoordig is iemand die een “pittig” karakter heeft een “borderliner” of “ADHDer” en heeft iemand die graag wat meer op zichzelf is een “autistische gedragsstoornis”.
Wanneer we op deze voet doorgaan zullen straks miljoenen vrij normale mensen een etiket van een stoornis opgeplakt krijgen. Dit zal leiden tot onnodige dure en soms gevaarlijke behandelingen van deze nieuwe “patiënten” en heeft veel maatschappelijke consequenties voor bijvoorbeeld verzekeringen, onderwijs, rechtspraak en gezondheidszorg. We leven in een tijd waarin bijna iedereen wel van een diagnose te voorzien is (vooral kinderen zijn hier de dupe van) en het gevolg is een enorme stijging van medicatie voor al deze zogenaamde stoornissen onder druk van met name de farmaceutische industrie. Met name kinderen groeien op in een golf van ADHD en een zeer brede groep van autistische stoornissen en het is kennelijk niet meer normaal om af en toe droevig, druk, gefrustreerd, soms een beetje angstig of een tikkeltje excentriek te zijn.
Maar de moderne westerse mensheid kan zeer slecht omgaan met gevoelens van ongerustheid, onzekerheid en teleurstelling die het normale dagelijks leven met zich meebrengt. Bovendien kent ook de psychiatrie de nodige hypes, was het een paar jaar geleden nog autistische stoornissen en nu hechtingsproblematiek. Een van de grote boosdoeners achter deze problematisering en medicalisering is zeker de farmaceutische industrie, waar men miljarden omzet maakt met medicatie voor al deze aandoeningen. De schuld ligt echter ook bij de mensen zelf, veel ouders denken dat ze het beste met hun kind voor hebben door mee te werken aan een “aanvullend onderzoek” waar met de brede omschrijvingen meestal wel een kleine “stoornis” uit naar voren komt. Hierna laat men het kind vaak medicatie slikken zonder er bij stil te staan wat voor zware medicatie dit soms is (ritalin en concerta vallen onder de opiumwet) en de vaak ernstige gevolgen van deze medicatie op het zich nog ontwikkelende kinderbrein. Vaak denken deze ouders dat de “experts” het wel zullen weten en nemen ze klakkeloos aan dat dit wel goed is voor hun kind. Helaas toont onderzoek aan dat maar een klein deel van deze kinderen deze zorg en medicatie echt nodig heeft, de rest is er helaas ten onrechte tot veroordeeld.
Er zijn enkele psychiaters die zich nu al ernstig zorgen maken over de lange termijn gevolgen van deze medicatie op jonge leeftijd (de lange termijn effecten zijn nog niet bekend) en zij voorzien dan ook veel psychische en lichamelijke problemen op latere leeftijd die veroorzaakt zullen zijn door deze medicatie op jonge leeftijd. Maar ook ouderen worden de dupe omdat bijna elk ouderdomsverschijnsel (zoals bijvoorbeeld vergeetachtigheid) als stoornis aangemerkt kan worden en hierdoor dus ook van medicatie voorzien kan worden. Wanneer men soms kijkt hoeveel (vaak preventieve) medicatie ouderen slikken dan schrikt men, veel ouderen hebben zelf geen besef hiervan en denken dat het wel goed voor ze zal zijn. Veel kinderen en ouderen hebben zelf niet het vermogen om zelf te beslissen of ze wel of niet “gedrogeerd” willen worden en vaak worden deze onmondige groepen dus medicatie opgedrongen. Veel medicijnen hebben ook weer bijwerkingen waar weer andere medicijnen voor geslikt moeten worden en zo verdient “big pharma” miljarden.
Maar er komen ook steeds nieuwe stoornissen bij zoals bijvoorbeeld de ‘Disruptive Mood Dysregulation Disorder’ (DMDD). Hier kunnen kleine kinderen met driftbuien in de toekomst aan lijden en waarschijnlijk zijn hier binnenkort ook medicijnen voor verkrijgbaar. Als vader van een aantal kinderen weet ik dat bijna elk kind deze fase kent en mijn persoonlijke mening is dat de meeste kinderen met wat goede aandacht van de ouders vanzelf en zonder psychologische hulp of medicijnen over deze driftbuien fase heen groeien. Maar ook in onze drukke maatschappij zien veel volwassen mensen een pilletje als snelle oplossing van hun problemen. Ik las in een artikel dat met de huidige definitie van DSM ruim 40% van alle Europeanen nu al onder de criteria van minstens één DSM-diagnose valt. Wat voor gevolgen gaat dit hebben wanneer 40% van de bevolking “niet normaal” is (en hierdoor dus ook vaak arbeidsongeschikt is of niet toerekeningsvatbaar), moeten we ons dan niet eens afvragen of onze definitie van “normaal” dan nog wel klopt?
Allen Frances, oud-hoogleraar psychiatrie van Duke University, Durham (VS) en oud-voorzitter van de commissie die DSM IV opstelde, is zeer kritisch over de beoogde veranderingen. Al meer dan dertig jaar geleden was psychiater Allen Frances betrokken bij de ontwikkeling van DSM 3 en begin jaren 90 was hij zelfs de voorzitter van de task force die verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van de DSM 4. Toen hij in 2009 met enkel enthousiaste collegae sprak over de ontwikkelingen van de DSM 5 schrok hij van de hoeveelheid veranderingen die eraan kwamen. Hij wilde zijn collegae waarschuwen voor de gevaren die veranderingen teweeg zouden kunnen brengen, hij had zelf met lede ogen gezien hoeveel macht de Big Pharma hadden gekregen op de psychiatrie na de totstandkoming van DSM 4 en was bang dat dit met de komst van nieuwe diagnoses opnieuw zou gebeuren. Hij gaf aan dat bij deze nieuwe diagnoses meer mogelijkheden voor nieuwe medicijnontwikkelingen en dus meer macht voor “Big Pharma” zou ontstaan. Allen Frances wil niet alleen voorkomen dat teveel mensen een psychiatrische diagnose krijgen maar is ook bang dat de farmaceutische industrie teveel macht krijgt.
Allen Frances is niet tegen DSM op zich, maar hij pleit ervoor om de criteria van classificaties nog meer aan te scherpen om zo eerder onder- dan overdiagnostiek te bevorderen en de macht en invloed van de grote farmaceutische bedrijven in te perken. Dit kan gedaan worden door de marketing (reclame) van medicatie aan banden te leggen. Hij schreef het boek “Terug naar normaal” waarin hij de wereld waarschuwt om de grenzen van normaal weer eens wat op te rekken. Maar de belangen zijn groot, veel uitkeringen zijn verstrekt op basis van een psychisch label en ook scholen hebben er soms financieel belang bij om veel kinderen van een “stoornis” label te voorzien. Juist in het onderwijs moet de grootste verandering doordringen dat afwijkingen meestal heel gewoon zijn. Dat er nu eenmaal drukke, eenzelvige, dromerige en agressieve kinderen zijn. Als een kind lastig is in de klas, betekent het niet dat het een ziekte heeft en pillen moet slikken. “Terug naar normaal” is daarom ook een mooi thema voor bijscholingscursussen voor leraren op de basisschool.