Er is een nieuwe hype en deze keer heet het omdenken. Waarschijnlijk heeft u al iets gehoord of gelezen over omdenken, in mijn omgeving hoor ik de term de laatste tijd wel erg vaak vallen. Bij de managers op mijn werk zoemt het en worden boeken van Berthold Gunster aanbevolen alsof het een nieuwe goeroe is die de oplossing biedt voor alle problemen. Berthold Gunster bedacht de “Ja-maar” filosofie en (her) ontdekte de techniek van het omdenken en schreef meerdere boeken over dit onderwerp. Hij noemt het zelf een vorm van psychologische oosterse vechtkunst waarbij men gebruik maakt van de kracht van de tegenstander. Omdenken geeft denk technieken om problemen om te zetten naar mogelijkheden. Het boek geeft u denktechnieken om problemen om te zetten in mogelijkheden. Een grappig voor beeld is dat wanneer u omdenkt er naast de pessimist met het glas half leeg en de optimist met het glas half vol nog een derde optie is: “waar is de kraan?”. Berthold Gunther beschrijft ook de term vastdenken waarbij de oplossing het probleem niet oplost maar erger maakt. Een voor beeld hiervan is iemand die vastzit met de auto en vol gas geeft in de hoop weer lost te komen, maar uiteindelijk alleen maar dieper vast komt te zitten. Een ander voorbeeld zijn regels die binnen een bedrijf eigenlijk moeten zorgen dat alles beter loopt maar vaak alleen maar zorgen dat het meer onwerkbaar zal worden door alle regeltjes waar men zich aan moet houden. Een ander advies van Berthold Gunster is om u niet langer te verzetten tegen een probleem, maar het als een feit te accepteren en zelfs als iets wat gewoon moet (moest) gebeuren. Veel van de technieken las ik ook als in het boek “Denken over denken” van Edward de Bono en veel van de technieken die Berthold beschrijft zijn niet echt nieuw maar wel in een modern jasje beschreven. Na het lezen van het bekende boek “Ik ben oke, jij bent een sukkel” heb ik de nieuwe inzichten echt goed kunnen toepassen. Met vriendelijke groet, Hein Pragt.
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Wat is omdenken?
Het was een aantal jaren geleden dat ik in aanraking kwam met het boek “Ik ben oke, jij bent een sukkel” van Berthold Gunster, naar aanleiding van een conflict met een collega wat behoorlijk uit de hand dreigde te lopen. Een vriendin adviseerde mij om dit boek te lezen en het was een behoorlijke confrontatie met mijzelf en mijn sociale vaardigheden. Ik ben zeer nieuwsgierig en leergierig van aard en had al veel gelezen over omgaan met mensen in het algemeen en bovendien had ik vanuit mijn werk de nodige verkooptrainingen, trainingen in omgaan met klanten en andere “soft skills” trainingen gehad. En of het nu om klanten, collega’s, (ex) partners, kinderen of leidinggevenden gaat, veel principes zijn vrij algemeen. Dit heet “sociale vaardigheden” en dit kan men leren, maar uiteindelijk het moet echt van binnenuit en vanuit een overtuiging komen, want het werkt niet als het een set met trucjes is. Naast dit leren uit boeken telt natuurlijk ook een dosis levenservaring mee.
In mijn geval ging het om een collega die een totaal tegengesteld karakter had dan ik en dat botste zo erg dat we beiden bij onze leidinggevende aan weerszijde van de tafel zaten met de boodschap “of hij uit het project, of ik”. Maar aangezien we beiden vrij onmisbaar waren voor het project, werd er een extra teamlid toegevoegd die de taak had om tussen ons in te zitten en zo de spanning er uit te halen. Dit werkte maar de spanning tussen mij en mijn collega bleven. Tot ik “Ik ben oke, jij bent een sukkel” las en ineens begreep dat mijn aanpak niet altijd werkte en omgekeerd de aanpak van mijn collega ook niet. Maar vaak werkte zijn “redelijk doortastende en soms zelfs botte” wijze van werken prima als mijn wijze van “oplossen met technische kennis en redelijkheid” niet werkte. Ik begon te begrijpen dat wanneer ik tegen een “botte afwijzing” aanliep, ik mijn collega moest vragen om mij te helpen, waarna hij het wel even regelde. Omgekeerd begon hij mij in te zetten wanneer iemand hem met allerlei technische argumenten tegenwerkte. We begonnen beiden in te zien dat onze verschillen juist onze kracht was en dat in sommige gevallen zijn aanpak veel beter was en in andere gevallen mijn aanpak. Wat nu grappig is dat we na een aantal jaren elkaar bijzonder zijn gaan waarderen en dat weten dat we zeer verschillende personen zijn maar ook dat we een bijzonder sterk team zijn en we prima kunnen samenwerken. Wanneer we wel eens een meningsverschil hebben, heb ik geleerd dat ik niet in de verdediging moet gaan of een lange uitleg moet geven, maar kort en bondig (voor mijn gevoel zelfs een beetje bot) moet reageren. Dit is spiegelen en dat werkt heel goed in ons geval.
Na het lezen van het boek “Ik ben oke, jij bent een sukkel” besloot ik nog meer boeken over de “Ja-maar” filosofie te bestellen en te gaan lezen en nog steeds lees ik de nieuwe boeken die Berthold Gunster uitbrengt en kijk ik met regelmaat naar de korte films die hij ook uitbrengt en bekijk ik delen van zijn shows. Het blijft leerzaam want “moeilijke mensen en moeilijke situaties” komen in veel en veel verschillende vormen voor. Het omdenken is niet alleen in het werk handig maar kan men ook toepassen op het hele leven, of het nu om buren, ouders, familie, kinderen, vrienden, kortom om alle mensen om u heel gaat, maar ook op de wijze waarop u tegen alles (vooral problemen) in het leven aankijkt, omdenken is bijna overal toepasbaar. Door omdenken kunt u het leven een stuk aangenamer en eenvoudiger maken, waarbij u de wereld om u heen niet veranderd, maar zelf de vaardigheid van het omdenken gebruikt om zelf anders met dingen om te gaan.
Natuurlijk is de techniek van omdenken niet compleet nieuw, veel van de dingen die ik las kende ik al vanuit “denken over denken” (lateraal denken) en vanuit de provocatieve therapie, in zijn boeken weet Berthold Gunster het wel heel praktisch toepasbaar te maken. In grote lijnen komt omdenken er op neer dat u leert om problemen om te zetten in mogelijkheden. Hij beschrijft ook de term vastdenken wanneer uw oplossing het probleem niet oplost maar erger maakt, dit is vergelijkbaar met wanneer u met uw auto vastzit en u merkt dat meer gasgeven de wielen alleen maar meer ingraaft en u toch denkt dat u met nog meer gasgeven het probleem kunt oplossen. De volgende uitspraken van Albert Einstein geven het goed weer: “We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.” En “Waanzin is steeds opnieuw hetzelfde doen, en dan verschillende uitkomsten verwachten.”. Een van de adviezen van Berthold Gunster is om u niet langer te verzetten tegen een probleem, maar het juist als een feit te accepteren of nog beter om het juist als de bedoeling te zien. Door het als een feit te zien in plaats van een probleem kunt u er anders tegenaan kijken, stop u de weerstand en kunt u kijken wat er kan gebeuren wanneer u er in meegaat of het zelfs omarmt.
Een leuk voorbeeld is de show van Paul de leeuw, tijdens het televisieprogramma Mooi! Weer de Leeuw kwam er een streaker de studio in gerend, met nog wel een onderbroek aan. Paul de leeuw zit op dat moment midden in een telefoongesprek wanneer hij geconfronteerd wordt met dit probleem. Hij onderbreekt het telefoongesprek en zegt de tegen de streaker: “Blijf staan, ik kom zo bij je, dan krijg je alle tijd die je nodig hebt.”, en daarna maakt hij in alle rust het telefoongesprek af. De streaker staat ondertussen verbouwereerd en netjes op zijn beurt te wachten. Wanneer Paul de Leeuw klaar is met het telefoongesprek, trekt hij de naaktloper bij zich op schoot en zegt: “Zo, vertel nu maar eens over al dat dierenleed”. Even later zegt hij: “Jij bent begonnen, dan moet je ook echt streaken” en vervolgens rukt Paul de Leeuw onder gejoel van het publiek de man zijn onderbroek van het lijf. Door de situatie als een feit te accepteren en er in mee te gaan, maakte hij van een probleem of een verstoring een leuk onderdeel van de show die hij aan het maken was. Hier kunt u deze aflevering op youtube bekijken!
Omdenken doet u in twee stappen, de eerste stap is van het probleem een feit te maken (deconstructie) en daarna in stap twee van het feit naar een mogelijkheid werken (constructie). Dit heeft alles te maken met leren accepteren dat het is wat het is, leren om geen energie te steken in dingen die u toch niet kunt veranderen, uw blik te verleggen naar wat er wel goed gaat, het tegenovergestelde van uw eerste oplossing eens te onderzoeken. Wat ook belangrijk is om te leren is dat “Ja maar” eigenlijk ook een vorm van “nee” is. Een andere methode die hij beschrijft is het spiegelen. Spiegelen is hetzelfde gedrag aannemen als de ander, bijvoorbeeld door zijn of haar houding, volume en spreeksnelheid over te nemen. Dit spiegelen moet wel gebaseerd zijn op de behoefte aan werkelijk contact, u moet het niet doen om de ander te veranderen, of een steek onder water uit te delen. U doet het juist om het “willen veranderen” van de ander los te laten, u accepteert de persoon helemaal zoals hij of zij is waardoor u een goede kans heeft om vastgelopen patronen te doorbreken. Zeurt de ander dan gaat u lekker mee zeuren, klaagt de ander, klaag dan lekker mee, is de ander kort van stof, weer dan ook kort en bondig. Nog een stapje verder is het “omspiegelen” en hierbij gaat u nog een stapje verder dan het spiegelen, u spiegelt in het kwadraat. Het grappige is dat u met dit omdenken en spiegelen in de eerste plaats uw eigen gedrag aanpast om juist de ander tegemoet te komen en zo een situatie die vastzit los kunt trekken.
Omgaan met dominante mensen.
Dominante mensen zijn vaak openhartige mensen die houden van duidelijkheid en die dingen vaak onomwonden zeggen zoals zij het beleven. Dominante mensen houden van confrontaties omdat dit zaken en posities duidelijk maakt en ze meten zich graag met anderen. Daarnaast kunnen ze ook hun standpunten maar ook die van mensen die ze na zijn te vuur en te zwaard verdedigen door middel van een onvoorwaardelijke aanval. Toch blijven meestal niet hangen in boosheid of andere emoties zoals anderen dat vaak wel kunnen doen. Ook hebben dominante mensen vaak behoefte aan snelle resultaten en lossen hun ze problemen meestal snel op. Ze geven de voorkeur aan directheid en duidelijkheid en actie. Dominante mensen zijn doelgericht en hebben de neiging hun omgeving te bepalen door hun doelgerichtheid en hun dadendrang. Ze nemen als vanzelfsprekend het initiatief en gaan met groot gemak de confrontatie en de strijd aan. Veel mensen ervaren dit vaak als bot en overheersend.
Dominante mensen zoeken vaak een partner met aanvullende en tegengestelde eigenschappen wat nogal eens kan leiden tot zeer dynamische relaties. Het is vaak alsof de een met de botte bijl hakt en de ander daarna de rotzooi kan opruimen. Dominante mensen zoeken ook baak het oogcontact en kunnen er een spel van maken wie het eerste zijn ogen afwend. Samenwerken of samenleven met een sterk dominante persoon kan gemakkelijk tot een patroon van ruzies leiden en soms kan het nodig zijn om wat afstand te nemen en wat ruimte voor uzelf in te bouwen.
Wanneer u een dominante partner of collega heeft kunt u het volgenden doen om de omgang met deze dominante persoon werkbaar te maken. Mijn eerste strategie is niet in de negatieve modus te gaan maar eerst eens de sterke punten van de dominante persoon te benoemen en wat deze persoon wel goed doet. Dit kan moeilijk zijn wanneer u er even helemaal doorheen zit, dus doe dit nadat u even afstand genomen heeft. Besluit dat u ook gebruik kunt maken van deze eigenschappen door slim gebruik te maken van deze positieve eigenschappen van de dominante persoon. Communiceer op hetzelfde niveau door korte, duidelijke en directe boodschappen te geven. Geen open keuzes aanbieden maar een beperkt aantal waardoor deze persoon snel een keuze kan maken.
Wanneer u graag iets wil geeft dan bijvoorbeeld aan dat u het wel zou willen doen maar dat u denkt dat de dominante persoon het beter zou kunnen en hij of zij zal met alle plezier uw problemen op gaan lossen. Houdt u bij de feiten en dwaal niet af en blijf zo concreet mogelijk. Blijf oogcontact houden en probeer het gedrag en houding van de ander te spiegelen. Kritiek moet u zo snel en direct mogelijk en zonder sympathie leveren. Realiseer u dat deze mensen boosheid soms gebruiken als een instrument om iets voor elkaar te krijgen. Als ze boos zijn kunt u ze beter even met rust laten. Wat wonderen werkt bij dominante mensen is hun daadkracht te gebruiken door waardering kenbaar te maken en ze te complimenteren voor hun daadkracht wanneer ze gedaan hebben wat u graag wilde. Dit is een uiteindelijk een win-win situatie voor beide partijen.
Omdenken spreuken, uitspraken en citaten
Enkele jaren geleden begon ik ook leuke spreuken en uitspraken over het thema omdenken te verzamelen en te gebruiken in mijn werk en priv?leven. Veel van deze korte spreuken zetten u even aan het denken en laten u een andere kant zien, waardoor u aangezet kunt worden om iets ook eens vanuit een ander perspectief te zien. Dit inzicht kan iets dat u dwarszit milder maken maar ook inzicht bieden om zaken eens net iets anders aan te pakken.
Aan het einde van elke dag zou het leven ons moeten vragen om alle wijzigingen op te slaan.
(Omdenken)
Als ik niet zo’n perfectionist was, zou mijn leven perfect zijn.
(Omdenken)
Als je alleen kansen ziet en er nooit iets mee doet, zie je het leven aan je voorbijgaan als een lange aaneenschakeling van ‘had ik maars’.
(Omdenken)
Als je dingen blijft doen zoals je ze altijd deed, krijg je ook het reslutaat dat je altijd kreeg.
(Omdenken)
Als je teveel tegenwind hebt, fiets je misschien de verkeerde kant op.
(Omdenken)
Als jij niet besluit, zal het leven voor je besluiten.
(Omdenken)
Complexiteit is mislukte eenvoud.
(Omdenken)
De dingen simpel maken is vaak vrij moeilijk, dingen moeilijk maken vaak heel simpel.
(Omdenken)
Een pessimist ziet een probleem in iedere mogelijkheid, een optimist ziet een mogelijkheid in ieder probleem.
(Omdenken)
Frustratie is niets anders dan creatieve spanning die zijn vorm nog niet gevonden heeft.
(Omdenken)
Geloof niet alles wat je denkt.
(Eckhart Tolle)
Het is leuk om dingen niet te kunnen, want dan kun je iets nieuws leren.
(Omdenken)
Het kan niet fout gaan, hooguit anders dan verwacht.
(Omdenken)
Het niet bedachte avontuur is het echte avontuur.
(Omdenken)
Het probleem is vaak niet het gebrek aan nieuwe idee?n, maar het loslaten van oude inzichten.
(Dee Hock)
Hoogtevrees overwin je niet door beneden te blijven.
(Omdenken)
Ik heb geen fouten gemaakt, ik heb 1000 manieren ontdekt waarop iets niet werkt.
(Omdenken)
Je bent nooit te oud om iets af te leren.
(Omdenken)
Je hoef geen ander mens te worden om dingen eens anders aan te pakken.
(Omdenken)
Je moet je druk maken als je tijd hebt, dan heb je tijd als je het druk hebt.
(Omdenken)
Je wensen zijn een voorgevoel van wat je in staat bent werkelijk te realiseren.
(Goethe)
Kinderen met ADHD hebben een serieus probleem, al hun leraren zijn saai.
(Omdenken)
‘Kunt u pianpspelen?’ vroeg de ene man aan de andere. ‘Geen idee,’ zei de andere man, ‘ik heb het nog nooit geprobeerd.’
(Omdenken)
Luisteren kan zoveel zeggen.
(Omdenken)
Maak van een probleem de bedoeling.
(Omdenken)
Mensen zien de wereld niet zoals hij is, maar zoals zij zijn.
(Paulo Coelho)
Niet omdat de dingen moeilijk zijn, durven wij niet, maar omdat wij niet durven, zijn dingen moeilijk.
(Seneca)
Niet wat je denkt is wat je beperkt, maar wat je denkt dat je niet bent.
(Dennis Waitley)
Niets was mogelijk, totdat iemand hety deed.
(Omdenken)
Onmogelijk is geen feit maar een mening.
(Muhammad Ali)
Perfect is de vijand van goed.
(Voltaire)
Soms moet je veranderen om jezelf te blijven.
(Omdenken)
Spanning is wie je denkt te moeten zijn, ontspanning is wie je bent.
(Omdenken)
Vallen is niet erg, blijven liggen wel!
(Omdenken)
Waar niets mag mislukken, kan niets nieuws ontstaan.
(Omdenken)
Wanneer je mijn kind toch wilt labelen, dan heeft super leuk mijn voorkeur.
(Hein Pragt)
Wat geeft je op dit moment wel energie?
(Omdenken)
Wie geen fouten maakt, maakt meestal niets.
(Omdenken)
Wie slim wil lijken, praat. Wie slim wil worden, luistert.
(Omdenken)
Charlie Brown: ‘Someday we will die Snoopy.’ Snoopy: ‘True, but on all the other days, we will not.’
(Omdenken)
I don’t sing because I am happy, I am happy because I sing.
(William James)