Deze pagina gaat over narcisme en in het bijzonder wat de invloed is op een liefdesrelatie. Men spreekt bij narcisme ook wel over een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) en dit is een “label” dat men ook snel kan plakken op mensen die wat egoïstisch gedrag vertonen of mensen die zeer goed voor zichzelf kunnen opkomen. Er bestaan ook genoeg mensen die enige narcistische trekjes hebben zonder dat ze een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Echte narcisten komen in eerste instantie over als leuke interessante mensen, maar als relaties langer duren is hun egocentrische gedrag vaak een ernstige belemmering, ze zijn meestal niet in staat om echt rekening te houden met een ander. De term narcisme komt uit de psychologie werd voor het eerst gebruikt door Sigmund Freud. De kenmerken zijn vaak een obsessie met zichzelf, vaak het uiterlijk, egoïstisch gedrag, domineren, grote ambitie en bijzonder gebrek aan inlevingsvermogen. Een persoon die sterk narcistisch gedrag vertoont noemt men ook wel een narcist. De term is afkomstig van de figuur Narcissus uit de Griekse mythologie die als straf van de goden voor zijn eigenliefde, zo allesoverheersend verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld dat hij eenzaam wegkwijnde. Op deze pagina ga ik in op het onderwerp narcisme en relaties. Ik ben geen therapeut of psycholoog, ik ben door eigen ervaringen en interesse in dit onderwerp tot dit artikel gekomen. Vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Wat is narcisme?
Een narcist herkennen is niet altijd zo eenvoudig want narcisten zijn er in vele soorten en ze kunnen heel normaal overkomen en ook zeer overtuigend liegen waardoor ze hun gedrag goed kunnen verbloemen. Vaak zijn zo ook zeer charmant en pakken ze bijna iedereen in. De eerste indruk van een narcist is dat ze een zeer sterk gevoel van eigenwaarde en veel zelfvertrouwen hebben. Het tegendeel is echter meestal waar de meeste narcisten hebben meestal onderbewust weinig gevoel van zelfwaarde en compenseren dit door hun gedrag. De narcist is vaak zeer egocentrisch en heeft vaak een onderontwikkeld inlevingsvermogen, houden geen rekening met anderen en voelen zich boven de wet verheven. Een narcist kan in blinde woede ontsteken als hij of zij tegengesproken wordt. Het is vaak moeilijk om een compromis te sluiten met deze mensen want zij doen niets verkeerd en ze zien zichzelf vaak als geniaal en superieur aan anderen.
Ze overdrijven hun eigen prestaties en halen die van anderen naar beneden. Doordat ze eigenlijk een lage eigendunk hebben zijn ze ook vaak op zoek naar bevestiging en bewondering. Het leven van en met iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis is vaak zwaar en kan een grote impact hebben op een relatie, een gezin of werk. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zal altijd op zoek naar aandacht. Om die aandacht te krijgen gebruikt deze persoon de mensen die het dichtst bij hem staan zoals vrienden, ouders, de partner en de kinderen. Hier volgen enkele kenmerken waaraan u een narcist kunt herkennen, let wel op dat ieder mens wel enkele van de volgende eigenschappen kan hebben zonder een narcist te zijn, het is de combinatie van meerdere van deze eigenschappen die een indicatie kunnen zijn. Een echte diagnose kan alleen door een deskundige gesteld worden.
Kenmerken van narcisme
Narcisten hebben vaak de volgende kenmerken:
- het lijkt alsof ze geen geweten hebben;
- het lijkt alsof ze nooit tevreden zijn;
- ze kunnen niet goed alleen zijn;
- ze hebben vaak een negatieve levensinstelling;
- ze moeten altijd hun zin hebben;
- ze kunnen als een wals over iemand heen denderen;
- ze zijn goed in het afdwingen van bewondering;
- ze claimen, gebruiken en manipuleren mensen om hun heen;
- het lijkt alsof ze geen geweten en geen schuldgevoel hebben;
- het lijkt alsof ze alle energie uit u zuigen;
- ze zijn heel sterk op zichzelf gericht;
- ze kunnen enorm achterdochtig zijn;
- ze streven naar macht en controle ook op seksueel gebied;
- ze willen altijd aan het woord zijn en luisteren slecht;
- ze zijn heel veranderlijk in normen en waarden;
- ze willen altijd alle aandacht;
- ze hebben een zeer beperkt inlevingsvermogen;
- ze zijn heel gevoelig voor kritiek;
- ze hebben veel kritiek op anderen;
- ze zijn alleen in u geïnteresseerd voor hun eigen doelen.
Het leven met een narcist kan wel spannend zijn, het is ook vaak erg belastend en uitputtend. Vaak is het zo dat u in een relatie zit, die door de wensen en eisen van de andere persoon wordt gedomineerd. Wanneer u met een narcist leeft, merkt u dat deze persoon zichzelf als heel speciaal beschouwt, superieur aan anderen en bewondering en respect eist. Narcisten zijn meestal niet in staat tot het behouden van een gezonde relatie en vaak hebben zij een roerige geschiedenis van relaties achter de rug. Narcisten zijn weliswaar charmant en vol zelfvertrouwen en kunnen daardoor vaak snel allerlei mensen aan de haak slaan, maar ze blijken er zelden in te slagen een langdurige relatie op te bouwen. Vaak lag het mislukken van al deze relaties aan de ander terwijl ze zelf vaak players zijn die de baas willen zijn, afstand houden en niet afhankelijk van hun partner willen zijn in geen enkel opzicht.
Het lijkt er op dat narcisme tegenwoordig veel meer voorkomt dan een eeuw geleden, dit heeft alles te maken met de individualisering in deze maatschappij. Was het vroeger zo dat mensen meer in groepen leefden en meer van elkaar afhankelijk waren, tegenwoordig lijkt het alsof iedereen alleen maar met zichzelf bezig is. Mensen worden vanaf jonge leeftijd al zelfstandiger gemaakt en ook is er in onze maatschappij een grote aandacht voor uiterlijk en maatschappelijke status. Op de televisie zien we mensen die in een Big Brotherhuis of Gouden Kooi die zichzelf 24 uur per dag en zeven dagen per week laten zien aan een zo groot mogelijk publiek. Een klein beetje “gezond” narcisme kan goed zijn om te overleven in een maatschappij van individualisten maar het kan ook snel ongezondere vormen aannemen. Toch moet men er voor waken niet iedereen als narcist te zien, want iedereen heeft wel iets narcistisch in zich zoals de behoefte om zichzelf te profileren en zelfstandig te zijn.
Onderzoek narcisme en relaties.
Onderzoeker Keith Campbell die een onderzoek heeft uitgevoerd aan de universiteit van Georgia concludeerde dat narcisten inderdaad slecht zijn in relaties. Hij concludeerde dat narcisten weliswaar charmant en vol zelfvertrouwen overkomen en daardoor snel een relatie vinden maar niet in staat zijn om een langdurige relatie op te bouwen. Narcistische partners zijn egoïstisch, manipulatief, ontrouw en machtswellustelingen in relaties. Ze willen de baas zijn in de relatie, houden afstand, gaan vaak vreemd en doen er alles aan om maar niet afhankelijk van hun partner te zijn in elk opzicht.
Narcisme komt zowel bij mannen als vrouwen voor maar in de praktijk wel meer bij mannen. De meeste narcistische kenmerken zijn gelijk bij mannen en bij vrouwen, maar vrouwen gebruiken soms iets andere methodes om te manipuleren dan mannen zoals huilen en emotionele manipulatie. Ook gebruikt de vrouwelijke narcist vaak het lichaam, hun fysieke charmes en hun seksualiteit. De meeste narcisten, zowel mannen als vrouwen, beseffen hun eigen arrogantie niet en denken dat wat ze doen de normaalste zaak van de wereld is. Maar narcisten kunnen van zichzelf niet beoordelen of ze wel goed genoeg zijn in wat ze doen en willen dus steeds van anderen positieve dingen over zichzelf horen.
Narcisten komen in eerste instantie over als interessante mensen, maar als relaties langer duren is hun egocentrische gedrag vaak een ernstige belemmering, ze zijn niet in staat om echt rekening te houden met de ander. Desondanks kunnen de narcisten door hun uitbundige karakter een onweerstaanbare aantrekkingskracht uitoefenen. Binnen een relatie met een narcist kan bijna wreed gedrag ontstaan als de narcist probeert de ander dwangmatig in de greep te houden maar tegelijkertijd ook verhindert dat de ander te dichtbij komt. De narcist zal dus proberen om die ander zwak, afhankelijk en tot een soort bezit te maken waardoor hij of zij de macht heeft. De narcist duwt de ander weg maar net niet genoeg dat de partner weggaat en de narcist zorgt er voor dat de partner op veilige afstand blijft die ongevaarlijk voor de narcist is. Hoe meer de partner van de narcist ook geeft en hoe meer deze ook de grenzen verlegt, de afstand zal alleen maar groter worden. Een echte en hechte liefdesrelatie met een narcist lijkt helaas bijna niet mogelijk. Het patroon van een narcist is vrijwel altijd gelijk, de narcist zoekt een gevoelige partner op en zet die op een voetstuk en overspoeld deze met liefde en attenties waarna deze partner valt als een blok voor de narcist. Wanneer de partner eenmaal gebonden is begint de narcist met de ware aard van conflicten en vernedering en afstand houden. Wanneer het uit de hand loopt is er weer veel spijt en veel drama en zo blijft de relatie maar doormodderen. Net zo lang tot de bom barst waarna de narcist op zoek gaat naar een nieuwe partner. Dit patroon zal zich, zonder behandeling van de aandoening, blijven herhalen.