Veel mensen denken dat mediteren moeilijk is, dat ze er een cursus voor moeten volgen of dat het iets zweverig spiritueels is. Niets is minder waar, mediteren is niet moeilijk, iedereen kan het, u hoeft er niets bijzonders voor te doen en het is heel eenvoudig te leren. Er zijn geen voorgeschreven regels voor meditatie, wel veel nuttige tips en dat kunt u gebruiken om uw eigen vorm van mediteren te ontdekken die het beste bij u past. Regelmatige even mediteren kan stress, angst en het gevoel dat u het allemaal niet meer bij kan benen verminderen, het kan u liefdevoller, kalmer en gelukkiger maken, tegenslagen leren relativeren, en inzicht geven in uw innerlijke ik (ego). Het is wetenschappelijk aangetoond dat regelmatig mediteren een positief effect heeft op de lichamelijk gezondheid en het afweersysteem. Wanneer we al deze voordelen op een rijtje zetten is het eigenlijk raar dat meditatie standaard in het zorgverzekering pakket zit. Op deze pagina wil ik mijn ervaringen met mediteren delen. Vriendelijke groet, Hein Pragt.
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Mediteren en gezondheid
Meditatie werd (en wordt) vaak in de alternatieve hoek gedrukt en ook als iets vaag en zweverigs gezien. Niets is echter minder waar en tegenwoordig doet men ook wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van meditatie en yoga. Ik las het boek “Het emotionele DNA” van de hoogleraar experimentele immunologie aan de Universiteit van Utrecht Prof. Dr. Pierre Capel, waarin hij met nieuwste wetenschappelijke inzichten duidelijk maakt hoe onze emoties via de hersenen het gebruik van ons DNA aansturen. Negatieve emoties sturen onze genen aan en veroorzaken zo het aanmaken van allerlei stofjes en veranderingen in de processen van ons lichaam. Het meest verontrustende is wel dat sommige van deze veranderingen bijna permanent zijn en dat vooral langdurige stress een sterk verhoogde kans op allerlei ziekten tot gevolg kan hebben. De gevolgen van stress kunnen: gewrichtsklachten, hoofdpijn, vermoeidheid, pijn op de borst en ledematen, buikpijn en duizeligheid en op lange termijn zelfs depressie, hart- en vaatziekten en zelfs tumoren tot gevolg kan hebben. Stress tast het menselijk immuunsysteem zelfs aan zodat we vatbaarder worden voor allerlei ziekten.
In zijn boek legt Prof. Dr. Pierre Capel uit dat meditatie en Yoga (en ook sport) in staat zijn om deze processen en veranderingen in het lichaam om te keren en het lichaam weer in de natuurlijke stand terug te brengen waardoor de ziekte gevoeligheid afneemt af en de levensverwachting stijgt. Niet voor niets is de levensverwachting in landen waar men meer rustige en minder stressvol leeft hoger. In zijn boek geeft hij aan dat Meditatie, Yoga en ook sport een enorm positief effect hebben op onze gezondheid en dat het de levensverwachting met meerdere jaren kan verlengen. Meditatie is dus niet zweverig of onverklaarbaar mysterieus, het is een wetenschappelijk aangetoond heilzame methode om uw lichaam gezond te houden en de gevolgen van stress te bestrijden. En neem van mij aan, langdurige stress is niet stoer en hoort er niet gewoon bij, langdurige stress is een killer voor uw gezondheid.
Mediteren, hoe werkt dat nou?
Wanneer u begint met mediteren gebeurt het regelmatig dat u te hoge verwachtingen heeft (of gewoon erg ongeduldig bent) en zeker in het begin lijkt het niet op alle mooie hoopvolle verhalen die mensen vertellen over meditatie. Sommige mensen denken dan oprecht dat ze het waarschijnlijk niet kunnen en dat meditatie voor hen niet werkt. Dit komt soms ook door het beeld dat mensen van mediteren hebben, bijvoorbeeld dat men altijd in de traditionele lotushouding moet zitten. Ik kan u vast verklappen, de lotushouding vind ik zelf erg oncomfortabel en onplezierig zitten, dus dit probeer ik niet eens. Het kan gebeuren dat de meditatie een bijzondere ervaring is maar soms is het ook gewoon een rustig moment voor uzelf. In beide gevallen heeft u er voordeel mee.
Wat belangrijk is voor u begint is dat u in een ruimte zit die voor de buitenwereld afgesloten is, in een drukke kamer of met allerlei geluiden van drukte om u heen, kunt u slecht mediteren. Zoek dus een rustige plek op, het liefst stil en met zacht licht. Ik kan zelf heel goed mediteren op de bank in de tuin onder de overkapping, hier kan ik mij goed ontspannen en afsluiten. Maar ook op zolder is een fijne stille plek als het wat drukker is. Zorg dat er zo weinig mogelijk in de buurt is dat u kan afleiden, en ja, dus ook liever geen mobiele telefoon die de aandacht trekt. Het is echt de bedoeling dat u zich even helemaal los kunt maken van uw omgeving.
Ik vertelde al dat er voor meditatie geen standaard houding is, elke houding is goed, maar moet liever niet zo ontspannen zijn dat u in slaap kunt vallen. Het gaat er om dat u zich in uw favoriete houding het beste kunt ontspannen. Ik lig op de bank achter het huis, in huis gebruik ik meestal een klein laag krukje met mijn benen naar achteren op de grond. Ik hou mijn rug recht, hoofd (kruin) omhoog en de armen ontspannen voor mij op mijn benen. U kunt ook op een matje gaan zitten en zelfs op een stoel, wat voor u het beste voelt en waarbij u zich kunt ontspannen. Er is geen goed of fout, het is uw meditatie en de houding waarin u dit comfortabel vindt.
Wanneer u maar beperkte tijd heeft om te mediteren is het goed om dit besef van tijd even over te laten aan een app of timer. Dan bent u in staat om de gedachte van de tijd even lost te laten. Wat ook goed werkt is meditatie muziek van bijvoorbeeld een kwartier, dit werkt bij mij vaak heel ontspannend en geeft ook de mogelijkheid om de tijd even los te laten. Wanneer u geen tijdslimiet heeft zal het u soms opvallen dat de tijd voorbij vliegt en dat is helemaal goed.
Wanneer u begint met mediteren zult u merken dat er allerlei saboterende gedachten naar boven komen: moet ik niet even mijn berichten checken, of zie je wel het lukt toch niet, ik kan er beter mee stoppen, soms komt er enorm veel verzet naar boven. Probeer dit te negeren en uzelf met enige discipline kalm te maken. Realiseer dat juist dit verzet aangeeft dat mediteren op dat moment juist erg nuttig kan zijn. Kortom probeer alle saboterende gedachten los te laten.
U zit nu op een rustige plek en in een (actieve) ontspannen houding, u heeft het verzet al even toegesproken, nu kunt u beginnen met de ogen te sluiten en beginnen met u af te sluiten van de buitenwereld. Een goede methode om te ontspannen en de buitenwereld buiten te sluiten is om op uw eigen ademhaling te gaan letten. Dat zit in u en kan ook goed de aandacht naar binnen trekken. Ook wanneer u teveel in uw hoofd gaat is de ademhaling een goede afleiding om weer rustig te worden. Soms helpt het om bij iedere inademing uw rug te stekken en de kruin omhoog te trekken en dan bij elke uitademing weer te ontspannen. Dit is een goede methode om uit uw hoofd en uit de buitenwereld te komen. Lukt het niet in ??n keer dan is er ook geen man overboord, u kunt ook zelf dingen bedenken die u rustig maken, ik neem wel eens in gedachten dat ik op een lekker warm strand lig, of dat ik op een bootje dobber op de zee. Al dit soort dingen zijn goed om u los te maken van uw gedachten en de buitenwereld. Ook hoorde ook ooit eens van iemand die begon te tellen en daar alle aandacht op ging richten zodat ze al het andere kon loslaten. Er is geen goed of fout, wanneer het voor u werkt is het goed.
Veel mensen denken dat ze hun hoofd helemaal leeg kunnen maken, maar meestal zal dit niet gebeuren, dan zou het ongeveer een vorm van slapen zijn. Meestal zullen de gedachten gewoon doorgaan maar in een iets rustiger tempo. Wanneer we eenmaal rust hebben gevonden kunnen we ook gevoel en gedachten bekijken en voorzichtig voelen. Als eerste is het nuttig om te begrijpen dat er geen slechte of goed gedachten zijn en dat er geen slechte of goede gevoelens zijn. Uw gedachten in uw hoofd houden zich niet aan wetten en hoeven dat ook niet, binnen uw veilige hoofd is alles toegestaan, niemand kan in uw hoofd kijken. Wanneer u gedachten heeft om iemand een zeer pijnlijke dood te bezorgen, dan zit deze gedachte veilig in uw hoofd en zolang u de gedachte niet in praktijk brengt pleegt u geen enkel strafbaar feit.
Alle emoties, gevoelen en gedachten zijn natuurlijk en hebben een natuurlijke oorzaak, vaak is het een signaal waar we eens beter naar moeten kijken of aan moeten snuffelen. Zo denken veel mensen dat het gevoelens van jaloezie niet goed zijn. Bij gevoelens van jaloezie voelt men zich vaak slecht en men probeert vaak het gevoel te onderdrukken. Laat mij u nou vertellen dat onderdrukken van gevoelens juist niet goed is. Accepteer dat alle gevoelens er mogen zijn, zelfs het gevoel dat u iemand wel wilt vermoorden. Alle gevoelens en emoties zijn de taal van onze geest om ons iets duidelijk te maken. Wanneer we het gevoel rustig laten bestaan en eens rustig kijken: waarom heb ik deze gevoelens en wat doen deze gevoelens met mij en vooral wat zeggen deze gevoelens over mij. Welke (soms onbewuste) wens ligt aan de basis van dit gevoel, voel ik mij niet gehoord, gewaardeerd of geliefd? Vaak zeggen deze gevoelens meer over uzelf dan over de ander en leggen deze gevoelens uw eigen pijnpunten bloot.
Wanneer u ontspannen bent en open en in een veilige omgeving rustig kunt kijken en luisteren naar uw gedachten, kunt u tot verrassende inzichten komen. Wanneer u stress heeft is vaak de achterliggende boodschap: het gaat niet zoals ik het graag zou willen. Onderzoek eens rustig waarom u dit voelt en bedenk in kleine stapjes hoe u hier iets aan kunt doen. Wanneer de gedachten weer de overhand nemen of onrustig worden dan kunt u altijd weer via de ademhaling, een prettige herinnering of tellen, teruggaan naar de veilige rust. En ook wanneer dit niet meer lukt dan is het goed, als de meditatie maar iets teweeg heeft gebracht. U kunt het op elk moment weer herhalen en verder onderzoeken. Meditatie is niet een vooraf gepland traject om alle problemen op te lossen, het is een stukje gereedschap om rust te vinden en u in uzelf terug te trekken om in een rustige stille atmosfeer inzicht en rust (berusting) te vinden in uw hoofd. En dat mag en kunt u op uw eigen wijze doen, niets moet, ontdek uw eigen weg hierin. En wanneer het niet onmiddellijk lukt, probeer het dan eens op een andere wijze, probeer een een yoga les, er zijn vele wegen naar uw eigen wijze van mediteren.