Iedereen is wel eens somber of lusteloos, dit zijn vrij normale gevoelens die bijna iedereen wel eens heeft, het leven kent nu eenmaal ook tegenvallers en problemen. Wanneer deze gevoelens echter langere tijd het grootste deel van de dag bestaan en u zich niet meer over de somberheid heen kunt zetten, kan er sprake zijn van een depressie. Een depressie is een ziekte, die helaas best wel vaak voorkomt, zeker tien procent van de mannen en twintig procent van de vrouwen maken in hun leven wel eens een depressie door. Toch wordt er vaak over gezwegen, wanneer men in onze maakbare maatschappij met al onze welvaart en alle mogelijkheden niet gelukkig is, ervaren veel mensen dit als het eigen falen. Veel mensen die bemoedigende woorden spreken, bevestigen dit hierdoor eigen alleen maar. Iemand die echt depressief is komt er niet met een paar bemoedigende woorden weer bovenop. Helaas is na hart- en vaatziekte, een depressie de tweede volksziekte geworden, maar onbegrip en schaamte en angst voor de reacties van de omgeving zijn vaak grote obstakels die ervoor zorgen dat een depressie nog steeds niet echt geaccepteerd is. Veel mensen zeggen dan maar dat ze een burn-out hebben, want dat komt door hard werken en uw best doen en heeft zodoende een positiever imago. Mensen kennen mij als een ras optimist maar ook ik ben vele jaren geleden een korte tijd zeer depressief geweest en ben er nog steeds gevoelig voor wanneer ik mijn grenzen niet goed bewaak. Ook ben ik binnen mijn omgeving een aantal keren met depressie geconfronteerd, zelfs een keer met fatale afloop. Het kan de sterkste persoon overkomen en het is niet iets om u voor te schamen, het zo snel mogelijk onderkennen en hulp zoeken kan heel belangrijk zijn. Aan het einde van deze pagina staan ook een aantal boeken over depressie, het boek “ik kan weer lachen” van de bekende psycholoog Jeffrey Wijnberg, beschrijft heel goed wat een depressie is omdat hij zelf vanuit eigen ervaring kan spreken. Vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Wat is een depressie?
Een depressie niet aan een bepaalde leeftijd verbonden, het kan op alle leeftijden voorkomen. Vaak merkt u dat u het vermogen om plezier te kunnen beleven kwijt raakt. Ook uit een depressie zich in slaapproblemen, verlies van interesse en concentratiestoornissen. Een depressie kan zich ook uiten in lichamelijke klachten zoals oververmoeid voelen, slechte eetlust, verminderde seksuele gevoelens. Door een depressie kunt u in een negatieve spiraal terechtkomen. Negatief denken en handelen lokt meer negatieve ervaringen uit en versterkt het negatieve patroon waar u in bent terecht gekomen. Uiteindelijk kan de wens ontstaan om het leven achter zich te laten en een depressie is helaas een belangrijke oorzaak van zelfmoordpogingen en zelfmoord. Maar zelfs de gedachte “als ik morgen niet meer wakker word, zal ik er niet rouwig om zijn” is al een sterke indicatie. Daarom kan herkenning en behandeling van de depressie letterlijk van levensbelang zijn. Bij een depressie legt het brein het lichaam eigenlijk stil en neemt het de macht over om u tot rust te dwingen, als overlevingsmechanisme.
Vaak is het niet mogelijk om ??n oorzaak aan te geven van een depressie, het gaat vaak om een combinatie van een aantal factoren. De kans om een depressie te krijgen is voor een deel biologisch bepaald. Sommige mensen hebben een erfelijk bepaald verstoord evenwicht tussen stoffen die nodig zijn voor de werking van het zenuwstelsel. Met antidepressieve medicijnen kan het evenwicht worden hersteld. Persoonlijke sociale vaardigheden spelen vaak ook een grote rol bij depressies, vaak zal een behandeling zich dan ook richten op het verbeteren van deze sociale vaardigheden en een vaardigheden om anders met problemen om te gaan. Hulp en steun van de naaste omgeving kunnen vragen (en ook krijgen), zijn daarbij van belang. Vaak is de aanleiding voor een depressie toch een aantal negatieve gebeurtenissen die de aanzet tot een depressie kunnen geven zoals relatieconflicten of een echtscheiding, familieproblemen, ziekte of dood in de naaste kring of het niet goed om kunnen gaan met stress en spanningen op het werk. Vaak dient de depressie zich niet ineens aan, het is vaak een geleidelijk proces van steeds somberder worden en steeds meer uitgeblust raken.
Wanneer u denkt dat u een depressie heeft of denkt dat iemand in uw naaste omgeving depressief is, neem dan als eerste contact op met uw huisarts. Deze kan u helpen met medicijnen of/en u doorverwijzen naar specifieke hulpverlening zoals een psycholoog of het GGZ. U hoeft zich niet te schamen, zelfs de sterkste persoon kan door voldoende tegenslagen en stress depressief worden, dit weet ik helaas uit eigen ervaring. Het is geen teken van zwakte, zoals men dit wel vaak voelt, u bent geen uitzondering, het kan iedereen overkomen. De hulpverlening is er, dus maak er gebruik van, het leven is te mooi om door een depressie te laten verzieken. U kunt een depressie overwinnen, het kost alleen helaas wel tijd, tijd die u zich wel moet gunnen. Het is heel goed mogelijk om na een depressie weer voldoening en geluk in het leven te ervaren, ook dat weet ik uit eigen ervaring. Soms is een kleine onderhoudsdosis medicatie noodzakelijk, ook dit is niets om u voor te schamen, depressie is een ziekte en soms moeten mensen met een ziekte medicijnen blijven slikken als preventie.
Antidepressiva en therapie
Antidepressiva (dit is het meervoud, het enkelvoud is antidepressivum) zijn medicijnen die de symptomen van een depressie tegengaan. Hoewel de exacte werking van sommige antidepressiva wetenschappelijk nog niet helemaal duidelijk is, denkt men dat deze medicijnen bij ernstige depressies de natuurlijke balans tussen bepaalde stoffen in de hersenen herstellen, waardoor een nieuw chemisch evenwicht ontstaat en de klachten meestal stabiliseren. De meeste patiënten worden na een paar weken al minder somber en krijgen weer een beetje plezier en belangstelling voor de dingen om zich heen. Meestal gaan de medicijnen pas na twee tot vier weken werken en werken ze pas na zes weken optimaal.
Deze medicijnen onderdrukken alleen de symptomen maar herstellen meestal niet de oorzaak, ik zie ze dan ook als een soms noodzakelijke ondersteuning. Het komt voor dat na een tijd gebruiken van anticonceptiva het lichaam went aan het nieuwe chemische evenwicht en dat er langzaam afgebouwd moet worden omdat men anders last van ontwenningsverschijnselen kan krijgen. Naast medicatie (en rust) is het voor de behandeling van die depressie net zo belangrijk om die oorzaak aan te pakken met therapie. In Nederland worden steeds vaker antidepressiva voorgeschreven, in 2007 werden er in totaal 6,7 miljoen recepten tegen depressie voorgeschreven.
Antidepressiva worden naast depressies ook voorgeschreven voor angststoornissen, boulimia nervosa en PMDD (een stemmingsstoornis die verband houdt met de menstruatiecyclus). Antidepressiva beïnvloeden de overdracht van prikkels tussen zenuwcellen door neurotransmitters, de meeste antidepressiva beïnvloeden de beschikbaarheid van serotonine en / of noradrenaline in de hersenen. De meeste antidepressiva hebben ook de nodige bijwerkingen zoals droge mond, angst, maag en darmklachten, gejaagdheid en veranderingen in het slaappatroon. Ook kunnen deze medicijnen het libido verminderen, een vriendin van mij noemde deze medicijnen dan ook vaak de anti seks pillen. Deze bijwerkingen kunnen soms aanleiding zijn om vroegtijdig met het middel te stoppen, maar er zijn vele soorten antidepressiva en vaak kunt u in overleg met de arts zoeken naar een middel dat het beste werkt en de minste vervelende bijwerkingen heeft. De laatste keer dat ik depressief was kreeg ik medicatie die mijn concentratievermogen heel erg aantasten waardoor ik zelfs geen boek meet kon lezen en me ook niet goed kon concentreren op de behandeling. Na het overschakelen op een ander middel uit dezelfde familie, waren de bijverschijnselen weg en kon ik me weer concentreren terwijl het middel ook de stemming goed reguleerde. Overleg vooral met uw arts over de werking en de bijwerkingen en stop nooit op eigen initiatief.
Wanneer deze Antidepressiva succes hebben moet men meestal nog enkele maanden (vaak zelfs een half jaar) doorgaan om dan langzaam af te bouwen omdat anders de kans bestaat dat de klachten weer terugkomen. Bij mensen die al eerder depressief waren wordt vaak aangeraden om veel langer door te gaan met het gebruik. Ook het afbouwen is erg belangrijk, ik ben zelf na mijn eerste depressie van de ene dag op de andere gestopt (met Seroxat) en heb toen wel weken lang veel last gehad van lichamelijk ontwenningsverschijnselen zoals onwillekeurige samentrekking van spieren en trillen.
Meestal worden antidepressiva voorgeschreven in combinatie met een vorm van psychotherapie, de antidepressiva worden dan dus gebruikt om de depressieve persoon weer enigszins op de been te helpen en te stabiliseren, om daarna de oorzaak vast te stellen en door middel van psychotherapie te proberen de depressie te verhelpen en te voorkomen dat deze weer gaat optreden. Bij de behandeling van depressies kunnen verschillende methoden worden toegepast. Als eerste kan men kiezen voor geen behandeling maar het aanbieden van trainingen en cursussen voor het veranderen van de levensstijl zoals bijvoorbeeld Mindfulness trainingen en het beter voor uzelf leren opkomen, dit kan ook zeer succesvol zijn. Er kan ook gekozen worden voor een therapie met een steunend en begeleidend karakter maar ook “echte” psychotherapie. Rationeel Emotieve Therapie (RET) wordt vaak toegepast bij de behandeling van depressies. Dit is een kortdurende vorm van cognitieve gedragstherapie die gebaseerd is op het bewerkstelligen van gedragsveranderingen waarbij irrationele opvattingen door rationele gedachten vervangen worden. Maar het kan ook belangrijk zijn om bijvoorbeeld naar voeding en voedingssupplementen, verandering van bezigheden, lichaamsbeweging en rust te kijken.
Persoonlijke ervaring met depressie en therapie
Rond de eeuwwisseling kwam ik er achter dat zelfs de sterkste persoon te breken zijn door een aaneengesloten reeks negatieve en emotionele gebeurtenissen. Ik bleef maanden volhouden maar uiteindelijk brak ik en kwam ik in een depressie van een paar maanden terecht. Toen ik hulp zocht en in een eerste gesprek alle ellende van de laatste maanden vertelde aan een psycholoog was na een uur zijn reactie nogal verbazend. Ik mocht gaan en een paar dagen nadenken over wat mijn rol geweest was in alle ellende die me overkomen was. Ik was boos, wat voor hulpverlener had ik nu weer, ik heb boos een paar dagen zitten mokken en ben toen toch gaan nadenken. Ik had geprobeerd de sterke boom te zijn die zich verzette tegen de sterke wind van tegenslagen en uiteindelijk verloor omdat ik om knakte. Ik had het riet moeten zijn dat mee boog met de wind en weer terug veerde en zo altijd overeind bleef staan. Toen ik eenmaal realiseerde dat veel van datgene wat voor mij een bron van ellende was ook gedeeltelijk het gevolg was van hoe ik, met de beste bedoelingen, tegen zaken aankeek en hierop reageerde had ik een eerste stap genomen.
Ik werd weer sterker en besloot heel bewust dat ik een tijdje cognitieve therapie wilde hebben om mijzelf beter te wapenen tegen tegenslagen in de toekomst. Hoewel ik alles met de beste bedoelingen deed zaten er toch een paar patronen in mijn denkwijze en gedrag die misschien voor anderen prima waren maar voor mijzelf niet altijd. Tijdens deze cognitieve sessies die vaak erg confronterend waren heb ik veel over mijzelf geleerd. Mijn therapeut heeft meerder keren gezegd “en? voel je jezelf nu niet een enorme lul” en ik moest het gelukkig met een lach wel toegeven. Ik ben hier veel sterker uitgekomen en heb geleerd iets meer voor mijzelf op te komen en vooral dat veel van mijn emoties voortkomen uit patronen die gebaseerd zijn op alle ervaringen uit het verleden die in mijn hoofd zitten. Deze patronen zijn niet altijd de juiste of gekoppeld aan negatieve of verkeerde gevoelens terwijl ze ook gekoppeld kunnen zijn aan positieve of meer realistische emoties. Mijn eigen gezonde verstand is in staat om dit soort conclusies te trekken en deze denkpatronen bij te stellen. Door deze kennis en zelfkennis ben ik in staat om weer een optimist te zijn en heel positief in het leven te staan. Dit wil niet zeggen dat het nooit meer mis gaat, ik ben nog steeds een mens met al zijn emoties maar ik heb nu wel het gereedschap om mijzelf bij te stellen waar nodig en het meeste weer een positieve wending te geven.
Depressie en autisme
Helaas werd mijn autisme niet herkent in deze therapie, maar hoogfuncionerend autisme is ook vaak lastig te herkennen omdat de persoon met hoogfunctionerend autisme heel goed geleerd heeft om het autisme te maskeren en te verhullen. Lees meer hierover op mijn pagina over hoogfunctioneren autisme. Pas 20 jaar later diende zich weer een depressie aan, deze keer als gevolg van een burn-out. Langzaam gleed ik weer af werd ik extreem somber en bleven oude herinneringen terugkomen in mijn hoofd en op een zeker moment ben ik toch met de huisarts gaan praten, voordat het te ernstige vormen aannam. Gelukkig herkende de huisarts de symptomen en schreef hij mij medicatie voor en gaf hij mij een doorverwijzing voor de GGZ. Bij deze depressie speelden weer veel zaken op die de eerste depressie ook veroorzaakt hadden, maar deze keer speelde ook duidelijk het niet goed grenzen kunnen stellen een rol en het niet goed begrijpen en om kunnen gaan met mensen met minder goede bedoelingen door mijn autisme. Hier spitste de therapie zich ook op toe en nu is een onderhoudsdosis medicatie een goede preventie en geloof ik ook dit veilig en nodig is.
Een half jaar later ging het weer heel goed, ik begon weer te werken en had weer veel plezier in mijn leven. Wel heb ik gebroken met een paar mensen die mijn leven niet echt prettiger maakten en dat was een enorme opluchting. Ik merkte dat ik tijdens mijn depressie me weer dingen aangetrokken had die ik eigenlijk al lang achter me gelaten had, maar tijdens de depressie was mijn mentale weerstand zo laag dat de oude gevoelens weer naar boven kwamen. Ik dank mijn therapeute, ze heeft me goed geholpen als was het maar om weer alles op een rijtje te krijgen en weer een paar extra ?tools? te hebben. Ik ben er uiteindelijk weer sterker en met meer levenslust uitgekomen, hoewel ik nog wel een antidepressivum slik in lichte dosis. Ik merk dat dit ook een gunstige uitwerking heeft op mijn dagelijkse functioneren en daarom wil ik niet te snel afbouwen.
Ik lees nu dat mensen met autisme ook gevoeliger zijn voor een depressie, dit heeft meerdere oorzaken, in mijn geval ben ik in veel opzichten niet goed in mijn grenzen bewaken en wil ik om maar mee te tellen graag mijn grenzen verleggen. Ook ben ik zelf altijd compleet eerlijk en loyaal en ik kan teleurgesteld zijn wanneer mensen dat niet terug zijn. En omdat ik altijd vrolijk, vriendelijk en aardig ben maken sommige mensen hier gebruik van door totaal niet wederkerig te zijn. Inmiddels kan ik daar beter mee omgaan maar er is een druppel die bij mij de emmer laat overlopen. Ook ben ik vaak, tegen beter weten in, te loyaal en kan ik slecht tegen conflicten, zeker niet als ze op onwaarheden gebaseerd zijn. Ik heb geleerd om hier mee om te gaan, net als alle andere sociale vaardigheden die ik mijzelf aangeleerd heb, maar onderbewust blijft mijn brein wel autistisch. Maar door steeds beter aan te geven wat ik voel en hoe ik dingen ervaar, zonder aan te vallen maar een beroep te doen op begrip voor mijn autisme, lukt het me steeds beter.
Een depressie is slecht voor uw hersenen.
Een depressie kan zo’n zware invloed op u hebben dat uw hersencellen erdoor beschadigd raken. Dat zegt tenminste psychiater Owen Wolkowitz, die dit onlangs onderzocht heeft. Volgens Wolkowitz die onderzoeker is aan de University of California, lopen mensen die een zware depressie achter de rug hebben een verhoogde kans op vergeetachtigheid, hersenbloedingen en dementie. Ook vergroot een depressie de kans op aandoeningen als suikerziekte en hart- en vaatproblemen. Waarschijnlijk versnelt depressie het verouderingsproces in het hele lichaam. Hierbij moetje u dan denken aan allerlei beschadigende processen in lichaams- en hersencellen, zoals ontstekingen en oxidatie. Bovendien lijkt het verdedigingsmechanisme van de cellen aangetast. Volgens de onderzoeker moet nog worden uitgezocht of de vervelende gevolgen van persoon tot persoon verschillen en of ze zijn te voorkomen.
(Depression and Anxiety, apr 2010)