Wie ooit eens een relatie heeft gehad, of momenteel een relatie heeft met een partner die ADHD of ADD heeft weet dat dit soms niet eenvoudig is. Mensen met ADD en ADHD zijn vaak hele leuke, spontane en impulsieve personen en dat kan in de verliefdheidsfase geweldig zijn. Het impulsieve gedrag kan zeer opwindend en uitdagen zijn, zeker in de verliefde fase, maar ook daarna kunnen spontane acties vaak als zeer romantisch ervaren worden. Het leven met een partner die ADD of ADHD heeft is zelden saai te noemen maar kent ook wel enkele uitdagingen en valkuilen. Het is niet vreemd dat er zo veel musici, kunstenaars en schrijvers met ADHD zijn, dit is vaak het gevolg van spontaniteit in combinatie met creativiteit wat op zich een heel positieve, leuke en soms handige eigenschap is. Op deze pagina ga ik in op het (soms enig gevoelige) onderwerp ADHD of ADD en relaties. Het is zeker niet de bedoeling van deze artikelen om een ADD of ADHD partner in een slecht daglicht te stellen. Ik heb deze pagina dan ook met de hulp van een aantal mensen met ADD of ADHD een aantal keren herschreven. Het is belangrijk in een relatie dat partners elkaar begrijpen en daarvoor is het vaak nodig dat men problemen vanuit beide standpunten bekijkt. Ik hoop met deze artikelen iets aan wederzijds begrip bij te dragen. Ik heb zelf geen ADD of ADHD maar heb persoonlijk ervaring met partners met zowel ADD als ADHD. Vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Partner met ADHD of ADD
Het volgende artikel kan prikkelend of zelfs zeer storend overkomen bij mensen met ADHD of ADD, het gaat namelijk over de invloed van ADHD od ADD in relaties, maar dan vanuit de visie van de partner. Vaak worden zaken die met ADD of ADHD te maken hebben geschreven vanuit de persoon met ADD of ADHD, deze pagina probeert ook de andere kant te belichten. Ik ben geen psycholoog en geen deskundige op het gebied van ADHD of ADD behalve dat ik in het verleden zelf ervaringen heb gehad in relaties met zowel ADD als ADHD en ik ervaringen heb uitgewisseld met andere partners van mensen met ADHD en ADD. Daarnaast heb ik zelf enkele boeken gelezen over ADHD en in het bijzonder “samenleven met AD(H)D”, een boekje dat ik iedereen aan kan raden (zie boekenlijst). Ik zou zelf dit boekje graag eerder gelezen willen hebben. Vanuit deze ervaringen is het volgende artikel geschreven, niet om de persoon met ADHD of ADD als een verschrikkelijk persoon neer te zetten maar om een aantal veel voorkomende problemen binnen een relatie met een partner met ADHD of ADD te beschrijven en van commentaar te voorzien. De inhoud van dit artikel is bedoeld om ervaringen te delen en niet om als argument in een discussie met iemand met ADD of ADHD als munitie gebruikt te worden.
Zoals ik al aangaf kan een partner met ADD of ADHD erg innemend zijn door hun spontaniteit en impulsiviteit. Vooral in het begin van een relatie wanneer beide partners nog een roze bril ophebben barsten beide partners vaak nog van de energie en verblinden alle pretstofjes de ook soms negatieve eigenschappen van de andere partner, dit gebeurt in bijna elke relaties. Elk relatie kent na de verliefdheidsperiode een periode dat men ook de wat minder leuke kanten van de partner gaat zien en dan kunnen zaken die in het begin zo leuk waren minder leuk gaan worden. Bijna elke relatie begint met de positieve kwaliteiten van twee mensen en deze vormen de basis voor de verdere relatie. Waarom viel (en wie weet val) ik op een partner die ADD en ADHD had. Ik denk dat de spontaniteit en de impulsiviteit samen met vaak iets gedurfd gedrag mij aanspreekt omdat dit de eigenschappen zijn die ik vaak in mijzelf wat mis. Ik ben te overdenkend, ik doe wel leuke dingen maar meestal goed gepland en ik ben iemand die zichzelf altijd onder controle wil houden en zich dus niet zo snel laat gaan. Iemand met ADD of ADHD kan dit wel losmaken in mij en mij meetrekken tot op zekere hoogte. Partners met ADD of ADHD ervaren vaak rust en stabiliteit bij mij, maar voor mij is vertrouwen erg belangrijk en dit ontbrak nog wel eens in deze relaties. Dit is mijn persoonlijke achtergrond.
Het is voor mensen met ADD of ADHD heel goed mogelijk om een evenwichtige en stabiele relatie op te bouwen, toch kennen deze relaties vaak enkele valkuilen. Als eerste zal het van de partner die geen ADD of ADHD heeft nodig zijn om zich in ieder geval in ADD of ADHD te verdiepen en zo enkele uitdagingen en valkuilen te begrijpen. Mijn eigen ervaring die ik ook bij anderen terug hoor komen is dat van de partner redelijk wat meer verwacht zal worden in de zin van proberen structuur aan te brengen in het huishouden en bijvoorbeeld het verzorgen van de kinderen en klusjes in huis. Veel mensen met ADD of ADHD hebben namelijk problemen met het gestructureerd werken en worden door zoveel dingen afgeleid dat vaak de partners de steekjes die er vallen moeten oppakken. Wanneer de partner hier niet genoeg tegenwicht geeft kan dit zelfs behoorlijk uit de hand lopen.
Het tegenovergestelde kan ook voorkomen, dat de partner met ADD of ADHD doorslaat met het opleggen van structuur aan zichzelf (en vaak ook de partner) om alles maar in de hand te houden, dat ze nog verder overlopen omdat ze het idee hebben dat ze alles zelf moeten doen. Dit kan ook weer tot conflicten leiden wanneer de (niet ADD of ADHD) partner tegenstribbelt tegen de hem of haar opgelegde structuur. Dit komt niet voort uit het willen overheersen maar vanuit een vaak wanhopige poging om alles om zich heen te structureren om zelf te kunnen overleven. Voor de andere partner kan dit erg dominerend en overheersend overkomen en dit kan snel een bron van conflicten zijn die alleen maar olie op het vuur zal zijn.
Mijn eigen ervaring is dat in het begin van de relatie partners nog proberen door discussie en vaak overleg woordenwisselingen tot een eerlijke taakverdeling te komen, maar vaak besluiten partners na vele pogingen, discussies en ruzies om toch de taken waar partner met ADD of ADHD moeite mee heeft erbij te doen. Ik hoor regelmatig van partners dat ze het gevoel hebben dat in hun gezin nooit iets op een normale manier kan gaan. Dingen die organisatie vergen of verstoring van de normale structuur zijn zoals uitstapjes lopen vaak uit de hand en niet zelfden eindigen ze in heftige conflicten of discussies.
Ik heb zelf ervaren, en een ander huwelijk stuk zien lopen op, de impulsiviteit van het (vaak zonder overleg met de partner) beginnen van een verbouwing, of dat de kamer ineens (voor de helft al) een andere kleur heeft, of het behang al vast voor de helft van de muur is gehaald zodat er geen weg terug is. Een van de mannen die ik kende had de badkamer al een maand in puin liggen en begon toen ook maar zonder enig overleg vast aan de keuken zonder het andere eerste af te maken. In veel gevallen is er ook niet de tijd en de middelen om het snel af te maken en zit men vaak maanden in een niet geplande verbouwing. Vaak maakt de partner dan alsnog de klus af of moet er een vakman ingehuurd worden, maar heeft het wel de nodige frustratie veroorzaakt bij beide partners. Dit is mijzelf ook meerdere keren overkomen.
Nog een bekende valkuil is de behoeft om impulsief te reageren op prikkels waardoor mensen met ADD of ADHD soms vanuit hun impulsiviteit niet goed met geld om kunnen gaan. Ze kunnen impulsief dingen aanschaffen zonder dit met de partner te overleggen en te kijken of het financieel wel haalbaar is omdat ze vaak de gevolgen niet goed kunnen inschatten of overzien. Er kan een mooie dure spijkerbroek in de aanbieding gekocht worden zonder te zien dat het er niets meer over is om de rest van de maand eten te kopen. Doordat bijvoorbeeld via Internet ook op afbetaling gekocht kan worden kunnen schulden oplopen omdat men de gevolgen niet goed kan inschatten. Nog een berucht probleem is bekeuringen vergeten en zelfs aanmaningen weg te leggen voor later waardoor deze (mede doordat het CJIB absurd hoge verhogingen kent) erg kunnen oplopen. Ook hier gaat het er om dat men vaak de gevolgen niet goed kan inschatten. Wanneer dit meerdere keren voorkomt en er deurwaarder brieven in de bus vallen voor je het ontdekt kun je als partner behoorlijk radeloos raken.
Wat ik ook regelmatig heb zien voorkomen is dingen als spontaan een nieuwe hobby nemen, ineens een ander vak willen leren of een eigen bedrijf willen beginnen of zomaar ontslag nemen zonder na te denken over de financiële gevolgen. Wanneer de partner probeert toch hier te corrigeren komt dit bij de partner met ADD of ADHD over als betutteling en inperken van de vrijheid en kan dit tot behoorlijke conflicten leiden. Dit is ook begrijpelijk want ook de partner met ADD of ADHD wil niet als klein kind behandeld worden maar de oplossing zal toch van beide kanten moeten komen. Overleggen met de partner blijft mijns inziens vaak wel een moeilijk issue in een relatie met een partner met ADD of ADHD.
Ook een gevoelig onderwerp is helaas dat ik gemerkt heb dat veel mensen met ADD of ADHD door hun impulsieve gedrag en drang naar prikkels vaker gevoelig voor flirten en zelfs overspel. Flirten kan voor de andere partner best kwetsend zijn en deze partner onzeker maken maar vaak wordt deze partner als zeurpiet of spelbreker bestempeld. Ik kende eens een ADHD man die in het bijzin van zijn vrouw bij het uitgaan meer aandacht besteedde aan bijna elke aantrekkelijk vrouw in zijn omgeving dan aan zijn eigen partner. Die was ondertussen gewend aan het gedrag van haar man, stond redelijk stevig in haar schoenen en greep alleen in als het naar haar mening iets te ver ging. Niet elke partner staat zo sterk in de schoenen en ik heb een aantal relaties door overspel zien stranden. Dit hoeft niet in elke relatie te spelen en het komt ook voor in andere relaties maar in mijn eigen ervaringen is het een vaker voorkomende valkuil in AD(H)D relaties. Door dit vanuit het aspect van ADHD of ADD bespreekbaar te maken en hier goede afspraken over te maken kan veel leed voorkomen worden, zoals in het geval dat ik hierboven beschreef.
Wat ik zelf vaak meegemaakt heb is dat mensen met ADD of ADHD iemand onderbreken in zijn of haar verhaal en moeite hebben om iemand uit te laten praten. Een van mijn partners gaf zelf aan dat dit kwam door de korte aandachtsspanne en de impulsiviteit die hen bijna dwingt te reageren op een verhaal. Ook speelt de angst om te vergeten wat men wilde zeggen mee omdat even later de hersenen van de partner met ADD of ADHD al weer veel verder zijn. Het kan verstandig zijn om voor het gesprek een verboden te onderbreken regel af te spreken. Dit gaat zeker niet altijd werken omdat de onderbreek drang soms te sterk is. Wat ook voorkomt en wat ik zelf vaker meegemaakt heb is dat mensen met ADD of ADHD soms volledig in beslag genomen worden door een onderwerp waardoor de buitenwereld soms even helemaal verdwijnt en een gesprek een niet te onderbreken monoloog gaat worden. Vaak speelt hier ook de angst mee om het onderwerp kwijt te raken als de ander weer een reactie geeft. Ook kunnen mensen met ADD of ADHD doordat ze impulsief reageren soms bot overkomen zonder dat dit echter de bedoeling was, ze spraken even sneller dan ze dachten. Wanneer een gesprek dreigt te escaleren is het verstandig even een time-out te nemen zodat beide partners even rustiger kunnen worden en hun gedachten weer iets kunnen ordenen en de focus weer te kunnen herstellen. Mijn ervaring was wel dat ik vaak het idee had dat we na een uur praten nog niet van de startstreep waren vertrokken omdat het gesprek alle kanten opging behalve in de richting een oplossing.
Ik las ook een voor mij heel herkenbaar stukje met de naam “de grote verdwijntruc”. Wanneer u een partner met ADD of ADHD heeft kan het voorkomen dat ze door nieuwe impulsen of een gedachtesprongetje afspraken en beloften soms vergeten en dat ze ineens verdwenen zijn. Even naar de winkel gaan voor een kleine boodschap, of even wat vragen bij de buren kan uitlopen op zeker uren weg zijn omdat er ineens iets gebeurde waardoor ze het oorspronkelijke doel uit het oog verloren zijn. In hun enthousiasme vergeten ze even dat de ander bezorgd thuis zit te wachtten. Dit is meestal niet uit gemeenheid maar meestal uit onvermogen de consequenties goed te overzien maar het kan voor de partner wel heel vervelend zijn. Het kan dan soms verstandig zijn om de bereikbaarheid te vergoten door bijvoorbeeld altijd een mobiele telefoon mee te nemen.
Het is wel belangrijk om te realiseren dat iemand ADD of ADHD heeft en niet dat hij of zij dat is. Ik hoorde eens een meisje eens zeggen dat ze ADD was en dat was ook hoe ze het zelf zag, ze had het niet maar ze was het. Dit is natuurlijk niet het geval, ADD en ADHD mag trouwens in mijn visie ook niet een excuus worden voor niet aan ADD of ADHD gerelateerd gedrag, dus geen excuus voor alles wat er maar mis kan gaan. De boeken die ik op deze pagina aanbeveel bevatten veel positieve handvatten en begrip voor de problemen die ik op deze pagina schets. Ik realiseer me dat wanneer ik een opsomming maak van deze problemen het kan overkomen dat het een en al ellende is in een relatie met iemand met ADD of ADHD. Dit is zeker niet het geval en daarom wil ik ook graag en iets luchtiger eindigen met een deel van een uitgebreide reactie vanuit de visie van iemand met ADHD die ik ontving als reactie op deze pagina. De volledige reactie kunt u op de reactie pagina lezen.
Gebruiksaanwijzing ADHD partner
Is jouw partner gediagnosticeerd met ADHD? Gefeliciteerd! Je hebt een bijzonder exemplaar aan de haak geslagen! Wees er op voorbereid dat het leven met een partner met ADHD over het algemeen allesbehalve saai is. Spontane invallen, creativiteit en kinderlijk enthousiasme zullen jouw deel zijn. Om hiervan optimaal te kunnen genieten, vind je hieronder een gebruiksaanwijzing voor partners met ADHD.
Benader je partner met humor. Humor is in elke relatie een belangrijke pijler, dus ook in een relatie waarin sprake is van ADHD. Komt je partner thuis met bioscoopkaartjes, omdat hij/zij vergeten is dat jouw ouders zouden komen eten? Tref je bij thuiskomst een woning aan die eruitziet alsof er een bom is ontploft? Haal diep adem en lach. Maak een goede taakverdeling. Het voordeel van een relatie is dat je gebruik kunt maken van elkaars sterke punten en kwaliteiten. Bij een partner met ADHD zullen die waarschijnlijk NIET liggen op het vlak van orde, netheid en gestructureerd werken. Verwacht dit dan ook niet van je partner, want verwachting is de moeder van de teleurstelling. Zie de pluspunten van je partner, en benut deze. Juist mensen met ADHD zijn bij uitstek capabel om deadlines en onverwachte situaties in goede banen te leiden. Vraag hem/haar dus niet om de koffers in te pakken als je over drie weken op vakantie gaat, maar wel als je morgen vertrekt en er is haast bij. Besteed, meer nog dan in “reguliere” relaties, aandacht aan positieve feedback, aanmoediging en complimentjes. Veel mensen met ADHD zijn onzeker over zichzelf en hun kunnen en voelen zich snel onbegrepen.
Schaf een whiteboard aan. ADHD’ers zijn over het algemeen geen meesters in plannen: ze leven in het hier en nu. Door op het whiteboard te schrijven welke klussen er gedaan moeten worden en welke deadline hieraan hangt (vrijwel iedere ADHD’er lijdt aan chronisch uitstelgedrag), help je je partner om enige structuur in jullie leven aan te brengen. Laat je conventionele gedachten los. Wanneer iets niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Mensen met ADHD zijn beroemd (en berucht!) om hun vermogen om “out of the box” te denken. Hier kan je relatie veel profijt van hebben, maar alleen wanneer je zelf bereid bent om “anders dan anders” toe te laten. Voorkom dat je in een hulpverlener-cliënt relatie terechtkomt. Jezelf superieur voelen aan je partner helpt iedere relatie om zeep, dus ook de ADHD-relatie. Laat je partner in zijn/haar waarde en onthoud je van de neiging om iemand te “heropvoeden” gelijkwaardigheid is het devies. Gebruik ADHD niet als excuus, en sta ook niet toe dat je partner het als excuus gebruikt. Ook een ADHD’er pur sang is nog steeds 100% verantwoordelijk voor zijn/haar daden. ADHD mag in geen enkele relatie een reden zijn voor ontrouw, lichamelijk geweld en verbale vernederingen.
Stel je in op stemmingswisselingen. Een ADHD’er kan zich dolenthousiast verliezen in een nieuw project, tot aan het obsessieve toe. Dit wordt hyperfocus genoemd. Wanneer de eerste tegenslagen zich aandienen en/of de uitdaging er af is, wordt hetzelfde project argeloos in een hoek geworpen en kijkt de ADHD’er er niet meer naar om. Dit is een ADHD-trekje dat eenvoudigweg niet af te leren is: probeer dit dus ook niet. Weet wanneer je wel of niet op de rem moet trappen. Wilde plannen maken om de tuin aan te pakken, het halve tuincentrum leegkopen en vervolgens de plantjes ongepot laten verpieteren is tot daar aan toe. Overweegt je ADHD-partner om zijn/haar goedbetaalde baan aan de wilgen te hangen om gebruikte autobanden te gaan verkopen in Alaska, dan is het misschien tijd om hem/haar fijntjes de weg terug naar de realiteit te wijzen. (HAHAHAHAHA)
Blijf communiceren, iemand met ADHD is geen patiënt, dus behandel hem / haar ook niet zo.
Nuttige boeken over ADD en ADHD
Verschillen tussen ADD en ADHD
ADD staat voor Attention Deficit Disorder (veel mensen zien het als ADHD zonder het hyperactieve) is een aangeboren aandoening die wordt veroorzaakt door een afwijking in de werking van de neurotransmitters in bepaalde gebieden van de hersenen. Mensen met ADD hebben vaak moeite om hun aandacht ergens op te richten, hebben moeite met plannen en organiseren en kunnen hoofd- en bijzaken niet zo goed onderscheiden. Vaak hebben ze problemen met taakgericht werken wat al op school begint en hebben ze vaak problemen in de omgang met leeftijdsgenoten. In samenhang met ADD kunnen ook depressie, angststoornissen voorkomen, gedragsproblemen uiten zich vaak minder. Onderzoek toont aan dat ADHD of ADD voorkomt bij 1 tot 4% van alle kinderen en dat zeker een derde deel er ook als volwassene nog last van ondervindt. Ook komt ADD en ADHD voor bij mensen van alle opleidingsniveaus. Link voor meer informatie over ADD: wikipedia.org/add
ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Voor iemand met ADHD is het niet goed mogelijk om de aandacht bij één ding tegelijk te houden (concentratiegebrek). Iemand met ADHD wordt snel afgeleid en hyperactiviteit kan zich uiten door lichamelijke onrust, maar ook door innerlijke onrust en impulsiviteit. Bij hyperactiviteit kan er ook sprake zijn van overmatige beweeglijkheid. Ook hebben ze vaak last van impulsiviteit doordat te veel indrukken worden gevolgd door bijbehorend handelen waarbij de handelingen direct moeten gebeuren en niet kunnen wachtten. Ook kunnen ze vaak minder goed onderscheid maken tussen belangrijke en minder belangrijke zaken. Het voortdurend reageren op de omgeving en gevolg geven aan impulsen veroorzaakt het kenmerkende drukke gedrag van personen met ADHD. In de volksmond heet de afkorting dan ook wel “Alle Dagen Heel Druk”.
Link voor meer informatie over ADHD: wikipedia.org/adhd of