Voor de meeste mensen is de huwelijksdag één van de meeste speciale momenten in het leven en veel bruidsparen proberen er ook een hele speciale dag van te maken. Het huwelijk is een wettelijk erkende en geregelde vorm van samenleving tussen man en vrouw of twee mannen of twee vrouwen. Deze pagina gaat over de geschiedenis van het huwelijk. Vriendelijke groet, Hein Prag}
De geschiedenis van het huwelijk
Wanneer we de geschiedenis nalezen over het huwelijk dan zien we dat het huwelijk in eerste instantie een zaak van families was die bezit zeker wilden stellen of bezittingen wilden samenvoegen. Arme mensen gingen gewoon met een kleine ceremonie of traditie samenwonen en hadden de status man en vrouw. Bij de oude Germanen moest de vrouw op de trouwdag zo snel mogelijk van het ouderlijk huis naar haar aanstaande echtgenoot rennen om de boze geesten te ontlopen, het woord bruiloft staat dan ook oorspronkelijk voor bruidsloop. De bruid ging op weg naar haar “aardse man”, in het Oud-Germaans ‘gomo’ wat een verklaring is voor het woord bruidegom. Een “echtgenoot” was in het Oud-Germaans een chiwa en daar komt het woord “huwelijk” dus vandaan.
Rond het jaar 700 komt het christendom ons land binnen maar in eerste instantie bemoeide de kerk zich nog niet met zaken rond huwelijk en gezin. Het huwelijk is een zaak van families en ouders van bruid en bruidegom sluiten een overeenkomst, die bezegeld wordt met een gift van land en goederen door de bruidegom aan de bruid. Er volgde een huwelijksceremonie waarbij aan het einde van het feest het nieuwe echtpaar naar het huwelijksbed begeleid werd want de eerste huwelijksnacht maakte het huwelijk erkend door beide families.
Rond 850 na Christus begint de kerk zich te bemoeien met het huwelijk. Voor de kerk waren er drie belangrijke kwesties: Ten eerste het gevaar van incest waarvan de betekenis anders was dan nu, het ging om en kring van verboden verwanten waarmee men niet mocht trouwen. Het verbod was geldig tot in de zevende generatio, een neef en nicht zijn de tweede generatio, er was dus een enorme groep van mensen die volgens kerkelijke leiders niet konden trouwen. Wat in die tijd gebeurde was dat twee mensen al gehuwd waren voor men ontdekte dat ze verre verwanten waren waarna het huwelijk door de kerk ongeldig verklaard werd. Ten tweede was er de beteugeling van seksualiteit binnen en buiten het huwelijk. Natuurlijk mocht men geen gemeenschap hebben voor het huwelijk maar er waren ook veel regels voor gehuwden. Men mocht geen gemeenschap hebben op zondagen, vastendagen, herdenkingsdagen van heiligen, als de vrouw zwanger was, zoogde of menstrueerde enz. De kerk stelde steeds meer regels om seksualiteit te beperken zowel binnen als buiten het huwelijk. Ten derde stelde de kerk een niet te ontbinden monogaam huwelijk voor en wilde de kerk de onverbrekelijkheid garanderen, hoewel dat moeilijk te handhaven was. De enige reden voor de kerk voor het ongeldig verklaren van een huwelijk, was het incest verbod maar dat bepaalde de kerk, de gelovigen konden op eigen initiatief niet scheiden.
Het duurt nog tot de twaalfde eeuw voor het kerkelijk huwelijk een plaats krijgt in de maatschappij, en in de 13e eeuw veranderde de kerk het huwelijk zelfs een van de zeven sacramenten. In de late middeleeuwen is de invloed van de kerk erg groot geworden en het huwelijk is ineens een heilige zaak. Tegen het einde van de middeleeuwen zien we steeds meer invloed van mensen buiten de kerk en steeds meer kritiek op de Roomse kerk. Ouderlijke toestemming is in die tijd nog altijd heel belangrijk, volgens Luther was een verloving zonder toestemming van ouders nietig en hij noemde hartstocht een slechte basis voor een goed huwelijk.
In het calvinistische Nederland zien we een scheiding optreden tussen kerk en overheid en dat had ook zijn invloed op het huwelijk. Mensen die wilden trouwen, moesten dat melden aan de magistraat of predikant in de woonplaats. Nadat de namen van bruid en bruidegom drie maal waren afgekondigd op het stadhuis of van de kansel, kon er een huwelijk gesloten worden voor magistraat of predikant. Maar het huwelijk werd op het stadhuis geregistreerd en zo werd het officieel. Het gewest Holland kreeg als eerste in 1580 een duidelijke huwelijkswetgeving, waarin ook de echtscheiding mogelijkheden werden vastgelegd. Wanneer alle regels eenmaal vanzelfsprekend zijn geworden, verloopt het een paar eeuwen lang vrij rustig.
De laatste eeuw is er veel veranderd, ook op maatschappelijk gebied en ook over de moraal en regels van het huwelijk. Door de zeefbewustwording van vrouwen en de anticonceptie zijn huwelijk en voortplanting niet meer vanzelfsprekend aan elkaar verbonden. Er komen bewust ongehuwde moeders en seksualiteit buiten het huwelijk wordt een door de maatschappij geaccepteerd verschijnsel. Het huwelijk neemt in waarde af en veel mensen gaan ongehuwd samenwonen. Het huwelijk wordt alleen nog voor de ambtenaar voltrokken of men gaat naar de notaris voor een samenlevingscontract, maar er zijn ook nog veel mensen die kiezen voor een kerkelijke huwelijksinzegening.
Het huwelijk in het oude Griekenland
In het oude Griekenland was het huwelijk een contract tussen twee families. Het was een zakelijke overeenkomst tussen de schoonvader en de schoonzoon, waarbij de vrouw zelf niets in te brengen had. De dochter werd uitgeleend aan een ander huis en haar kinderen, die ze zou krijgen, zouden ook aan het andere huis toebehoren. Een meisje ging dus bij de bruiloft naar het huis van een vreemde waar ze volstrekt afhankelijk van zou zijn. Deze toch van haar eigen huis naar het huis van de bruidegom gebeurde in de nacht voor het huwelijk en leek op een soort processie. Bij deze tocht liep de moeder van de bruid mee, de vader, een aantal meisjes uit het dorp en altijd een kind die allebei zijn ouders nog had. Bij het huwelijk was het niet een gewoonte dat er een feestmaal bij was. De dag voor het huwelijk nam de vrouw uitgebreid een bad en maakte ze zich helemaal mooi en schoon. Het was erg moeilijk om vrijgezel te blijven. Wanneer een vrouw de enige erfgenaam in een gezin was moest ze trouwen met de naaste verwant van haar vader ook al was ze al getrouwd, zodat deze verwant het bezit kreeg. Het was mogelijk dat een meisje van veertien met een man van dertig trouwde, in het huwelijk was geen sprake van liefde.
Huwelijk en bloedverwantschap
Er zijn in Nederland een aantal voorwaarden waar men aan moet voldoen om te kunnen trouwen. Een voorwaarde is bijvoorbeeld dat men 18 jaar of ouder moet zijn. Op deze regel zijn er ook twee uitzonderingen, men mag eerder trouwen als de vrouw zwanger is of als de vrouw een kind heeft. Ook is er een beperking in bloedverwantschap. Vroeger gold er een verbod voor huwelijken tussen aanverwanten en bloedverwanten in de derde graad, ooms en tantes en neven en nichten mochten dus niet met elkaar trouwen. Tijdens de invoering van het Nieuwe Burgerlijke Wetboek in 1970 is het verbod op huwelijken tussen aanverwanten en bloedverwanten in de derde graad (dus oom-nicht en tante-neef) opgeheven. Tegenwoordig geldt er dus alleen een huwelijksverbod wanneer twee personen te dichte bloedverwantschap hebben en is zowel in Nederland als België een huwelijk tussen broer en zus verboden tenzij deze broer of zus geadopteerd is uit een ander land of van een andere familie. Een huwelijk tussen neef en nicht en oom en tante is momenteel echter wel toegestaan.
De reden dat men huwelijken tussen bloedverwante uitsloot was dat er een grotere kans of erfelijke afwijkingen is wanneer de genen van de ouders te dicht bij elkaar liggen. Iedereen heeft 50% van zijn genen gemeen met zijn vader en met zijn moeder; en 25% met ieder van zijn grootvaders en grootmoeders en gemiddeld 50% met zijn volle broers en zussen. Er bestaat dus een grote kans dat iemand die geboren is uit ouders met dezelfde genen dat men een van een erfelijke ziekte twee kopieën van een defect gen heeft geërfd van beide ouders.
In maart 2012 verscheen er een bericht dat het huidige kabinet het huwelijk tussen neef en nicht aan banden wil leggen omdat hier ook vaak dwang aan ten grondslag ligt. Wanneer er blijkt dat er geen dwang in het spel is, mag het huwelijk alsnog worden gesloten. De minister wil hiermee huwelijksdwang in Nederland aanpakken. Ook wil de minister huwelijken tussen minderjarigen aanpakken, in sommige gevallen is dit nog toegestaan, maar als het aan de minister ligt moet men voortaan ten minste 18 jaar zijn om in Nederland te mogen trouwen. Huwelijken die in het buitenland zijn gesloten tussen minderjarigen, worden nu nog in Nederland erkend maar met de nieuwe wetgeving wordt dit huwelijk in Nederland pas rechtsgeldig als beiden partners de leeftijd van 18 jaar bereikt hebben.
Huwelijk tradities
Ronde het huwelijk zijn er al sinds oudsher tradities. Door te weten wat de betekenis van symbolen, tradities en rituelen is, krijgen deze een extra betekenis.
De bruidssluier, in Nederland zien we deze sluier steeds minder vaak maar van alle bruiloft kleding bestaat de sluier waarschijnlijk het langst. De sluier is eigenlijk het symbool voor de ondergeschiktheid van de vrouw aan de man en het optillen van de sluier door de bruidegom symboliseert dan ook de mannelijke dominantie. Wanneer de vrouw er voor kiest zelf de sluier te naar achteren te werpen toont ze een stuk onafhankelijkheid.
De witte bruidsjurk, wit was in de westerse wereld jarenlang de enige geaccepteerde kleur voor de bruidsjurk, het stond symbool voor maagdelijkheid of puurheid, dit is door de kerk bedacht, in de Romeinse tijd was wit namelijk de kleur van feesten en vieringen. Tegenwoordig zijn veel kleuren voor een bruidsjurk.
De ring, in veel culturen is de ring of de cirkel een symbool van perfectie, volledigheid, vrouwelijkheid of de cyclus van het leven. Het uitwisselen van ringen gaat terug tot de farao’s van Egypte, die de ring zagen als een symbool van eeuwigheid, liefde en geluk, zonder begin of zonder einde. Tegenwoordig is de ring meestal van goud, de Romeinen hadden vaak een ring van ijzer.
De bruid over de drempel dragen, de achtergrond van deze gewoonte is heidens, lang geleden geloofde men dat als een bruid het huis van haar nieuwe echtgenoot binnenging, de demonen uit haar familie haar het huis in zouden volgden. Door haar over de drempel te dragen raakten de demonen het spoor bijster, wat tot het geluk van het bruidspaar bijdroeg.
Something old, something new, something borrowed, something blue, veel bruiden in Engelssprekende landen houden rekening met deze regel, maar ook in Nederland is het geen onbekend verschijnsel. De bruid moet iets ouds en iets nieuws dragen of bij zich hebben, iets geleends en iets blauws. Het is interessant om te zien hoe de kleur blauw hier opduikt. Lang geleden droegen bruiden in Israël een blauw lint. Dit betekende trouw, liefde en bescheidenheid.
Rijst gooien, het gooien van rijst naar en over het bruidspaar komt uit het Verre Oosten en het symboliseert voorspoed en een ‘ontbreken aan gebrek’. Rijst staat ook voor vruchtbaarheid, door het gooien van rijst, wensen de mensen het bruidspaar vruchtbaarheid toe.