Altruïsme of onbaatzuchtigheid is het altijd klaarstaan voor een ander geen of nauwelijks eigenbelang, het is afgeleid van het Latijnse woord “alter” (een ander) in de betekenis van onbaatzuchtig. Altruïsme is dus de ultieme vorm van naastenliefde en het is daarmee het tegenovergestelde van egoïsme, echt altruïsme gaat dus niet gepaard met eigenbelang. Altruïsme is niet een puur menselijke eigenschap, het wordt ook vaak aangetroffen bij dieren en met name dieren die in sociale groepen leven, echter wanneer dieren altruïstisch gedrag vertonen zal het altijd indirect vaak wel een voordeel opleveren voor zichzelf. Dit kan zijn door er (later) iets voor terug te krijgen of door een voordeel te creëren voor naaste familieleden met dezelfde genen. Bijen zijn een goed voorbeeld, waarbij de werksters al hun energie geven voor hun naaste familieleden zonder zelf nakomelingen te kunnen krijgen en het krijgen van nakomelingen aan één vrouwtje overgelaten hebben. Dit zorg er voor de de soort (en dus ook de verwante genen) een betere kans van overleven heeft, het voordeel voor de werkster is dus indirect. Wat de altruïsten bezielt is niet altijd duidelijk, ondanks vele pogingen van wetenschappers om daar achter te komen. Wel ontdekte men dat altruïstische personen meestal mensen zijn die opgroeiden in een hecht gezin met een niet al te strenge opvoedingsstijl maar met wel een sterke de nadruk op verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid, zorgzaamheid en edelmoedigheid. Ook zijn altruïsten vaak mensen met een sterk zelfvertrouwen en goede sociale vaardigheden, die makkelijk relaties met anderen aangaan en ze geloven in hun kracht en hun vermogen om gebeurtenissen in het leven te beïnvloeden. Het zijn dus mensen die sociaal en psychologisch gezien vaak wel stevig op hun benen staan. Sinds de tsunami en orkaan Katrina zijn er weer veel bewijzen van altruïsme geleverd. Veel mensen waagden spontaan hun leven om anderen te redden, zonder zelfs maar tijd te hebben om over zichzelf na te denken en blijken ze achteraf hun daden te bagatelliseren en vinden ze wat ze hebben gedaan volkomen vanzelfsprekend.

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Bestaat oprecht altruïsme?

Er is een discussie of oprecht altruïsme bestaat en of niet ieder mens uiteindelijk op eigen gewin uit is. De echte realist (of pessimist) zal zeggen dat de onbaatzuchtige mens niet bestaat en dat we altijd alles uit eigenbelang doen. Vaak worden Moeder Teresa en Ghandi als voorbeelden gebruikt als het schoolvoorbeeld van onbaatzuchtigheid en altruïsme. Wanneer men dit met de negatieve bril bekijk dan was Moeder Teresa er wel op uit om zoveel mogelijk mensen te bekeren en door haar gedrag zichzelf te verzekeren van een goede plaats in de hemel. En ook Ghandi streed (wel geweldloos) voor de vrijheid van zijn volk zodat de kolonialisten niet alles in zouden pikken en ook dat kan dus als een materialistisch belang uitgelegd worden. Persoonlijk denk ik dat het een beetje ligt aan de bril die men opheeft, wanneer men zelf meer in het goede in de mensen gelooft zal men eerder geneigd zijn om het gedrag van de ander als altruïsme te bestempelen, wanneer men een wat meer negatieve levensinstelling heeft (of realist zoals men dat zelf graag aangeeft) dan zal men eerder geneigd zijn om achter elke vorm van altruïsme toch een vorm van eigenbelang te zoeken en te vinden. Maar de geschiedenis toont aan dat er wel degelijk altruïsme bestaat, voorbeelden zijn de mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog onzelfzuchtig en met groot gevaar voor eigen leven hebben geprobeerd om Joden en andere vervolgden te redden van de nazi’s, maar ook aan de medewerkers van het Rode Kruis of Artsen zonder Grenzen. Dit zijn voorbeelden van mensen die in zeer gevaarlijke situaties, zoals burgeroorlogen of natuurrampen, hun leven riskeren om anderen te redden en dit zijn voorbeelden dat onbaatzuchtigheid wel bestaat.

Altruïsme vanuit het geloof.

Aangezien bijna elk geloof onbaatzuchtige naastenliefde als een hoger doel stelt zou men kunnen aannemen dat altruïsme dus door geloof aangemoedigd zou worden. Maar ook is het zo in de meeste geloven dat de profeet of Jezus of God zelf het toppunt van altruïsme zijn en zo nooit geëvenaard kunnen worden. Maar onderzoek toont aan dat altruïsten vaak agnosten of atheïsten zijn en zeggen de religieuze altruïsten vaak dat hun geloof geen rol van betekenis heeft gespeeld bij hun altruïstische handelingen. Er zijn zelfs altruïsten geweest die in de oorlog mensen hebben geholpen terwijl dat sterk werd afgeraden door pastoor of dominee waarmee ze zelfs tegen hun geloof in handelden. Voor naastenliefde, in de zin van schenken aan goede doelen en helpen van hulpbehoevenden, kan het geloof zeker een inspiratiebron zijn maar gelovige altruïsten zien hun daden vaak niet als een strategie om een betere plek in het paradijs te bemachtigen. Dus ondanks dat het geloof wel voor enig altruïstische handelingen verantwoordelijk is en de onbaatzuchtige naastenliefde die men vaak predikt ook wel in praktijk gebracht wordt, speelt religie bij de echte altruïsten vaak geen rol van betekenis.

Vier beroemde altruïsten

Als voorbeeld beschrijven we hier vier bekende en beroemde altruïsten van de afgelopen twee eeuwen.

Henry Dunant (1828-1910) was een Zwitserse bankier die alleen en met eigen geld de verzorging van de 38.000 gewonden van zowel het Frans-Italiaanse als het Oostenrijkse leger bij de Slag om Solferino in 1859 organiseerde. Zijn motto was “Wij zijn allen broeders” en met deze daad was hij de oprichter van het Rode Kruis.

Mahatma Gandhi (1869-1948) wijdde zijn leven aan de bevrijding van India en de verzoening tussen hindoes en moslims. Hij was een overtuigd pacifist en leidde een sober bestaan tot hij in 1948 werd vermoord door een extremistische hindoe.

Miep Gies (1909) is wereldberoemd geworden als de vrouw die met gevaar voor eigen leven de ondergedoken joodse familie Frank voorzag van voedsel en informatie. Nadat de familie was verraden en afgevoerd vond zij in het achterhuis het dagboek van Anne Frank.

Moeder Teresa (1910-1997) was een rijke Albanese van geboorte en werd als jonge non naar Calcutta gestuurd om daar les te geven. Ze stichtte daar de orde van de Missionarissen van Naastenliefde en wijdde haar verdere leven aan het helpen van de armen waarvoor zij de Nobelprijs voor de Vrede ontving.

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Een van eigenschappen van de mens is dat hij dingen kan uitleggen. De meeste mensen hebben een sterke behoefte om te begrijpen en te verklaren wat er in de wereld gaande is. Omdat mensen een sterke behoefte hebben in een verklaring voor alles om hen heen, ontstaan er ook een interessante mogelijkheden voor beïnvloeding. Er bestaat een theorie over hoe mensen dingen verklaren en deze theorie heet de attributietheorie maar eigenlijk had deze ook de “verklaring” theorie kunnen heten. Deze pagina gaat over de attributietheorie. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Wat is de attributietheorie.

Vaak willen we graag een reden vinden voor het eigen gedrag of dat van een ander want dat maakt de wereld meer geordend en dus meer voorspelbaar. Dit onderdeel van de sociale psychologie heet de attributietheorie en de Oostenrijkse Amerikaan Fritz Heider was hiervan in 1958 een belangrijke grondlegger. De theorie gaat over de wijze waarop mensen het gedrag van zichzelf en van anderen verklaren in termen van oorzaak en gevolg en hoe dit van invloed is op hun eigen motivatie. Deze theorie verdeelt de wijze waarop mensen attribueren (oorzaken toekennen aan iets) in twee typen, namelijk interne en externe attributie.

Externe attributie. (Ik kon er niets aan doen)

We spreken van externe attributie als men de oorzaken zoekt buiten de invloedssfeer van de betrokkene. Een goed voorbeeld is iemand die zakt voor een examen en aangeeft dat dit komt doordat het te warm was in het lokaal en er teveel lawaai was van buiten waardoor hij of zij zich niet kon concentreren. De meeste mensen hebben de neiging om bij vervelende gebeurtenissen de oorzaak extern (buiten zichzelf) te zoeken, zoals de schuld leggen bij het openbaar vervoer als men te laat komt (men had ook een trein eerder kunnen nemen), of zakken voor een test omdat de cursusleider zo slecht les gaf. Sommige mensen leggen de verantwoordelijk buiten zichzelf door bijvoorbeeld aan te geven dat de duivel de oorzaak was, maar ook kinderen geven vaak aan dat een ander de oorzaak was van een gebeurtenis. Ook bij het verbreken van relaties ligt de oorzaak vaak buiten de persoon zelf en dus bij de ex partner. De meeste mensen hebben de neiging om te attribueren op een wijze die prettig en positief is voor het eigen zelfbeeld.

Interne attributie. (Dit is mijn prestatie)

We spreken van interne attributie als men de oorzaken zoekt binnen de invloedssfeer van de betrokkene. Dan is de verklaring die iemand geeft voor het zakken voor het examen dat hij of zij niet slim genoeg is of omdat men niet voldoende gestudeerd heeft. Nog een voorbeeld van interne attributie is een sporter die het zeer goed doet en als redenen van het succes veel trainen, gezonde voeding en goede nachtrust aangeeft. Aangezien dit allemaal dingen zijn die binnen de invloedsfeer van deze sporter liggen spreken we van interne attributie.

De meeste mensen hebben ook de neiging om bij leuke en positieve gebeurtenissen de oorzaak intern (dus bij zichzelf) te zoeken en zichzelf zo op de borst te kloppen. U bent geslaagd voor dat examen of die test omdat u slim bent of heel erg goed uw best gedaan heeft.

Het gedrag van de ander.

Bij het verklaren het gedrag van een ander hebben veel mensen de neiging dat gedrag te wijten aan factoren die binnen de andere persoon liggen, zoals een bepaalde persoonlijkheid, (zelfs een persoonlijkheidsstoornis) of karaktertrekken. Het lijkt er zelf op dat men dit vol probeert te houden zelfs als er duidelijk bewijs is dat de omgeving een grotere rol speelde. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen vaak vrij snel attribueren bij gedrag van anderen en vaak daar ook weer conclusies aan verbinden over de persoonlijkheid van de ander. Tegenwoordig lijkt het af en toe dat men zelfs een persoonlijkheidsstoornis toekent aan mensen die bepaald gedrag vertonen op basis van bepaalde gedragingen die ook een duidelijk andere oorzaak kunnen hebben. De ander is een narcist, een borderliner of een egoïst waardoor de oorzaak afgewenteld kan worden op een ander en men zelf een onschuldig slachtoffer is en alles dus buiten de eigen invloedsfeer valt.

Attributie fouten!

Attributie kan dus ook problematische vormen aannemen als vervelende gebeurtenissen meestal intern in plaats van extern geattribueerd worden en prettige gebeurtenissen meestal extern in plaats van intern. We spreken dan van fundamentele attributiefouten waarmee de neiging bedoeld wordt om gedrag van anderen te wijten aan de persoonlijkheid of het karakter van die ander waarbij de factoren die buiten de invloedssfeer van een persoon liggen worden onderschat, terwijl factoren die binnen de invloedssfeer van een persoon liggen worden overschat. De psycholoog Ross introduceerde in 1977 voor deze cognitieve fout de term ‘fundamental attribution error’ of ‘fundamentele attributiefout’. Ook bestaat er de ‘self serving bias’ wat een ander soort attributiefout is waarbij men overdreven zichzelf het succes toewijst en al het falen aan factoren buiten zichzelf of de schuld altijd bij anderen legt.

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Mede door het lezen over geweldloze communicatie leerde ik weer dat ieder mens basisbehoeften heeft. Maar het werd verwarrend toen ook de termen verlangen en begeerten erbij kwamen, soms is het verschil niet zo duidelijk. Aangezien duidelijkheid een van mijn sterke basisbehoeften is, ben ik dit onderwerp gaan uitdiepen en heb ik om het te verankeren deze pagina geschreven. Laten we beginnen wat behoeften zijn. De eerste verklaring kunnen we in het woordenboek vinden en dan staat er: ?dat wat je nodig hebt?. Behoeften spelen al vanaf onze geboorte een belangrijke rol in ons leven en gedurende ons leven worden bepaalde behoeften belangrijker dan andere. Wanneer behoeften niet vervuld worden ontstaan er vaak emoties zoals angst, onrust, boosheid, machteloosheid, wanhoop, frustratie, en verdriet. Wanneer behoeften wel vervuld worden voelt men meestal rust, voldoening, plezier, geluk, trots, verbinding, opluchting, dankbaarheid, vervulling, enthousiasme en veiligheid. De psycholoog Abraham Maslow publiceerde in 1943 de basisbehoeften in een hiërarchische ordening, tegenwoordig geloofd men niet meer zo zeer in een ordening van hoog naar laag maar het was wel een eerste overzicht van de menselijke basisbehoeften. Deze zogenaamde basisbehoeften zijn belangrijk in alle aspecten van ons leven, of het om werk, familie, vriendschap of relaties gaat, overal spelen (wederzijdse) basisbehoeften een grote rol. Ik ben geen psycholoog of hulpverlener, deze pagina is gebaseerd op alles wat ik over dit onderwerp gelezen heb, gecombineerd met mijn eigen ervaringen. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Overzicht van de menselijke behoeften

1 – Primaire biologische behoeften

Wanneer we geboren worden beginnen de eerste basisbehoeften zich aan te dienen, dit zijn zaken die we nodig hebben om te kunnen overleven. Naast behoefte aan voedsel en drinken is er ook een behoefte aan rust, slaap, aanraking, bescherming en warmte. Wanneer deze behoeften vervuld worden zal dit het kind een gevoel van veiligheid en geborgenheid geven en het leert mensen te vertrouwen wat belangrijk is om zich stabiel te kunnen ontwikkelen. Deze behoeften gaan niet zomaar over wanneer we volwassen worden maar blijven eigenlijk ons hele leven bestaan. Ook volwassen mensen hebben de behoefte aan: voedsel en drinken, rust, slaap, aanraking, bescherming en warmte.

2 – Behoefte aan veiligheid en zekerheid

Ieder mens heeft ook een behoefte aan veiligheid en zekerheid, wanneer een kind vanaf de geboorte al een gevoel van onveiligheid ervaart kan dit leiden tot een fundamenteel gevoel van wantrouwen naar de omgeving, ook op latere leeftijd. Ruzies, geweld, een echtscheiding van de ouders of het overlijden, maar ook liefdeloos gedrag van de ouders, onrechtmatig straffen, emotionele manipulatie, verwaarlozen of mishandeling kunnen een enorme gevoel van onveiligheid veroorzaken. Dit kan in het latere leven een grote veiligheidsbehoefte veroorzaken dat zich kan uiten door veel om bevestiging te vragen en een voortdurende angst voor aanval, afwijzing, kritiek te hebben. De meeste mensen ervaren een gevoel van veiligheid wanneer het leven redelijk voorspelbaar is en mensen in de omgeving vrij consequent zijn en voorspelbaar gedrag vertonen. Andere dingen die kunnen bijdragen aan het gevoel van veiligheid en zekerheid zijn goede woonruimte, werk, een intieme relatie, vriendschappen, duidelijkheid en orde, verzekeringen, harmonie en overzicht.

3 – Behoefte aan verbondenheid

Wanneer we geboren worden begint de hechting tussen ouders en kind en de familie waar u in opgroeit. De kwaliteit van deze hechting zal het fundament worden voor hoe men later relaties aangaat. Ieder kind heeft de behoefte aan liefde en zich geborgen en opgenomen te voelen in een gezin en zekere zin is deze liefde voor een kind noodzakelijk om zich te kunnen ontwikkelen tot een volwassen mens met eigenwaarde en zelfvertrouwen. Dingen die hierin meespelen zijn; verbinding voelen, saamhorigheid ervaren, begrepen worden, betrokkenheid voelen, compassie en empathie, leren om te delen, erbij horen, gezelligheid, intimiteit, gehoord en gezien worden, ondersteund worden, vertrouwen en vriendschap ervaren. Wanneer deze behoeften niet worden vervuld kan dit een gevoel van eenzaamheid en het gevoel dat men niet de moeite waard is veroorzaken en uiteindelijk tot compensatiegedrag (zoals veel eten en drinken) of depressieve gevoelens leiden.

4 – Behoefte aan erkenning, succes en waardering

De meeste mensen willen graag het gevoel hebben dat ze belangrijk en waardevol zijn, om wie men is of wat men kan. Erkenning, succes en waardering kan, zelfs in de kleinste vorm, ook belangrijk zijn voor een gevoel van autonomie. Dit is het gevoel zelfstandig te zijn en controle te hebben over het eigen leven. Dingen die bij deze behoefte spelen zijn: het idee van keuzevrijheid, uw eigen ding kunnen doen, zich onafhankelijk voelen, ruimte krijgen, vrijheid ervaren, een nuttige bijdrage kunnen leveren en erkenning krijgen. Veel mensen die dit niet ervaren uiten dit in ongezond perfectionisme en bijvoorbeeld angst voor kritiek en commentaar.

5 – Behoefte aan zelfontplooiing

De meeste mensen hebben ook een behoefte aan zelfontplooiing waarbij men zich zichzelf kan ontwikkelen op zowel persoonlijk vlak als in het werk dat men doet. Ook dit kan het gevoel van autonomie versterken en een eigen weg en een eigen plek kunt vinden in de samenleving. De behoefte aan een eigen weg en eigen plek kan haaks staan op een andere behoefte aan verbondenheid en bij een groep horen. Bij dit soort tegenstrijdige behoeftes is het zaak om een goede balans te vinden. Dingen die hier meespelen zijn: creativiteit ontplooien, inspiratie ervaren, nieuwe dingen leren en ontdekken, nieuwe vaardigheden ontwikkelen, uitdaging aangaan en grenzen verleggen.

Samenvatting van de behoeften

• Primaire biologische behoeften:
  • Voedsel en drinken;
  • Rust en slaap;
  • Aanraking;
  • Bescherming;
  • Warmte.
• Behoefte aan veiligheid en zekerheid:
  • Zekerheid en duidelijkheid;
  • Een veilige plek om te wonen;
  • Gevoel van stabiliteit;
  • Orde en structuur;
  • Gezonde voeding en het gevoel gezond te leven;
  • Gevoel van vitaliteit;
  • Fysieke aanraking;
  • Lichamelijke intimiteit en seks.
• Behoefte aan verbondenheid:
  • Gezelschap en gezelligheid;
  • Gevoel geaccepteerd te worden;
  • Het gevoel gerespecteerd te worden;
  • Serieus genomen worden;
  • Vriendschap ervaren;
  • Gevoel ergens bij te horen;
  • Echt contact, aandacht krijgen en geven;
  • Begrip en empathie van de ander;
  • Gezien en gehoord te worden;
  • Eerlijkheid en rechtvaardigheid ervaren;
  • Gelijkwaardige verhoudingen en gesprekken;
  • Behoefte aan intimiteit en nabijheid;
  • Steun en zorgzaamheid krijgen en kunnen geven;
  • In vrede kunnen leven.
• Behoefte aan erkenning, succes en waardering:
  • Het idee keuzevrijheid te hebben;
  • Het zich onafhankelijk voelen;
  • Van betekenis kunnen zijn;
  • Erkenning te krijgen;
  • Eigenwaarde en ergens goed in te zijn;
  • Voldoening ervaren van het inzetten van uw kwaliteiten en talenten.
• Behoefte aan zelfontplooiing:
  • Creativiteit ontplooien;
  • Inspiratie ervaren;
  • Nieuwe dingen leren en ontdekken;
  • Nieuwe vaardigheden ontwikkelen;
  • Uitdaging kunnen aangaan en grenzen verleggen;
  • Jezelf mogen zijn en authenticiteit ontwikkelen;
  • Eigen dromen en verlangens kunnen volgen;
  • De behoefte om soms alleen te kunnen zijn en een eigen ruimte;
  • Zelf kunnen bepalen wat men wil en niet wil;
  • Eigen verantwoordelijkheid ervaren.

Bewustwording van behoeftes

Bij (geweldloze) communicatie is het belangrijk om uw eigen behoefte duidelijk te maken, maar vaak is het moeilijk een behoefte die u voelt goed te benoemen. Vaak vertaalt dit basisgevoel zich in een verlangen en is het belangrijk om eerst voor uzelf te ontdekken welk basisgevoel ten grondslag ligt aan het verlangen. Het komt met regelmaat voor dat mensen dezelfde basisbehoefte ervaren maar deze in verschillende verlangens vertalen waardoor het lijkt dat men verschillende dingen wil. Wanneer u echt iets wilt bereiken is het nodig om duidelijk aan te geven wat u wel wilt, wanneer u dit zelf niet goed kunt beschrijven, kunt u ook niet van de ander verwachten dit te kunnen “raden”. Wanneer u daarnaast de behoefte bij uzelf houdt geeft u de ander de kans om aan uw behoefte tegemoet komen. Zo is de uitspraak: “Jij doet hier ook nooit wat in huis” ook te vertalen naar de behoefte om samen te werken in het huishouden. Het kan dus belangrijk zijn om de goede behoefte te zoeken bij het gevoel dat u ervaart en dit als uw eigen behoefte te benoemen en niet als een beschuldiging naar de ander. Bij een beschuldiging zal de ander bijna automatisch in verdediging gaan en geeft u geen ruimte voor een compromis waar beiden zich goed bij kunnen voelen. Ik hoop dat dit overzicht hierbij iets kan helpen.

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Deze pagina gaat over de comfortzone. Ik ben in mijn leven regelmatig geconfronteerd met grote veranderingen, deels door eigen initiatief maar ook regelmatig door externe omstandigheden, waarbij ik duidelijk geleerd heb wat mijn comfortzone was. Vaak werd ik door externe omstandigheden gedwongen on een beslissing te nemen waar ik al langer tegenaan hikte of werd ik gedwongen om iets los te laten en opnieuw te beginnen. Vaak zijn we bang voor verandering en bang voor het onbekende waardoor we liever blijven zitten waar we zijn, in onze vertrouwde omgeving zonder te veel risico’s. Zo blijven veel mensen dus (vaak enigszins ontevreden en soms zelfs vrij ongelukkig) ‘hangen’ in een relatie, baan, club, groep, huis, buurt, leven omdat ze bang zijn voor de het onbekende. De situatie waar men in blijft hangen is comfortabel bekend en vertrouwd en heet daarom ook de comfortzone. In het volgende artikel wil ik iets van deze ervaringen met de comfortzone met u delen. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Wat is de comfortzone

Uw comfortzone is dat plekje waar u zich meestal veilig voelt en waar u weinig risico loopt. Alles wat u nog nooit eerder gedaan, of meegemaakt heeft of waar u bang voor bent ligt buiten uw comfortzone. Dit wil niet zeggen dat de comfortzone altijd prettig is, het kan ook een vastgeroest huwelijk zijn of een mateloos eentonige baan zijn waarbij men zeer ontevreden kan zijn met het leven. Maar vaak is het zo dat men uit angst voor het onbekende geen stappen durft te ondernemen om er verandering in te brengen. “Wat ik heb dat weet ik en wat ik kan krijgen dat is maar afwachten” denkt men en daarom blijft men liever ontevreden in de omstandigheden leven die men kent dan stappen te ondernemen om hier iets aan te veranderen. Maar er zijn ook mensen die heel tevreden zijn in hun comfort zone. Men weet bijvoorbeeld dat men goed is in het werk dat men nu doet en ondanks dat men weinig uitdaging heeft is het werk niet vervelend en het salaris wel goed. Of het is meestal gezellig in het stamcafé en daarom gaat men daar telkens maar weer naar toe.

De comfortzone voelt lekker veilig en comfortabel maar het is juist dat gevoel van veiligheid dat weerhoudt om te veranderen. Men is vaak bang om het nieuwe tegemoet te treden en het oude achter zich te laten. Nu weet men wat men heeft en wat men kan verwachten, zodra men dit achterlaat lijkt alles ineens onzeker te worden. En het is deze onzekerheid waar veel mensen moeilijk mee om kunnen gaan. De beperkingen die de comfortzone ons geeft is niet alleen negatief maar heeft ook een zeker nut. Onze geest gebruikt het mechanisme van de comfortzone om zichzelf te beschermen tegen beschadiging en verwonding. Opvoeding, ervaringen en de invloed van anderen hebben bijgedragen aan de vorming van dit veilige gebied waarin we weinig risico lopen. Maar teveel comfortzone is ook weer een gevaar op zichzelf omdat men vaak binnen deze comfortzone de verdere ontwikkeling blokkeert. Soms kan men dan vervallen in weemoed omdat men toch onvrede voelt door onvervulde wensen en verlangens en men kan verzanden in gevoelens van ontevredenheid en verbittering en zelfs depressies.

De comfortzone verlaten

Vaak zien mensen onzekerheid en verwarring als iets negatiefs en soms houden mensen zelfs erg vast aan vastgeroeste gedachtepatronen en overtuigingen omdat ze bang zijn voor verwarring en twijfel. Maar is dat wel zo? Kan het ook zo zijn dat verwarring en twijfel juist goed is omdat dit mensen juist dwingt om na te denken waardoor ze tot nieuwe, en vaak betere inzichten kunnen komen. Ooit zat ik in een project dat totaal vastgelopen was, niemand begreep er nog iets van, zowel de klant als de leverancier begrepen elkaar niet en de vergadering die we ingingen leek het einde van het project te zijn. Tot een wijze projectmanager een vurig verhaal afstak over hoe goed we er voor stonden, dat iedereen in verwarring was en dat dit een gouden kans was om met veel nieuwe, frisse en goede ideeën en suggesties te komen zodat het project nog beter zou uitpakken dan het ooit bedoeld was. Na deze speech ging iedereen met elkaar in een open gesprek want niemand schaamde zich dat hij of zij in verwarring was waardoor het hele project die middag weer op gang gebracht werd. Verwarring en twijfel kunnen dus goed zijn omdat het een bron van nieuwe inzichten en dus ook een bron van persoonlijke groei kan zijn. Wanneer we zo tegen verwarring en twijfel aankijken dan is het minder eng en is het eigenlijk iets positiefs.

Maar door toe te geven aan hun angst voor het onbekende en onzekerheden en dus vooral de comfortzone niet te verlaten belemmeren veel mensen zichzelf om te groeien. Men groeit namelijk echt door eens nieuwe dingen te proberen en de grenzen eens te verleggen. Mensen groeien door schijnbaar enge dingen te doen zoals alleen op reis gaan, een berg beklimmen, eens naar een andere kapper te gaan of een onbekend restaurant binnen te lopen, een nieuwe baan te zoeken maar ook bewust te breken met oude gewoontes. Door de comfortzone te vergroten of te verlaten (door een stapje buiten de deur te doen) wordt men zekerder, zelfstandiger en meer onafhankelijk en wanneer men het een keer gedaan heeft dan denkt men vaak: “het viel eigenlijk reuze mee, waarom heb ik dit niet eerder gedaan?”.

In plaats van uit de comfortzone te stappen, wat een beetje klinkt als alle schepen achter uzelf verbranden, kan men ook de comfortzone uitbreiden. De eerste stap om de comfortzone groter te maken is zich te realiseren dat men een comfortzone heeft en dat men eigenlijk het liefst binnen de comfortzone blijft hangen. Door eens rationeel naar deze angsten te kijken kan men zichzelf een klein stapje buiten de comfortzone begeven en er achter komen dat het allemaal niet zo eng is als het leek. Vanaf het moment dat men zichzelf heeft bewezen dat men het kan, dan kan men het met gemak opnieuw doen omdat het binnen de comfortzone is gekomen. Men is dus persoonlijk een stukje gegroeid.

De comfortzone onvrijwillig verlaten

Soms dwingt het leven mensen ineens om uit hun comfortzone te stappen doordat een oude zekerheid gewoonweg wegvalt. Dit kan gebeuren door bijvoorbeeld: het verlies van een baan, verlies van een partner, een ongeluk of een faillissement. Veel mensen raken dan in eerste instantie in paniek, de bodem onder hun bestaan valt weg en ze zijn totaal radeloos en raken gestrest of depressief. Maar men kan ook het wegvallen van de zekerheid gebruiken om eens de grenzen van de comfortzone te verleggen. Veel mensen denken al jaren na om een eigen zaak te beginnen maar durven het niet aan, een plotseling ontslag kan dan ineens de aanleiding zijn om toch de droom te verwezenlijken. Door het wegvallen van oude zekerheden ‘moet’ men wel de grenzen verleggen en door het als een nieuwe kans en uitdaging te zien krijgt u de kans om door deze tegenslag te groeien naar een betere situatie.

Ooit werkte ik voor de belastingdienst in Apeldoorn, een baan als rijksambtenaar, niet te ver van mijn toenmalige woonplaats Lochem verwijderd, een goed salaris en veel zekerheden. Na een jaar merkte ik dat ik niet zo goed bij deze bureaucratische organisatie paste en dat ik zelfs met regelmaat met tegenzin naar mijn werk ging. Maar ik was net gescheiden, op dat moment had ik zekerheden nodig en zou ik er blijven werken. Helaas werd door een intern politiek spelletje mijn jaarcontract niet verlengd en vielen voor mij alle nieuwe zekerheden weg. Ik was boos en in paniek en maakte bezwaar, tot ik me na een paar dagen woede en vertwijfeling realiseerde dat ik diep in mijn hart helemaal niet meer wilde werken voor deze organisatie als men zo men mensen omging. Pas toen was ik uit mijn comfortzone geduwd en stond ik open voor nieuwe kansen. Toen ik een maand later op dezelfde dag zowel aangenomen werd bij de SDU uitgevers en het Ministerie van financiën zag ik ineens welke nieuwe mooie kansen er voor mij open lagen. Ik heb daarna met heel veel plezier en met hele fijne collega’s een aantal jaren voor SDU uitgevers gewerkt, tegen een nog beter salaris en veel plezier in het werk. Als ik niet uit mijn comfortzone geduwd was, dan was ik waarschijnlijk ontevreden vastgeroest in mijn werk bij de belastingdienst en blijven vasthouden aan mijn zekerheden die ik toen zo nodig had. Nu realiseer ik me dat elk faillissement van mijn werkgever en elke reorganisatie voor mij altijd nieuwe kansen, nog leuker werk en meestal ook een nog beter salaris tot gevolg hebben gehad.

Durven maar niet roekeloos zijn

Voor u het leven drastisch omgooit, is het wel belangrijk een balans op te maken van wat u echt wilt veranderen en wat u vooral niet wilt veranderen. Het is wel belangrijk om niet te roekeloos te handelen en het kan ook verstandig zijn een plan B te hebben voor het geval dat het misgaat. Maar zelfs dan kan het beter voelen om het tenminste geprobeerd te hebben, ook als is het mislukt, dan dat men later met spijt terugkijkt en men het zichzelf kwalijk neemt dat men nooit een poging gedaan heeft om de droom waar te maken. Realiseert u goed dat echte verandering veel tijd, veel moeite en veel doorzettingsvermogen kost maar dat het uiteindelijk wel de moeite waard zal zijn. Wanneer u veilig binnen uw comfort zone blijft kijkt u op een dag misschien terug op uw leven en heeft u spijt van alle gemiste kansen. Een groot verschil tussen bijvoorbeeld Europa en de USA is dat men hier na een of meerdere faillissementen als een slechte ondernemer gezien wordt, terwijl men in de USA denkt, deze man heeft geleerd hoe het niet moer en heeft dus veel ervaring. De comfortzone is dus zeker nuttig om te kunnen overleven maar kan ook heel belemmerend werken, het is de kunst om de grenzen van de comfortzone af en toe eens op te zoeken en uzelf de kans te geven een persoonlijk een stukje verder te groeien. Ook geeft het u de kans te ervaren dat tegenslagen in het leven niet altijd slecht zijn maar ook een kans kunnen zijn op een nieuw begin met nieuwe uitdagingen en mogelijkheden.

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

De term ‘ego’ is afkomstig uit het Grieks en het Latijn en betekent ‘ik’. In de psychologie staat de term ‘ego’ voor het bewuste ‘ik’. Het ego is dus het deel van uw bewustzijn waar uzelf ‘ik’ tegen zegt en het is dus wat u denkt dat u bent met andere woorden uw zelfbeeld. Het ego maakt dus ook mogelijk om onszelf te onderscheiden van de rest van de wereld want omdat er een ‘ik’ is bestaat er automatisch dus ook een ‘ander’. Ondanks dat dit deel dus het bewuste ‘ik’ is zal het toch vaak door onbewuste processen aangestuurd worden. Het ego staat dus voor het beeld dat men van zichzelf heeft en dat beeld zal niet altijd overeenkomen met de werkelijkheid. Wanneer dit beeld van uzelf extreem negatieve of positieve vormen aanneemt kan dit zelfs schadelijk zijn voor u en uw omgeving. Iemand kan zichzelf minderwaardig of onaantrekkelijk vinden maar ook vinden dat men beter is dan een ander. Ook kan men zichzelf (soms onbewust) belangrijker vinden dan andere mensen. In weer een wat extremere vorm is dit dus egoïsme (het eigen ego belangrijker achten en denken dat men ergens meer recht op heeft dan de ander). Ik wens u veel leesplezeir, vriendelijke groet, Hein Pragt.

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

We hebben een ego maar zijn het niet

Onwillekeurig doet iedereen wel eens aan zelfbedrog door aan een negatieve of pijnlijke ervaring toch een positieve wending te geven om het eigen ego te sparen. Wanneer men bijvoorbeeld afgewezen is voor een baan, kan men zichzelf wijsmaken dat men de baan toch niet echt wilde. Nog iets extremer is vinden dat de baan zelfs te min was voor u en dat de werkgever een grote fout gemaakt heeft door u af te wijzen. Ik heb zelf mijn gekwetste ego bij een afwijs brief (waarbij aangegeven werd dat mijn opleidingsniveau te laag was) wel eens gecompenseerd door een paar grove taalfouten in deze brief te vinden wat natuurlijk grote onzin was. Maar het voelde wel goed, en om mijn eigen zelfbeeld te sparen zei ik dat ik inderdaad te goed was om voor dat bedrijf te gaan werken. Ik draaide onbewust de afwijzing om, zij wezen mij niet af, ik wees het bedrijf af. Achteraf gezien is dit natuurlijk het grootste zelfbedrog maar op dat moment voelde het beter om mijn gekwetste ego (en de teleurstelling) te sussen.

Hoewel veel mensen denken dat ze geen “ego” problemen hebben komen veel problemen juist voort uit ons ego. Wanneer dingen niet gaan zoals wij dat graag zouden willen of we onze zin niet krijgen, dan is het ons ego dat op gaat spelen en zich gaat verzetten. Dit verzet zorgt er niet voor dat het ego verdwijnt, het veroorzaakt juist nog meer ego. Het gekwetste ego gaat in verzet, men gaat in verdediging of haalt uit naar de ander door boos te worden of te gaan schelden. Maar ook kan dit verzet zich uiten door de ander te beoordelen of te veroordelen of de ander ook pijn te doen om de eigen pijn te compenseren en zelfs pure wraak. Het ego streeft altijd naar zelfbehoud dus zal het, wanneer het bedreigd of aangevallen wordt in de verdediging of de aanval gaan. Deze aanval kan ook indirect door zichzelf verrot schelden of zichzelf voor het hoofd te slaan. Maar het kan zich ook uiten in vreetbuien of juist niet eten, dreigen met zelfmoord, alcohol of drugs of andere vormen van zelfverminking of zelfbeschadiging. Toch is de basis van al dit gedrag vaak, “het gaat niet zoals ik het wil!”.

In echtscheiding zaken ben ik zeer vaak erg gekwetste ego’s tegengekomen en de haat die ontstaat uit een gekwetst ego van bijvoorbeeld een verlaten partner. Deze probeert de pijn vaak af te reageren op de andere partner wiens ego dan ook weer geraakt zal worden waarna een complete emotionele en juridische oorlog kan ontstaan. Helaas met meestal alleen maar slachtoffers aan beide kanten en kinderen die ook het slachtoffer worden van deze zaken. Het is vaak niet moeilijk hier de ego’s te ontdekken. Daarom ben ik dan ook al lang een voorstander van voorlopige voorzieningen bij een echtscheiding en pas later als de grootste (emotionele) druk van de ketel is de definitieve regelingen. Wanneer ik op Internet de betogen lees van mannen en vrouwen die af zitten te geven op hun ex of het andere geslacht in het algemeen dan is het vaak ook niet moeilijk het gekwetste ego te ontdekken.

Maar is een ego dan per definitie slecht? Het thema van het ego loslaten komt voor in veel boeken van sprituele meesters en het thema komt terug in veel spirituele stromingen. Maar een ego is ook een enorme drijvende kracht in het leven want zonder ego zouden er geen fantastische boeken zijn en zelfs de naam van de meeste spirituele auteurs die zeggen dat we het ego moeten loslaten, staat wel erg pontificaal op en in hun boeken. 🙂 Men zou kunnen stellen dat grote ego’s ook leiden tot prachtige boeken, mooie kunstwerken en mooie muziek.

Maar toch kleeft een negatieve klank aan het begrip “een groot ego” dat we dan ook vaker bij een ander bespeuren dan bij onszelf. Meestal gaat het dan om een levenshouding die ten koste gaat van anderen en vaak ervaren we deze mensen als ‘arrogant’ en ‘nietsontziend’. Deze houding dient vaak om mensen op afstand te houden en te domineren maar in veel gevallen is dit een masker om de eigen onzekerheid en kwetsbaarheid te verbergen.

Ook las ik een leuke tip van de bekende hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, Roos Vonk. Ze geeft aan dat men zelfkennis (en een goede kijk op het eigen ego) krijgt door naar het gedrag van anderen te kijken en domweg aan te nemen dat u precies hetzelfde bent. Onwillekeurig worden we allemaal geleid door zelfbedrog alleen zal niemand die bij zichzelf te rade gaat dit zelfbedrog doorzien. Dit is geen onwil, onze hersenen zijn hiertoe gewoonweg niet zo goed in. We kunnen alleen iets leren door naar anderen te kijken en aan te nemen dat wij eigenlijk geen haar beter zijn.

Denk hierbij aan de spreuk: “Leer van de fouten van anderen, het leven is gewoonweg te kort om ze allemaal zelf te maken!”.

Een collega noemde mijn website eens “het ego document van Hein Pragt” en in zekere zin moet ik haar gelijk geven. Ik zal niet ontkennen dat ik een ego heb (mensen hebben een ego en zijn niet hun ego) ik schrijf veel en zet daar ook mijn naam en copyright boven. Waar ik wel voor waak bij mijn eigen ego is dat ik het voor goede zaken blijf inzetten en wanneer mijn ego in verzet komt ben ik wel zo eerlijk om mijn ego te willen ontdekken en te temmen waar dat nodig is. Lang leve een gezond ego!

De ego valkuilen

Vertaling uit het Engels

• Wanneer je denkt dat het “spiritueel” is om op een fiets naar het werk te gaan of met het openbaar vervoer, maar toch een oordeel hebt over mensen die een auto rijden, dan zit je in een ego valkuil.
• Wanneer je denkt dat het “spiritueel” is om te stoppen met televisiekijken omdat het slecht is voor je hersenen, maar toch een oordeel hebt over degenen die nog steeds tv te kijken, dan zit je in een ego valkuil.
• Wanneer je denkt dat het “spiritueel” is om naar klassieke muziek en rustgevende natuurgeluiden te luisteren, maar een oordeel hebt over mensen die naar harde popmuziek of smartlappen luisteren, dan zit je in een ego valkuil.
• Wanneer je denkt dat het “spiritueel” is om yoga te doen, veganist te zijn, alleen organisch eten te kopen, helende kristallen te gebruiken, te mediteren en verlichte spirituele boeken te lezen, maar ook een oordeel hebt over mensen die deze dingen niet doen, dan zit je in een ego valkuil.
• Wanneer je denkt dat het “spiritueel” is om jezelf altijd liefdevol en vriendelijk te gedragen en iedereen die soms boos, brutaal of egoïstisch is als minder ‘spiritueel’ te zien, zelfs dan zit je in een ego valkuil.
• Let altijd op een vaak onbewust gevoel van superioriteit. Zelfingenomenheid en superioriteit zijn de belangrijkste aanwijzing dat je in een ego valkuil zit. Het ego heeft een kleine achterdeur, het zal altijd een nobel idee of goed doel nemen en het gebruiken voor zijn eigen doel en dat is te zorgen dat jij je beter voelt dan iemands anders. Het gevoel van superioriteit, oordelen en veroordelen, dat zijn de ego valkuilen.

Ego versus egoïsme

Wanneer we het over het ego hebben dan komt ook de term egoïsme snel naar boven. Vaak ziet men egoïsme als een slechte eigenschap die men vooral af moet leren. Veel kinderen krijgen het nog steeds met de paplepel ingegoten dat ze altijd eerst aan anderen moeten denken en altijd rekening moeten houden met anderen. Maar ook zijn er diverse religieuze stromingen die pleiten voor een leven dat geheel ten dienste staat van God en medemens. Maar de geestelijke gezondheidszorg moeten maar al te vaak deze mensen weer leren voor zichzelf op te komen en dus iets egoïstische te zijn, als ze niet genoeg voor zichzelf kunnen opkomen of niet goed voor zichzelf kunnen zorgen. Vaak voelen deze mensen zich niet gezien, hebben ze weinig eigenwaarde, durven ze geen nee te zeggen en kunnen ze geen grenzen stellen.

Daar staan dan de personen met doorgeschoten egoïsme tegenover en dat is in de meeste gevallen niet goed. Wanneer iemand alleen aan zichzelf denkt zonder ook maar enigszins rekening te houden met anderen, dan is dit vaak niet de meest plezierige persoon om mee om te gaan. De meeste egoïsten kan het ook niets schelen dat ze zo zijn, het zijn de mensen die niet egoïstisch leven die er vaak last van hebben. Een mooie paradox is hierbij dat veel mensen zich storen aan iemand die egoïstisch is omdat ze eigenlijk zelf diep van binnen hetzelfde zou willen doen maar het niet durven. Men stoort zich bijvoorbeeld aan iemand die gewoon nee durft te zeggen omdat men zelf niet echt nee durft te zeggen. Wanneer mensen die zich storen aan egoïstisch gedrag van een ander heel eerlijk naar zichzelf kijken kunnen ze dit soort dingen leren doorzien.

Het tegenovergestelde van egoïstisch zijn is altruïsme of met een ander woord onbaatzuchtig zijn wat het altijd klaarstaan voor een ander is met geen of nauwelijks eigenbelang. Het is afgeleid van het Latijnse woord “alter” (een ander) in de betekenis van onbaatzuchtig. Altruïsme is dus de ultieme vorm van naastenliefde. Ook dit veroorzaakt met regelmaat problemen voor de persoon die te altruïstisch is.

Eigenlijk is goed gedoseerd egoïsme dus helemaal niet slecht en de term die men daar meestal voor gebruikt is gezond egoïsme. Maar gezond egoïsme kunt u enkel bereiken als u een reëel beeld over uzelf hebt. Bedenk dat niemand perfect is, accepteer uzelf zoals u bent en dat u het niet iedereen naar de zin kunt maken. U zult moet kiezen tussen eigenbelang en dat van een ander, dat is niet altijd eenvoudig. Wanneer u een altruïstisch karakter heeft of wanneer dit er door uw opvoeding erg is ingegoten kunt u veel problemen hebben met mensen die bijvoorbeeld werken op uw schuldgevoel. Het is elke keer weer een keuze maken en een goede balans vinden tussen uw eigen belang en dat van anderen. Hierbij moet u ook bedenken dat het belang van anderen ook uiteindelijk uw belang kan zijn, of worden.

Het ego en de cirkel van aanvallen en oordelen

Een veelgemaakte fout van het ego is dat het in een soort van cirkel van oordelen en aanvallen terechtkomt die niet te doorbreken lijkt en daarbij allerlei onprettige gevoelens veroorzaakt en soms zelfs schade toebrengt in de relatie met uzelf en die met anderen. De oplossing is ook simpel, u moet proberen om naar het ego in uzelf te kijken, zonder uzelf ermee te identificeren. Hiervoor moet u eerst het eigen ego leren herkennen en u bewust worden van de werking van dit ego. Als eerste stap is het belangrijk om te realiseren dat u het ego niet bent maar dat u een ego heeft. Zolang u zichzelf identificeert met uw ego zal het de baas zijn over u, pas als u als een soort van buitenstaander naar uw eigen ego kunt kijken bent u ook in staat het te doorzien en te corrigeren.

Hoe werkt de cirkel van aanval en oordelen? Wanneer dingen niet gaan zoals wij dat graag zouden willen of we onze zin niet krijgen, dan is het ons ego dat op gaat spelen en zich gaat verzetten en afzetten van de ander. Het gekwetste ego gaat in verzet en gaat in aanval. Door deze aanval zet u zich nog meer af ten opzichte van de ander wat weer gevoelens van kwetsbaarheid en schuld kan oproepen waar het ego zich nog weer meer door gaat verzetten en afzetten. Elk stapje in deze gesloten cirkel gaat gepaard met oordelen over uzelf en anderen en de werkelijkheid en veel van deze oordelen, vooroordelen en veroordelingen zijn gebaseerd op het eigen beeld van de werkelijkheid. Het ego duldt ook geen tegenspraak, dus zal het niet relativeren of een andere kant van de zaak willen zien, u blijft dus hangen in het eigen gelijk. Een ander aspect van het ego is projectie, dit gebeurt meestal onbewust. Het ego ontkent het eigen aandeel en projecteer alles naar buiten uzelf waardoor u het idee heeft dat alle gevoelens van onvrede en ellende veroorzaakt worden door iets of iemand buiten uzelf. Uw projectie bepaalt dus uw waarneming, u ziet dus gewoon wat u wilt zien in plaats van de werkelijkheid. Dit kan weer tot aanvallen of verdediging leiden wat de cirkel weer rond maakt. Zolang u gelooft dat de oorzaak van uw onvrede buiten uzelf ligt is het doorbreken van de cirkel bijna niet mogelijk.

Hoe kunt u deze cirkel van het ego doorbreken? Als eerste moet u proberen als buitenstaander naar uzelf leren kijken en het onderscheid tussen de stem van het ego en de eigenlijke situatie in het “hier en nu” leren zien. Meestal is het zo dat u niet boos of gefrustreerd bent door een bepaalde situatie maar door uw gedachten die u heeft over die situatie. Het ego houdt zich in stand door middel van zijn eigen (meestal onjuiste) oordelen, een eerst stap die u dus kunt nemen om het ego te bedwingen is proberen niet meer te oordelen en objectief naar de situatie te kijken. Dit kan in het begin erg moeilijk zijn omdat het ego niet snel opgeeft en zich er vaak snel weer tussen probeert te dringen. Om het ego te neutraliseren kunt u een aantal technieken gebruiken.

U kunt afzien van aanval en de ander niet als tegenstander en schuldige te zien en de verbinding te zoeken in plaats van de verwijdering. Ook kunt u proberen uw gevoelens los te koppelen van de ander of de situatie buiten uzelf en uw eigen gevoelens niet te veroordelen maar te accepteren en objectief te analyseren. De kunst is het oordeel over het goed of slecht zijn van uw gevoelens te laten varen en neutraal en zonder oordeel naar uw eigen gevoelens te kijken en de blik van buiten naar binnen te richten. Wat ook helpt is om de gedachte “ik ben oké, jij niet!” los te laten en er om te zetten in “ik ben oké en jij bent ook oké!”. Ook vergeving, verzoening en uzelf aanvaarden met al uw fouten kan een terugkeer naar het besef van eenheid met de ander bewerkstelligen. Vergeving is in dit geval geen dienst aan de ander maar eigenlijk een dienst aan uzelf. De ander of een situatie buiten uzelf kunt u meestal niet veranderen, wat u wel goed kunt veranderen is de wijze waarop u hier zelf mee omgaat.

De ander kan bijvoorbeeld heel dominant zijn en wanneer u hiervoor erg gevoelig bent, kan het ego hier heel erg tegen in opstand komen. Uw ego zal boos worden en u kunt tot de conclusie komen dat u het helemaal goed doet en de ander de zaak continue verziekt. Wat uw ego aangeeft is: “ik ben oké, de ander is fout!”. U kunt ook eens naar binnen kijken in plaats van naar buiten en een kijken waarom u moeite heeft met dominant gedrag van de ander. Wanneer u echt durft kunt u zich misschien realiseren dat u zelf ook dominante trekjes hebt en dat de ander eigenlijk meer op u lijkt dan u wilt toegeven. U kunt eens nadenken waarom dit dominante gedrag u zo raakt, vaak zal de oorzaak zijn dat u eigenlijk uw zin niet krijgt en de ander wel. Wanneer u op dit punt gekomen bent kunt u terugkeren naar uzelf en gaan kijken hoe u anders met de situatie om kunt gaan waardoor ook u af en toe uw zin krijgt. Aangezien ik al; aangaf dat u de ander niet kunt veranderen moet u dus gaan kijken wat u zelf kunt veranderen is de wijze waarop u er mee omgaat. Hiervoor hoeft u niet uw persoonlijkheid en karakter te veranderen maar uzelf nieuwe sociale vaardigheden te leren om beter met een situatie om te kunnen gaan. Door niet het gevecht aan te gaan maar te kijken hoe u samen met de ander toch uw doelen kunt bereiken kunt u de cirkel van het ego doorbreken, niet als gunst aan de ander maar als gunst aan uzelf.

Ook in liefdesrelatie speelt het ego vaak deze destructieve rol. Sommige partners blijven jarenlang wanhopig proberen de ander te veranderen met alle machtsmiddelen en strijd die er beschikbaar zijn met uiteindelijk een relatiebreuk of echtscheiding tot gevolg. En ook daarna gaan ze vaak door met dezelfde ego cirkel ten koste van alle mensen om hen heen, zichzelf en de ander. Door meer naar binnen te kijken en het eigen ego te onderkennen zouden veel mensen de eenheid weer kunnen herstellen. Het ego zorgt ook in een liefdesrelatie vaak voor een nooit te winnen machtsstrijd en verwijdering tussen liefdespartners.

Het ego kan dus een destructief mechanisme zijn dat de verhouding met de ander verstoord en de waarneming van de ander (en de wereld) kan vervormen. U ziet uw eigen projecties en niet de werkelijkheid en daardoor neemt u de ander niet echt waar zoals hij of zij is. Door neutraal en zonder oordelen naar het eigen ego te kijken kunt u het beeld van de werkelijkheid en de eenheid met de ander herstellen en zo de destructieve cirkel van het ego denken doorbreken.

Het gaat niet zoals ik het graag wil

Een belangrijke levensles kreeg ik ook van een vriendin die in de psychiatrie werkte. Ze leerde mij: veel van de (psychische) problemen die mensen hebben komen voort uit één ding, het gaat niet zoals ik het wil!. Ook dit heb ik bij mijzelf maar ook bij anderen een tijd in de gaten gehouden en wanneer u met deze bril op naar situaties kijkt dan gaat het verbazend vaak op. Waarom vechten mensen zo vaak, waarom reageren we emotioneel, waarom manipuleren we soms, waarom zitten we soms zo in de put, vaak omdat het niet gaat zoals we willen. We voelen weerstand in de ander en in onszelf. Ook de vragen zoals, waarom neemt niemand mij serieus, waarom overkomt mij dit weer, waarom houden mensen geen rekening met mij, waarom krijg ik de kans niet, waarom luisteren ze niet naar mij komen bijna altijd op hetzelfde neer, het gaat niet zoals ik het wil.

Waarom stoor ik mij zo aan die dominante collega en voel ik zoveel weerstand bij alles wat hij doordrukt, wanneer ik gewoon eerlijk ben tegen mijzelf moet ik toegeven, het gaat niet zoals ik het wil. Waarom laten mensen het monster van emotionele manipulatie of emotionele chantage op elkaar los, het gaat niet zoals ze het willen. Nog erger, waarom werken mensen elkaar tegen of saboteren ze elkaar, omdat het inderdaad vaak niet gaat zoals men het wil. Het is makkelijke om bij een ander dit te herkennen maar u heeft het zelf ook als u eerlijk durft te kijken naar uzelf. Hoe vaak komt het niet voor dat u verontwaardigd bent, zich opwindt of druk maakt over zaken, u stiekem iemand even dwarsboomt, ook hier gaat vaak op dat het niet gaat zoals u het graag wil.

Wanneer u deze ego valkuil bij uzelf ontdekt, is de eerste logische vraag, moet het per se zo gaan als u het wilt? Is het ook niet goed zoals het is? Zou u zichzelf kunnen aanpassen zodat wat er gebeurt ook voor u acceptabel is. Vaak ligt het probleem toch bij uzelf en zult u moeten leren accepteren dat het vaak niet zo gaat zoals u het graag zou willen, maar dat u met een beetje geluk er toch iets van uzelf in kunt verwerken. Loslaten en accepteren lijkt voor veel mensen tegenwoordig een groot probleem. We willen niet loslaten, we willen onze zin. Hoe moe, depressief, verdrietig, ellendig, overspannen we er ook van worden, we blijven vechten voor ons gelijk en onze zin, hoewel we in alle toonaarden ontkennen dat het om onze zin krijgen gaat. Nee, het gaat om nobele doelen, omdat we het beste willen voor iedereen of omdat we de kennis en ervaring hebben. De meeste mensen zullen niet snel toegeven dat het ego hier ook een grote rol speelt. Maar het ego heeft al heel veen mensen overspannen gemaakt, een burn-out bezorgd of RSI klachten veroorzaakt. Het is de grote vraag of het uw zin willen hebben, het slopen van uw lichaam waard is.

Maar ook in andere gevallen heb ik zelf gemerkt dat “het gaat niet zoals ik het wilï” een rol speelt. Bijvoorbeeld bij slapeloosheid, u wilt slapen maar uw lichaam werkt tegen. U verzet zich tegen de slapeloosheid en eigenlijk zegt u “het gaat niet zoals ik het wil” want ik wil slapen. Door dot verzet kunt u meestal echt niet slapen, door u er aan over te geven en er bij neer te leggen en u er dus aan over te geven, maakt u de kans groter dat u uiteindelijk wel in slaap zult vallen. Ook bij migraine speelt dit een rol, door te ontspannen gaat de aanval sneller over. Maar omdat ik me verzette tegen de pijn en de migraineaanval (het gaat niet zoals ik wil) werd het alleen maar erger. Ik heb geleerd om mij niet meer te verzetten, wanneer ik een migraineaanval heb neem ik medicatie en accepteer ik dat ik even niets kan doen en dat dit ook overmacht is. Ik gun mijzelf het overgeven aan rust en het afsluiten en accepteer ook het ondergaan van het nare gevoel. Sinds ik dit doe heb ik bijna geen zware migraineaanvallen meer gehad. Verzet werkt alleen maar tegen in dit geval, acceptatie en het nemen zoals het is werkt in het voordeel.

Om hier wat aan te kunnen doen is het belangrijk om het ego even aan de kant te zetten en te accepteren dat het inderdaad bij uzelf gaat om het simpele zinnetje: “het gaat niet zoals ik het wil!”. Weerstand en verzet leveren u spanning op en de kans dat het echt iets aan uw situatie zal veranderen is gering. Wanneer u de trein gemist heeft, kunt u een half uur in de stress zitten tot de volgende trein komt, of het gewoon accepteren en een half uur rustig de krant lezen. Wat denkt u dat beter is voor uzelf? Accepteren dat het zo is zoals het is en loslaten is niet zo moeilijk als u denkt, het is een kwestie van uw ego even een halt toeroepen en te accepteren dat er dingen zijn waar u geen invloed of controle over heeft en dat het loslaten van de weerstand en het verzet u meer ontspanning en geluk geeft. En de slotvraag is: “wilt u gelijk of geluk?” en wie zegt: “kan beide ook?” die heeft het niet goed begrepen!

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Liefde kan vele vormen aannemen, maar de meeste vormen zijn wel altruïstisch want het richt zich meestal op een ander. Daarnaast kunt u ook uzelf liefhebben want liefde voor anderen is vaak heel goed, maar u moet uzelf niet overslaan. U bent het waard, uw eigen aandacht, eigen verwondering, uw eigen ontroering want u bent een pracht van een mens. Toch hebben de meeste mensen wel schroom bij de gedachte zichzelf lief te hebben, vaak denkt men toch snel aan egoïsme. Maar eigenlijk is het andersom, “houden van jezelf” en egoïsme zijn totaal tegenovergesteld. Iemand die zichzelf liefheeft wil juist geen egoïst want egoïsme is ver beneden uw waardigheid. Egoïsme maakt u een minder goed mens, het holt u uit en breekt u af. Egoïsme maakt u een eenling en het blokkeert echte relaties met andere mensen. Eigenlijk is egoïsme een vorm van zelfhaat, men belemmerd zichzelf een liefdevol en sociaal mens te zijn, men kiest voor het eigenbelang en niet voor de liefde. Vriendelijke groet Hein Pragt.

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Houden van uzelf

De meeste mensen zullen wel eens gehoord hebben dat zonder liefde voor uzelf u ook geen liefde voor een ander kunt ervaren. Maar ook zonder een ander kunt u eigenliefde ervaren en gelukkig zijn met uzelf. Eigenliefde is ook tijd aan uzelf besteden, nadenken over uzelf en uw eigen kracht, pracht maar ook uw onmacht en uw geluksgevoel. Eigenliefde is een waardevolle tijdsbesteding en tijd nemen voor uzelf is geen daad van egoïsme maar de wens om een liefdevol, compleet en goed mens en medemens te zijn. Maar er is nog een goede reden waarom eigenliefde ook dienstbaar is aan de liefde voor een ander want u heeft de ander wat te bieden. Omdat u gelukkig bent met uzelf en uzelf kunt accepteren kunt u ook gelukkig zijn samen met een ander. U bent geen last in het bestaan van de ander maar u verrijkt het bestaan van de ander. “Houden van jezelf” is een levenshouding en onderdeel van levenskunst. Deze vorm van levenskunst kunt u ook aanleren door op reis te gaan naar uzelf, inzicht in uzelf te verwerven en te leren accepteren wie u bent. Maar ook door het positief leren denken, u verbonden voelen met alles wat leeft en het los laten van de dingen die niet echt belangrijk zijn. Het is het verwerkelijken van uw dromen en voldoende tijd vrij maken voor de mooie en plezierige zaken van het leven. “Houden van jezelf” is ook oprecht kunnen lachen en huilen en vooral bewust leven en dit te delen met de mensen die u lief zijn. “Houden van jezelf” is ook gelukkig zijn met uzelf en hier voor is er een eenvoudig recept. Leren dat u goed bent zoals u bent, een paar echte vrienden hebben waarbij u helemaal uzelf kan zijn en omgekeerd, leven vanuit geven en ontvangen, uw eigen lichaam accepteren, de intensiteit van elk moment ervaren en leren dat alle gevoelens en emoties er mogen zijn en ook weer over gaan.

Verschil tussen eigenliefde en narcisme

De omschrijving van narcisme volgens de Van Dale is “liefde tot zichzelf, eigenliefde” en narcistisch als “een ziekelijke eigenliefde bezittend”. Eigenliefde kan dus blijkbaar doorslaan in een ziekelijke vorm. De term narcisme komt uit de psychologie werd voor het eerst gebruikt door Sigmund Freud. De kenmerken van narcisme zijn vaak een obsessie met zichzelf en het uiterlijk, egoïstisch gedrag, domineren, grote ambitie en een gebrek aan inlevingsvermogen. Een narcist herkennen is niet zo gemakkelijk want narcisten zijn er in heel veel soorten en ze kunnen bovendien heel normaal overkomen. Ze zijn vaak ook zeer goede en overtuigende leugenaars waardoor ze hun gedrag goed kunnen verbloemen. Vaak zijn ze erg charmant en pakken ze bijna iedereen in.

Op het eerste gezicht heeft de narcist een zeer sterk gevoel van eigenwaarde en veel zelfvertrouwen maar het tegendeel is meestal waar. De meeste narcisten hebben vaak onderbewust weinig gevoel van eigenwaarde en compenseren dit door hun gedrag. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis is vaak zeer egocentrisch, heeft een onderontwikkeld inlevingsvermogen, houd geen rekening met anderen en voelt zich boven de wet verheven. Ze vinden van zichzelf vaak dat de niets verkeerd doen en zien zichzelf vaak als geniaal en superieur aan anderen. Ze overdrijven hun eigen prestaties en halen die van anderen naar beneden. Narcisme is dus iets geheel anders dan gezonde liefde voor zichzelf.

Het verschil tussen egoïsme en eigenliefde

Eigenliefde kan ook uitgelegd worden als egoïsme en sommige mensen zullen zelfs zeggen dat het egoïstisch is om van uzelf te houden. Egoïsme en eigenliefde zijn echter twee verschillende dingen in dat zal ik hier proberen uit te leggen. Laten we eerste eens kijken wat egoïsme is. In het woordenboek Van Dale wordt egoïsme als volgt omschreven: “de levenshouding van iemand die voortdurend het eigen belang en eigen welzijn op het oog heeft, dit staat gelijk aan zelfzucht en eigenbaat”. Mijn eigen definitie van egoïsme is het volgen van eigen belangen ten koste van anderen. Een egoïst denk vaak alleen aan zichzelf en houd hierbij geen rekening met anderen en toont ook geen liefde voor anderen. In dit opzicht is Eigenliefde gaat niet ten koste van de ander, “houden van jezelf” is niet alleen van uw sterke punten en uw mooie kanten houden maar ook van uw zwakheden en tekortkomingen. Eigenliefde kan kiezen voor uzelf zijn en zo de ander toch tekort doen, maar eigenliefde gaat niet uit van kiezen voor uzelf ten koste van de ander.

Leren van uzelf te houden.

Wanneer u nooit geleerd heeft om van uzelf te houden is het soms heel moeilijk om dit alsnog te leren zonder door te slaan. Eigenliefde is een soort van balans en het vinden van deze balans kan wat tijd kosten. Veel mensen hebben eigenlijk een verkeerd zelfbeeld ontwikkelt met daarbij horende foutieve denkpatronen. Sommige mensen hebben van jongs af aan geleerd dat ze minder waard zijn en niet goed, minder mooi, minder slank, niet sportief en niet zelfstandig. Wanneer u als kind altijd te horen kreeg dat het nooit iets met u zou worden dan kunt u daar uiteindelijk zelf in gaan geloven en kan dit uw volwassen leven erg dwars zitten. U heeft als het ware geleerd niet zo liefdevol over uzelf te denken en dit kunt u ook weer afleren. Dit begint met inzicht in hoe u over uzelf denkt, kijk eens een tijdje echt eerlijk en objectief naar uzelf en zet uw negatieve zelfbeeld een op papier. Ga in gedachten eens terug en probeer te ontdekken waar dit gevoel vandaan komen en wanneer dit gevoel ontstaan is. Kijk eens goed of dit beeld wel reëel is en probeer het eens te relatieveren.

Wat kan helpen is het probleem eens op een ander te projecteren, hoe kijkt u er tegen aan als een ander hetzelfde heeft of overkomt. Beloon uzelf bij elke kleine stap die u neemt, maak eens een lijst van dingen waar u gelukkig van wordt en voer af en toe eens een punt van deze lijst uit, koop een mooi notitieboekje en schrijf elke avond een paar dingen op die u die dag goed gedaan hebt en lees inspirerende boeken die uw zelfvertrouwen en eigenwaarde voeden. Wanneer u er zelf niet uitkomt kunt u ook therapie volgend of een training, het aanbod is zeer ruim tegenwoordig. Wanneer je oprecht van jezelf houdt dan heeft u geleerd om niet meer naar uw negatieve ego te luisteren en heeft u geleerd uzelf te waarderen en niet meer afhankelijk voor goedkeuring van anderen te zijn, heeft u geleerd blij met uzelf te zijn, heeft u zichzelf echt leren kennen en leren accepteren en heeft u vriendschap met uzelf gesloten.

Zelfcompassie (leren houden van uzelf).

Eerst wil ik even ingaan op de betekenis van compassie. Soms wordt er medelijden mee bedoeld, als emotionele betrokkenheid op de onprettige of moeilijke situatie van een ander. Maar compassie is ook verwant aan empathie in de vorm van het vermogen zich in te kunnen leven in de emoties van een ander. Dit is niet beperkt tot meeleven met pijn en verdriet maar ook in vreugde. Maar compassie is niet hetzelfde voelen als de ander, iemand die met compassie meeleeft met een verdrietig persoon is niet zelf verdrietig maar hij of zij beseft wat het betekent om dit verdriet te hebben. Compassie veroorzaakt meestal de gevoelens van warmte willen geven, zorgzaam zijn en de behoefte om de ander te helpen of te steunen. Compassie betekent ook dat u niet snel zult veroordelen maar eerder begrip en vriendelijkheid toont aan anderen wanneer ze fouten maken of tegenslag ondervinden.

Zelfcompassie betekent dat u precies hetzelfde wat voelt en ervaart bij een ander ook bij uzelf voelt wanneer u het even moeilijk heeft, wanneer u faalt, of wanneer er iets is wat u niet bevalt aan uzelf. In de eerste plaatst accepteert u het leed en probeert u uzelf te troosten en te verzorgen. In plaats van uzelf te veroordelen of met zelfkritiek uw tekortkomingen te benadrukken bent uw dus ook vriendelijk en begripvol tegenover uzelf. U accepteert dat u niet perfect hoeft te zijn en dat u goed genoeg bent. Wanneer u toch de behoefte voelt om iets aan uzelf te veranderen dan doet u dat voor uzelf en niet voor anderen. Het is belangrijk om uw eigen menselijkheid te accepteren en te accepteren dat zaken niet altijd gaan zoals u het graag zou willen. Realiseer u ook dat veel van de problemen die mensen hebben en veroorzaken beginnen met een heel eenvoudig principes: “ik krijg mijn zin niet!” en “het gaat niet zoals ik het wil!”. Wanneer u uw hart openstelt voor deze realiteit en stopt met ertegen te vechten ben u beter in staat om compassie te voelen voor uzelf maar ook voor de ander.

Zelfcompassie is ook een psychologische aanpak voor problemen die veroorzaakt worden doordat mensen niet genoeg van zichzelf houden. Deze aanpak berust op drie belangrijke elementen: self-kindness, common humanity en mindfulness.

Self-kindness

Bedenk een vriendelijke en opbouwende wijze om het een volgende keer beter te doen en bedenk eens wat een goede vriend of vriendin tegen u zou zeggen in deze situatie. Projecteer het probleem eens op een ander, zou u niet meer om deze persoon geven als hij of zij dezelfde fout maakt of hetzelfde probleem met zijn of haar uiterlijk heeft als u nu voelt. Ik denk het niet, dus hoeft u dit ook niet bij uzelf te doen. Vertroetel uzelf eens, neem een lekker bad, ga lekker sporten of naar de sauna en realiseer uzelf dat niemand volmaakt is en dat ook niemand volmaakt hoeft te zijn. Troost uzelf met de gedachte dat je door fouten te maken ook iets kunt leren.

Common humanity

Bedenk dat wat u nu meemaakt bij het normaal mens zijn hoort, iedereen is kwetsbaar, heeft gebreken en maakt soms fouten. Iedereen overkomt wel eens iets pijnlijks en iedereen word wel eens een keer afgewezen. En dit gebeurt anderen echt niet minder vaak dan u. Wanneer u aan mensen denkt die u kent die vergelijkbare dingen hebben dan realiseert u zichzelf dat u niet alleen bent. Doe eens iets aardigs voor een ander en ga vooral niet eerst wachten tot een ander iets aardigs doet voor u doet, u zult merken dat dit uzelf goed doet. U bent niet de enige die er niet bij hoort of die niet goed genoeg is, bijna iedereen ervaart deze gevoelens wel eens en dat is juist datgene wat ons met elkaar verbindt.

Mindfulness

Minfulness is een vorm van meditatie waarbij men zich bewust is van dit moment en wat er zich nu aanbiedt en men onvermijdelijke negatieve en positieve ervaringen leert aanvaarden en accepteren. Om uw mindfulness te versterken kunt u bijvoorbeeld aan yoga doen. Maar er zijn ook eenvoudigere oefeningen, neem eens een stukje fruit en eet het niet zomaar op, maar geeft er eens extra aandacht aan. Kijk er goed naar en zie de vorm en de kleur, ruik er eens aan en richt al uw aandacht op alleen maar dat stukje fruit. Doe het in uw mond en voel hoe hij aanvoelt en ga dan langzaam kauwen. U mag het ritueel zelf invullen het gaat er om dat u met uw aandacht even helemaal {in het nu bent. Met dezelfde oprechte aandacht kunt u ook naar uzelf en uw eigen gevoelens en gedachten kijken. Wanneer dit moeilijk is dan legt u uw handen op de buik en ademt u diep in en let u op uw adem. Probeer dan het andere gevoel te ervaren zonder de pijn te negeren of te overdrijven en open uw hart voor wat u voelt, zonder verzet, met kalmte en helderheid en accepteer dit moment volledig zoals het is. Maak geen drama van uw leed, druk het niet weg maar maak het ook niet erger dan het is. Denk eens aan vorige momenten dat u moeilijke gevoelens had en realiseer u dat het toen weer voorbij ging en dat dit nu ook weer zal gebeuren. Deze wijze van bewustwording zorgt ervoor dat u zichzelf niet laat overmannen door uw (negatieve) gevoelens waardoor u emotioneel beter in balans kunt blijven.

Door te oefenen in zelfcompassie kunt u veel zachtaardiger worden naar uzelf toe en bent u beter in staat om te zien wat er echt gebeurd in plaats uzelf onmiddellijk op de kop geven of omlaag te halen. Ook leert u minder te piekeren en bent u beter in staat om moeilijke situaties aan te kunnen en tegenslagen te accepteren. Zelfcompassie is hiermee ook de sleutel naar meer verbondenheid met anderen en een meer tevreden leven.

Verantwoordelijkheid voor uw eigen geluk in een liefdesrelatie

Een veelgemaakte fout binnen een relatie is tevens een zeer verleidelijke fout. Het is: “uw geluk van uw partner laten afhangen en hem of haar de schuld geven als u niet gelukkig bent!” Met deze boodschap in gedachte is het luisteren naar veel popsongs ineens erg verontrustend. In veel liedjes is het thema “je maakt me zo gelukkig”, “jij bent alles voor mij”, “ik ben niets zonder jou!” en “zonder jou kan ik niet leven!”. Al deze uitspraken geven aan dat men dus niet gelukkig kan zijn (of worden) zonder de ander en dat dus de verantwoordelijkheid voor het geluk bij de geliefde ligt. Wanneer u hier over nadenkt dan legt men wel een ontzettend zware taak op schouders van de geliefde. Wat men eigenlijk zegt dat men de ander verantwoordelijk maakt voor hun geluk omdat men het blijkbaar zelf niet kan.

Het omgekeerde komt ook vaak voor, veel mensen voelen zich ongelukkig en stellen hun partner daar verantwoordelijk voor. Wanneer hij of zij maar anders was of meer rekening zou houden met mij dan zou ik wel gelukkig zijn. Het ligt niet aan hen zelf maar het komt door de partner. Helaas is het vragen om ongeluk en ellende wanneer men de verantwoordelijkheid voor het eigen geluk in de handen van de partner legt. Voor de ander is dit vaak een onmogelijke opgave hoe veel deze partner ook van de ander houdt. Nu is het niet zo dat uw partner geen enkel aandeel heeft in uw geluk en dat het niet normaal is dat u zich gelukkig voelt wanneer u samen bent en dat u erg ongelukkig kunt zijn als uw partner u verlaat. Liefde kan een enorme bron van geluk zijn en soms ook de bron van ernstig gevoel van ongeluk bij het verbreken van een relatie. Maar er zijn helaas ook stellen die elkaars geluk overduidelijk in de weg staan. Niet voor niets gaan de meeste relatieproblemen over klachten over de ander en dat men zichzelf tekort gedaan voelt.

Maar de essentie is dat u zelf uiteindelijk verantwoordelijk bent voor uw eigen geluk, wanneer uw leven u niet naar uw zin is, zult u er iets zelf iets aan moeten veranderen, of er anders naar leren kijken. Dit kan soms inhouden dat u moeilijke beslissing moeten nemen, niet zo prettige gesprekken moeten voeren of soms water bij de wijn moeten doen. Dit zijn allemaal zaken die horen bij het verantwoordelijkheid nemen voor uw eigen geluk. Geen enkele relatie, hoe goed ook, kan die taak van u overnemen. Het komt er in essentie op neer dat u uw relatie weliswaar heel belangrijk is voor u en dat u zielsveel van uw partner houdt, maar dat alleen u verantwoordelijk bent voor uw eigen geluk en ook niet verantwoordelijk bent voor het geluk van uw partner.

Door zo te denken en te doen bevrijdt u zichzelf en uw partner van een zware last en mag u beiden gewoon mens zijn met alle kleine fouten die men heeft. Wanneer u leert dat uw eigen teleurstelling in uw hoofd zitten, dat de ander ook eens een slechte bui mag hebben en niet volmaat hoeft te zijn, dan blijft u bij uzelf. Door zelf de verantwoordelijkheid voor uw eigen geluk te nemen, maakt u de weg vrij voor een relatie die gebaseerd is op openheid, eerlijkheid en verantwoordelijkheid. Het enige wat u moet leren inzien is dat u gelukkiger kunt worden door de verantwoordelijkheid voor uw eigen geluk neer te leggen waar het hoort, bij uzelf.

Negatieve gedachten over uzelf zijn uw vijand.

Een van de grootste vijanden van de eigenliefde zijn negatieve gedachten over uzelf en een negatief zelfbeeld. Negatieve gedachten en een negatief zelfbeeld kan mensen flink beperken in hun leven. Hoeveel mensen denk niet dat ze lelijk en veel te dik zijn, en dat ze pas gelukkig kunnen zijn wanneer ze mooi en slank zijn. Andere mensen denken vaak dat anderen alles beter kunnen dan zijzelf, dat anderen veel meer vrienden hebben, succesvoller zijn, geliefder zijn enz. Als deze dingen zijn gebaseerd op een negatieve gedachte: “ik ben niet goed genoeg”. De meeste mensen die hier onder lijden, praten vaak (soms in een bijna liefdevolle wijze en soms verontschuldigend) ook negatief over zichzelf, waardoor ze hun eigen negatieve zelfbeeld alleen maar versterken.

De ommekeer naar gezonde eigenliefde is dan ook vaak een hele grote stap die niet in een keer te maken is. Een tussenstap kan zijn dat men eerst leer om zichzelf “oké” en goed genoeg te vinden. De meest belangrijke relatie die men heeft is met zichzelf. Het is belangrijk om uzelf te accepteer zoals u bent en realistisch in te zien dat anderen ook niet perfect zijn. Ook is het belangrijk om te realiseren dat u ook niet perfect hoeft te zijn. Veel succesvolle mensen zijn juist niet perfect, bekijk deze mensen eens in plaats van de mensen die u idealiseert. Zelfacceptatie is de eerste stap op weg naar zelfvertrouwen en eigenliefde.

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Soms kan een bepaalde situatie, iets dat u hoort of een beeld ineens een heftige emotie losmaken. Soms kunnen deze heftige emoties en nare gedachten ons leven zelfs echt beheersen wanneer we niet weten waar ze vandaan komen en wat we ermee moeten doen. Veel mensen proberen ze te verdringen of te negeren, maar ze blijven vaak terugkomen. Ik heb zelf ooit het verhaal van de emotionele duiveltjes bedacht om uit te leggen hoe dit innerlijke mechanisme werkt en met dit verhaal probeer ik zelf uit te leggen hoe onverwerkte emoties u het leven zuur kunnen maken. Ik heb zelf ook niet altijd mijn emotionele duiveltjes onder controle en ook ik heb, net als ieder mens, de nodige emotionele duiveltjes gekregen. Het leven is niet altijd eerlijk, mensen zijn niet altijd oprecht en soms gebeurden er verschrikkelijke dingen zonder dat u er iets tegen kon doen. Al deze ervaringen kunnen een klein emotioneel duiveltje achterlaten. Wanneer men begrijpt hoe dit mechanisme werkt en inziet dat het onverwerkte of weg gedrukte emoties zijn kan men er iets mee gaan doen om ze af te zwakken of zelfs weg te werken. Op deze pagina probeer ik dit uit te leggen. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Emotionele duiveltjes en onverwerkte emoties

(Hoe onverwerkte emoties u het leven zuur kunnen maken.)

Soms ervaren mensen heel sterke emotionele reacties die het gevolg zijn van een zeer kleine gebeurtenis. Door middel van het verhaal van de emotionele duiveltjes probeer ik vaak duidelijk te maken wat er aan de hand is. Bijna iedereen loopt in dit leven kleine of grote emotionele schade op. Als er geen tijd is of geen mogelijkheid deze emotionele schade te verwerken kan deze in een emotioneel duiveltje veranderen. De emotie lijkt over te gaan en het normale leven neemt zijn gang, maar de emotie is niet verwerkt. Als ik over emotie praat dat heb ik het over bijvoorbeeld boosheid, verdriet, angst of jaloezie. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van emoties die in een duiveltje kunnen veranderen. Het patroon dat de emotie veroorzaakt heeft zit nog steeds sluimerend in onze hersenen maar we hebben er in het dagelijks leven schijnbaar geen last meer van. Het patroon dat de emotie veroorzaakte is veranderd in een emotioneel duiveltje dat zich stil houd tot hij de kans krijgt zijn werk te doen. Als zich een vergelijkbare situatie voordoet als toen het emotionele duiveltje ontstond, zal het emotionele duiveltje zijn werk gaan doen als een duiveltje uit een doosje. Hij neemt de nieuwe emotie en versterkt deze met de oude onverwerkte emotie waardoor er een heel heftige emotionele reactie kan ontstaat. Soms kunnen er meerdere emotionele duiveltjes zijn en soms werken ze zelfs samen.

Als een ander dit gevoel veroorzaakt heeft, reageren we vaak deze heftige emoties af op deze persoon. Dit is vaak niet helemaal eerlijk omdat deze persoon soms de emoties voor de kiezen krijgt die hij of zij maar voor een klein gedeelte zelf veroorzaakt heeft. De persoon die de heftig emotionele reactie te verduren krijgt zal dit vaak als heel onrechtvaardig ervaren en met een heftige tegenreactie komen. Ook bij deze persoon kunnen emotionele duiveltjes ontstaan en dit kan wederzijds tot steeds heftigere emoties en onbegrip leiden. Als de cirkel niet doorbroken gaat worden kan dit bijvoorbeeld tot breuken in vriendschappen of relaties leiden. Zeker in een nieuwe relatie na bijvoorbeeld een echtscheiding zie je de emotionele duiveltjes heel vaak aan het werk. Dit zijn dan de emotionele duiveltjes van het vorige huwelijk of een emotionele scheiding.

Als we een heftige emotie vertonen waarvan een ander het idee heeft dat dit een over emotionele reactie is, dan is dit vaak maar voor een klein deel het gevolg van de huidige situatie en voor een groot deel het gevolg van een eerder onverwerkt gevoel. Het is dan raadzaam eens goed uw eigen gevoelens te onderzoeken. Vraag uzelf eens af waarom u zo’n heftige emotie reageert op deze gebeurtenis. Vaak is de emotie niet onterecht, maar de mate van de emotie wel. Probeer even rust te nemen en uw eigen gevoelens te onderzoeken en te ontdekken of er een emotioneel duiveltje aan het werk is. Als u het emotionele duiveltje ontdekt hebt kunt u proberen om dit emotionele duiveltje de nek om te draaien. Vaak zal dit inhouden dat we de oude emotie nog een keer moeten beleven wat voor sommige mensen zeer beangstigend kan zijn. Het gevoel is niet voor niets weggestopt. Maar vaak is het emotionele duiveltje voor de dag halen en het gevoel alsnog te verwerken de enige oplossing. Met de andere persoon praten over het emotionele duiveltje en waarom u met zo’n heftige emotie reageerde, kan ook de ander een geruststelling geven. Vaak is het mogelijk om samen, door er over te praten, het oude emotionele duiveltje weg te werken. Ook is de ander daarna beter in staat om uw emotie te begrijpen en in te schatten.

Als u er zelf niet uitkomt dan kan cognitieve therapie een goede methode zijn om met dit soort emotionele duiveltjes af te rekenen. Deze therapie gaat er juist van uit dat emoties vaak andere emoties aansturen en dat een gevoelens wel eens veroorzaakt kunnen worden door een heel andere emotie. Deze aan elkaar gekoppelde emoties kunt u vaak niet zelf doorzien. Een cognitief therapeut zal vaak heel confronterend zijn en u moet wel bereid zijn tot enige zelfkritiek. Door de patronen te herkennen en een andere richting uit te sturen kunt u het emotionele duiveltje kwijtraken of in ieder geval dragelijker maken doordat u de situatie herkent en met gezond verstand kunt beheersen.

Cognitieve therapie.

Ik heb zelf zeer goede ervaringen met Cognitieve Therapie (CT), dit komt ook omdat het heel goed aansluit bij mijn visie op de werking van de menselijke geest. Hoewel NLP (Neuro-Linguïstisch Programmeren) door de meeste psychologen niet erg serieus genomen wordt sluit NLP in mijn beleving aan bij het principe van Cognitieve Therapie. Beiden gaan uit van een verkeerde programmering van onze hersenen waardoor we denkfouten maken en verkeerde emoties en gedachten koppelen aan indrukken die we ontvangen.

De Amerikaanse psychiater Aaron T. Beck ontwikkelde in de jaren zestig van vorige eeuw Cognitieve Therapie als een speciale vorm van psychotherapie. Deze therapie gaat uit van het verkrijgen van inzicht in onbewuste emoties en drijfveren, deze te leren herkennen en om te vormen naar andere inzichten en emoties. Deze vorm van therapie gaat ervan uit dat niet alleen de gebeurtenissen zelf negatieve gevoelens veroorzaakt, maar dat vroegere ervaringen een bepaald denkpatroon veroorzaakt hebben waardoor u zaken door een sterk gekleurde bril ziet. Door deze verkeerde gedachten om te buigen en te leren een gebeurtenissen anders te interpreteren kunt u een objectievere kijk op uw eigen gevoelens en waarnemingen krijgen.

Hierdoor kunnen negatieve gevoelens verdwijnen en ook het voor u en / of voor anderen negatieve gedrag op een positieve wijze opgelost worden. Hoewel Cognitieve Therapie in eerste instantie ontwikkeld is voor depressiviteit, wordt het tegenwoordig ook effectief gebruikt bij verslavingen, eetstoornissen, fobieën, angststoornissen en paniekstoornissen. Ook een groot voordeel dat ik vond in Cognitieve Therapie is dat het een kortdurende, gestructureerde therapievorm is. Wanneer u open staat voor deze therapievorm kan het een snelle en efficiënte oplossing zijn voor uw problemen. U dient wel tegen kritiek te kunnen en open te staan voor het feit dat u zelf kunt veranderen. Mijn visie in dit opzicht is dat ik, wanneer ik niet in staat ben om de wereld om mij heen te veranderen, ik wel de wijze waarop ik omga met deze wereld kan aanpassen zodat ik op een gezonde en prettige wijze kan omgaan met deze wereld om mij heen.

Ik moet zeggen dat de therapeut tijdens de sessies die ik gehad heb meerdere keren zei, “en voel je jezelf nou niet een enorme lul”, en ik moest toegeven dat de emoties die mij dwars zaten niet direct veroorzaakt werden door die ander maar veelal door de verkeerd geïnterpreteerde emoties die het gedrag van de ander bij mij veroorzaakten. Deze paar maanden waren voor mij zeer leerzaam en na deze sessies had ik ook het gevoel dat ik mijn oude ik terug gevonden had. Naar aanleiding van deze sessie heb ik ook het verhaal van de emotionele duiveltjes geschreven als een soort van verankering van de nieuw opgedane zelfkennis.

Boek over de sociale psychologie

Psychologie Dit boek biedt een beknopte en heldere kennismaking met de stand van zaken in de hedendaagse psychologie. In twaalf hoofdstukken worden fundamentele begrippen uit de psychologie behandeld. Bovendien wordt ingegaan op het individu in zijn sociale omgeving, op de ontwikkeling, de persoonlijkheid en op gedragsstoornissen en psychotherapie. In het boek komt een aantal theorieën van vooraanstaande psychologen van vroeger en nu ter sprake. Speciale aandacht wordt geschonken aan de ontwikkeling op het terrein van het genetisch onderzoek. In deze vijfde, herziene druk zijn bovendien twee hoofdstukken toegevoegd over intelligentie en automatische processen.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Wanneer uw partner een intiem gesprek heeft met een partner van het andere geslacht, intieme details over uw relatie deelt met een ander, of een geheime vriendschap heeft met iemand van het andere geslacht, kunt u zich verraden en bedrogen voelen. Maar waar ligt die grens tussen vriendschap en emotionele ontrouw of emotioneel vreemdgaan? Een goede definitie van emotionele ontrouw die ik laatst las was “vreemdgaan zonder seks”. Vaak geven mensen die dit doen aan dat ze dit doen om de partner te beschermen of omdat de partner dit toch niet zou begrijpen. Maar alles wat men stiekem doet voor de partner is vaak meer in het eigen belang dan in het belang van de partner. Veel vrouwen vind emotioneel vreemdgaan vaak erger dan lichamelijk vreemdgaan omdat ze emotionele intimiteit intiemer vinden dan lichamelijke intimiteit Deze pagina gaat over het onderwerp emotionele ontrouw of emotioneel vreemdgaan. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Emotionele ontrouw of emotioneel vreemdgaan

In deze tijd waar we zoveel communicatie mogelijkheden hebben die ook nog erg persoonsgebonden zijn is het vaak zeer eenvoudig om contact te hebben met iemand buiten de partner om. We hebben Internet, email, whatsapp en sms en we kletsen wat af en leggen alsmaar nieuwe contacten. De wereld is op deze wijze erg klein geworden maar ook collega’s van het werk en kennissen uit het café of van een vereniging worden snel aan de lijstjes toegevoegd. Vaak eerst gewoon voor de lol of omdat het voor het werk of een vereniging moet. Dat er af en toe een pikant grapje of soms een intieme bekentenis gaat plaatsvinden is dan ook snel gebeurd. Ook speelt mee dat we in deze tijd erg op onszelf zijn, we zijn steeds meer individualistisch ingesteld en de persoonlijke vrijheid staat hoog in het vaandel. We hebben wel een relatie maar ook onze eigen vrienden en vriendinnen en een eigen leven buiten het gezin of de relatie om. Vroeger zouden we dit “de kat op het spek binden” noemen maar tegenwoordig schijnt het “normaal” te zijn. Toch hebben veel mensen hier uiteindelijk toch veel moeite mee omdat het veel vertrouwen vergt en uit alle media en berichten op forums blijkt dat veel mensen toch niet goed met de “vrijheid” om kunnen gaan.

Vreemdgaan via de computer is een rage geworden, virtuele vriendjes en vriendinnetjes dringen de veilige woning binnen bij vele getrouwde mannen en vrouwen. Flirten is de gewoonste zaak van de wereld en via het onpersoonlijke medium van de computer nog makkelijker dan in het echt. Veel mensen spelen zo met hun seksuele fantasieën en in de meeste gevallen blijft het bij fantasie. Toch lopen heel wat relaties stuk door virtueel vreemdgaan. Ik zeg niet dat mensen die een relatie hebben er geen (eigen) vrienden of vriendinnen op na mogen houden, integendeel, maar het word anders wanneer u dit buiten medeweten van de partner om doet en wanneer u voelt dat u iets verbergt voor uw partner, hoe onschuldig dit ook mag lijken. Ik ken helaas genoeg mannen die via een zogenaamde vriendschap, contact maken met een vrouw, om dan via steeds intiemere gesprekken verder te komen dan alleen vriendschap. Het is vaak een grens die telkens een beetje verlegd wordt waardoor men het niet zo snel in de gaten heeft. Zeker wanneer er in een relatie problemen zijn die met de eigen partner niet zo goed bespreekbaar zijn ligt dit gevaar op de loer.

Maar wat is nu eigenlijk emotionele ontrouw of emotioneel vreemdgaan?

Veel mensen zien ontrouw nog steeds als “seks hebben met een ander dan uw eigen partner buiten uw partner om”. Ik heb zelfs wel eens gehoord van iemand die zei “we hebben alleen maar gekust en geen seks gehad, dus het was geen vreemdgaan!”. Dat de ander hierdoor bijzonder gekwetst was kwam niet op omdat deze persoon de definitie van vreemdgaan zo anders interpreteerde dan zijn partner. Alle intieme zaken die u eigenlijk met uw partner hoort te delen en die u buiten uw partner om deelt met een ander is een vorm van emotioneel vreemdgaan. Alleen het feit dat u dit buiten uw partner om doet geeft al aan dat u eigenlijk weet dat u fout zit. Maar veel mensen sussen hun geweten met de zeer strikte definitie van vreemdgaan en het zelfbedrog van “dat moet tegenwoordig toch kunnen!”. Dit zinnetje heb ik al meerdere keren vervloekt in mijn leven. Ik bepaal zelf wel wat wel of niet doe en wat ik van mijn partner verwacht, wat de rest van de wereld doet moeten ze zelf weten.

Emotionele ontrouw begint vaak door intieme details over uw leven met iemand anders dan uw partner te delen. Dit kan in een moeilijke periode in uw relatie zijn maar ook gewoon voor de spanning wanneer uw relatie een beetje ingedut is. De ander zal u het gevoel geven dat u bijzonder bent of dat u nog in de markt ligt en dat geeft u dan een goed gevoel. Voor u het weet begint u zichzelf nog meer bloot te geven, zowel emotioneel en soms ook fysiek en wordt het steeds plezieriger om contact te hebben met die ander. Voor u het in de gaten heeft bent u de meest intieme details van uw relatie met iemand anders aan het delen. Doordat u dingen gaat verbergen voor uw partner ontstaat er vaak een nog grotere afstand en begint u langzaam grenzen te overschrijden. Ook is er een goede kans dat emotionele ontrouw langzaam overgaat naar lichamelijke ontrouw wanneer u telkens weer uw grenzen een beetje verder legt. Wanneer u emoties deelt met iemand anders blijft er minder over voor eigen partner. Wanneer dit alsmaar verder gaat ontstaat het moment dat er vaak niets meer overblijft. Het lijkt er op dat we niet alles kunnen delen met twee personen tegelijk.

Het is niet zo onschuldig als het vaak lijkt!

Vaak houdt de persoon die emotioneel ontrouw is zichzelf voor dat hij of zij niets verkeerd doet. U moet toch met die ander contact hebben voor het werk, mag u dan geen vrienden van het andere geslacht hebben en geen lol maken met iemand anders? Wat men zich vaak niet realiseert is dat het een vlucht uit de dagelijkse realiteit van werk, gezin, kinderen en huishouden is. Er lijkt nog een andere wereld te zijn zonder te veel verantwoordelijkheid, vol plezier en heel opwindend. Maar de vlucht in deze wereld zorgt er vaak voor dat u uw relatie gaat vergelijken met deze schijnwereld. Het schuldgevoel en uw eigen onvrede reageert u af op uw partner en voor u het weet legt u een bom onder uw eigen relatie.

Maar wanneer gaat emotionele ontrouw te ver, waar liggen de grenzen?

Dit bepalen mensen voor zichzelf maar er zijn enkel algemene richtlijnen:

• Wanneer u niet meer de behoefte voelt om iets te vertellen of te delen met uw eigen partner maar wel met een ander, is een duidelijk signaal dat een onschuldige band met iemand anders uit de hand aan het lopen is.
• Ook een belangrijk signaal is wanneer u merkt dat u liever over het contact met de ander zwijgt tegenover uw eigen partner, dit is vaak een teken dat u zelf heel goed in de gaten heeft dat u een grens van uw partner aan het overschrijden bent.
• Wanneer u meer aandacht aan uw uiterlijk gaat besteden wanneer u contact heeft met die ander, verliefde gedachten heeft of seksueel fantaseert over de ander is er vaak ook al een grens overschreden.
• Ook wanneer u liever troost en steun zoekt bij de ander, wanneer e-mails, sms’jes en telefoontjes seksueel getint raken bent u bezig om emotioneel vreemd te gaan.

Wat kunt u doen om het ontij te keren en de relatie te redden?

• Blijf uw dromen, fantasieën, gedachten en emoties delen met uw eigen partner, ook al kost het soms moeite.
• Maak tijd voor elkaar ook soms zonder kinderen of vrienden.
• Zoek vrienden en kennissen uit die zelf in een toegewijde relatie zitten, dit helpt om op het goede spoor te blijven.
• Maar vooral, blijf open en eerlijk tegen elkaar, wanneer u begint met dingen buiten uw partner om te doen of dingen voor uw partner gaat verbergen is vaak het einde zoek.
• Soms is het extreem jaloers zijn van een van de partners de reden dat de ander dingen gaat verzwijgen. Dit is de weg van de minste weerstand, maar voor uw eigen relatie is het beter om de vrijheid om met iemand anders om te gaan te verdedigen dan te verzwijgen.

De sleutel tot elke goede relatie is en blijft vertrouwen!

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Wat is emotionele chantage of emotionele manipulatie nou eigenlijk? Hoe kunnen manipulators door middel van emoties een relatie saboteren en hoe kunnen slachtoffers weer leren functioneren als vrije en verantwoordelijke mensen. Emotionele chantage en emotionele manipulatie zijn zeer krachtige vormen van manipulatie waarbij iemand de ander direct of indirect probeert te bedreigen of te straffen als ze niet doen wat zij willen. De basis van elke vorm van chantage is een dreigement die op veel verschillende manieren kan worden geuit. Emotionele chanteurs weten als geen ander hoeveel waarde we hechten aan de relatie met hen en ze kennen onze kwetsbaarheden en diepste geheimen. Zo proberen ze macht te krijgen over uw eigen besluit en gedrag. Op deze pagina ga ik dieper in op het onderwerp emotionele chantage of emotionele manipulatie. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Wat is emotionele manipulatie of emotionele chantage?

Is het wel eens voorgekomen dat u de volgende opmerkingen gehoord heeft?
Als je echt van me zou houden dan…
Zie je niet wat jij mij allemaal aandoet…
Jij bent de enige die me kan helpen…
Na alles wat ik voor jou gedaan heb…
Ik doe toch ook heel veel voor jou…
Volgens mij houd je niet echt van me want…
Als je echt om me zou geven dan…
Als je de omgangsregeling niet in gevaar wilt brengen dan…
Jullie houden meer van haar dan van mij…
Andere ouders die wel van hun kinderen houden doen dit wel…
Maak je om mij maar geen zorgen ik ga toch gauw dood…
Als je dit aan mij zou vragen zou ik het wel voor je doen…
Toen je mij nodig had stond ik ook voor je klaar….
Noem je dit vriendschap, ik ga wel naar een ander…
Jij denkt alleen maar aan jezelf…
Als ik geen nieuwe fiets krijg dan ga ik wel zwartrijden…
Als je mij verlaat doe ik mezelf wat aan…
Als ik zo moet leven dan loop ik wel weg van huis…

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van emotionele chantage of emotionele manipulatie. Het komt er in basis op neer dat iemand u wil overhalen iets te doen wat u eigenlijk niet wilt doen door te dreigen met gevolgen of misbruik te maken van uw emoties of frustraties. Dit dreigen met gevolgen kan van alles zijn zoals werken op schuld- of verantwoordelijkheidsgevoel, het afnemen van liefde, intimiteit of seks, de ander slecht of egoïstisch te noemen, eigen lichamelijke klachten op de ander afschuiven, dreigen met geweld, zelfmoord, weglopen, echtscheiding, ruzie enz.

Werken op schuld- en verantwoordelijkheid gevoel en beschermingsdrang zijn wel de meest subtiele vormen van emotionele manipulatie die de meeste mensen meestal ook niet onmiddellijk doorzien. De basis emoties waar chanteurs gebruik van maken kunnen we samenvatten in schuld, plicht en angst. Emotionele chantage en manipulatie komt overal voor zoals in relaties, vriendschappen, opvoeding, scholen, werk, reclame, seks, religie, politiek enz. Als u toegeeft aan deze vorm van chantage zal het meestal niet bij een keer blijven, als de chanteur eenmaal uw zwakke plek heeft ontdekt zal deze er vaker gebruik van gaan maken. Soms hebben mensen niet eens bewust in de gaten dat ze emotionele chantage of manipulatie gebruiken. Voor hen is het gewoon de aangeleerde techniek om dingen voor elkaar re krijgen. Als een bepaalde techniek eenmaal werkt en niemand protesteert dan kan deze techniek bij gebrek aan andere vaardigheden bijna een leefwijze worden.

Waarom laten mensen zich emotioneel chanteren of manipuleren?

Tegenover elke persoon die misbruik maakt van chantage of manipulatie staat ook een persoon die zich laat chanteren of manipuleren. Deze persoon staat dus toe dat de ander dit doet. Waarom geven we toe aan iets wat we eigenlijk niet willen. Vaak komt dit omdat we een zwakke plek hebben waar de ander handig misbruik van maakt. Enkele voorbeelden zijn:

• Gebrek aan zelfvertrouwen.
• Gebrek aan eigenwaarde.
• Angst om alleen te zijn.
• Groot verantwoordelijkheidsgevoel.
• Groot schuldgevoel.
• Sterke beschermingsdrang.
• Sterke ouderlijke gevoelens.
• Angst voor nog meer stress.

Vaak heeft men het manipuleren in eerste instantie helemaal niet door. Omdat het om een zwak punt van uzelf gaat, voelt u zich bijvoorbeeld goed omdat u iets verantwoordelijks gedaan heeft of opgelucht omdat u zich niet schuldig hoeft te voelen. Hierdoor doorziet u vaak niet dat u eigenlijk iets tegen uw eigen zin gedaan heeft. Ook zijn de mensen die manipuleren vaak partners, vrienden of familie en zijn het soms zeer aardige mensen waarvan u niet verwacht dat ze u manipuleren. Meestal kennen deze mensen uw diepste geheimen en kwetsbaarheden en gebruiken ze deze persoonlijke informatie om hun zin te krijgen. Pas als dingen uit de hand lopen realiseren mensen vaak hoe sterk ze gemanipuleerd zijn. Vaak kan dan een kleine punt de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Dit kan het einde zijn van vriendschappen en relaties maar ook fataal zijn voor het zelfvertrouwen en het vertrouwen in mensen algemeen van het slachtoffer.

Ook kan het eenvoudiger zijn om toe te geven aan emotionele chantage om problemen te voorkomen. Als u al in een probleemsituatie zit is het voor de ander heel eenvoudig om “nog meer problemen” als chantage middel te gebruiken. Ook kan de beloning in de vorm van rust en stabiliteit als beloning voor het doordrijven van de zin gebruikt worden.

Voorbeelden van emotionele chantage en manipulatie.

Een man wil heel graag een nieuwe auto kopen ondanks dat de huidige auto nog in prima staat is. De vrouw wilde graag voor het gespaarde geld de woonkamer opnieuw inrichten omdat de vloerbedekking er niet meer uitziet en de meubels ernstige slijtplekken vertonen. Bij het overtuigen van zijn vrouw gebruikt de man argumenten als “ik heb voor mijn werk een auto nodig waar ik mee voor de dag kan komen”, “ik schaam me gewoon, wij zijn de enige mensen met een oude auto in deze buurt”, “ik denk ook aan jullie veiligheid”, “wil je soms dat ik een ongeluk krijg”. Als de vrouw voet bij stuk blijft houden dat het huis voorgaat, gaat de man over op een andere strategie. Hij zwijgt dagenlang en loopt op iedereen in het huis te mopperen en negeert zijn vrouw compleet. Uiteindelijk geeft ze toe voor de vrede in huis, dit zal niet de laatste keer zijn…

Een vrouw heeft meerder keren een buitenechtelijke relatie gehad en op een avond komt de man hier achter. Hij is woedend en besluit dat dit de druppel is die de emmer doet overlopen en dat hij haar gaat verlaten. De vrouw begin te huilen en begint hulpeloos als een klein meisje op zijn gevoel te werken. Ik heb er ontzettend spijt van het zal nooit meer gebeuren, ik weet nu hoeveel ik van jou houd, als je weggaat dan stort mijn hele leven in. Dit werkt op alle emoties van de man van beschermend, trots, verantwoordelijkheid en schuld. Hij troost haar en belooft dat hij haar niet in de steek zal laten. Met een beetje pech zal dit patroon zich nog jaren herhalen.

Een jongen heeft een paar weken verkering en wil heel graag seks, echter het meisje houd dit af. Als ze samen in de auto zitten te zoenen begint de jongen aan te dringen dat hij verder wil gaan. Als het meisje dit afwijst zeg te jongen, “ik dacht dat jij hetzelfde voelde voor mij als ik voor jou” of “ik kan niet zo lang wachten anders moeten we er maar mee stoppen” of “ik had jou niet zo preuts ingeschat”. Deze vorm van manipulatie is zou oud als de weg naar Rome. Als een puber jongen iets seksueel van een puber meisje gedaan wil hebben zal hij heel vaak op haar gevoel van graag volwassen willen zijn, erbij willen horen of preutsheid gooien.

Oma ligt in het ziekenhuis en de moeder probeert de kinderen over te halen om met haar mee te gaan om haar te bezoeken. De kinderen hebben geen zin dus de moeder begint te zeggen dat oma misschien niet zo lang meer te leven heeft, dat oma altijd voor de kinderen heeft klaargestaan en dat het oma verdriet zou doen als de kinderen niet zouden komen. Zo probeert ze de kinderen op hun emoties te werken. De kinderen zeggen op hun beurt dat ze nog veel huiswerk en dat de moeder toch niet wil dat ze een onvoldoende halen. Kinderen leren heel snel dit gedrag na te doen en zijn na een tijdje nog beter bedreven in het emotioneel manipuleren dan de ouders. Opvoeden met emotionele manipulatie werkt dus niet.

Uw baas komt bij u en zegt dat hij u speciaal heeft uitgekozen omdat u blijk heeft gegeven een zeer loyale werknemer te zijn. Daarom komt hij u speciaal vragen om met kerst te werken, hij zou het ook aan iemand anders kunnen vragen maar in u heeft hij het meeste vertrouwen. Hij streelt uw gevoel van eigenwaarde om u iets te laten doen waar u eigenlijk geen zin in heeft.

Een kind wil zaterdag naar disco maar u bent het daar niet mee eens. Naar uw mening is ze nog te jong maar ze blijft aandringen. Ze haalt een hele waslijst van kinderen die net zo oud zijn als haarzelf aan die wel mogen gaan en meld dat die ouders ten minste ruimdenkend en modern zijn. Ook dreigt ze gewoon te gaan en als u het er niet mee eens bent dan blijft ze wel weg en gaat bij een vriendin slapen.

Uw vriend wil graag uw auto lenen omdat deze groter is dan zijn eigen auto en hij met een groepje mensen uit wil gaan. U voelt daar eigenlijk weinig voor dus u geeft aan dat u dat liever niet doet. Uw vriend begint nu aan te dringen met de melding dat hij een beetje teleurgesteld is en niet goed begrijpt waarom u zo moeilijk doet omdat hij als vriend zonder enige aarzeling ja zou zeggen.

Valkuilen van emotionele manipulatie en emotionele chantage.

Als u merkt dat mensen meerdere keren in verschillende relaties gebruik maken van dezelfde kwetsbare plek dan kunt u spreken over een valkuil. Als u bijvoorbeeld en zeer sterk rechtvaardigheidsgevoel heeft of een sterk verantwoordelijkheidsgevoel dan zult u misschien merken dat patronen zich herhalen in uw leven. In plaats van het zoeken van de schuld bij de mensen die gebruik maakten van uw kwetsbaarheden is het belangrijk te onderzoeken wat uw eigen aandeel hierin was. U heeft het ook laten gebeuren en als u er niets aan doet zal het in de toekomst telkens weer opnieuw gebeuren. Het is heel belangrijk uw eigen valkuilen te leren kennen en technieken te leren om u te beschermen tegen uw valkuilen.

Grenzen stellen bij manipulerend gedrag.

Een belangrijk middel tegen manipulatie is het goed bewaken van uw eigen grenzen. Maak de ander duidelijk waar uw grenzen liggen, tot hier en niet verder. Als de ander toch probeert de grenzen iets te verleggen denk dan eerst goed na of u dit zelf ook wilt, anders moet u gewoon botweg weigeren. Geen discussie of poging tot overhalen mogelijk, dit is uw grens. Dit is vaak heel moeilijk maar het is de enige methode om uzelf niet te verliezen. Ook kan dit tot heftige conflicten leiden en soms lijkt het eenvoudiger om maar toe te geven voor de goede vrede. Maar ook dat is weer een vorm van chantage (toegeven voor rust) waar u niet op in moet gaan. Voordat u de grenzen gaat verdedigen moet u wel eerst goed nadenken over uw grenzen en waar deze liggen. Dit vergt enige tijd en inzicht maar is wel heel belangrijk om te doen. Een goed gevoel van eigenwaarde is hiervoor ook heel belangrijk het gaat namelijk om uw leven.

Niet alles is emotionele manipulatie.

Er zijn ook voorbeelden van situaties die door de ander als chantage of manipulatie uitgelegd kunnen worden maar die het niet zijn, de grens is soms heel subtiel.

Als u bijvoorbeeld uw zoon duidelijk maakt dat iedereen in het gezin zijn taken heeft en dat hij gewoon moet doen wat hem opgedragen is dan is dit geen manipulatie of chantage. Als een ander zijn afspraken niet nakomt en u deze persoon duidelijk maakt dat deze de volgende keer ook geen beroep op u kan doen dan is dit geen chantage of manipulatie. U kunt iemand op zijn of haar verantwoordelijkheden wijzen zonder daar gelijk iets tegenover te zetten. Blijf eerlijk en geef duidelijk aan wat uw bedoeling is zonder op emoties te werken. Opvoeden kunt u goed doen zonder emotionele manipulatie door duidelijke regels en afspraken te maken, opvoeden door middel van emotionele chantage is gedoemd te mislukken. De kinderen zullen dezelfde technieken gaan gebruiken en ze zullen er vaak nog beter in worden dan de ouders.

Hoe kunt u omgaan met emotionele chantage of manipulatie.

Als u eenmaal de techniek van de emotionele chantage doorziet kunt u proberen dit beëindigen. Mensen die de techniek van emotionele chantage bewust of onbewust gebruiken lijken vaak sterke persoonlijkheden. Vaak zijn het gewoon mensen die hun zin willen doordrijven en geen andere techniek tot hun beschikking hebben of de makkelijkste weg van chantage of manipulatie kiezen. Vaak hebben ze een laag zelfbeeld en kunnen ze slecht omgaan met tegenspraak. Soms zijn ze zelf heel erg bang om te verliezen wat ze hebben. Ze beschuldigen hun slachtoffer vaak van egoïsme, gevoelloosheid en egocentrisch gedrag zonder te realiseren dat dit juist eigenschappen zijn die ze zelf sterk hebben.

Als u realiseert dat u slachtoffer bent van emotionele chantage of manipulatie moet u eerst goed nadenken of u deze situatie wilt voortzetten of er iets aan wilt veranderen. U moet zich realiseren dat u slachtoffer bent maar ook dat u een eigen aandeel hebt in de situatie omdat u onbewust akkoord gegaan bent met uw rol. Meestal is deze situatie gedurende een langere tijd ontstaan en het kan ook veel tijd kosten om het weer te veranderen. U moet eerst realiseren dat de ander uw toestemming nodig heeft om u te kunnen manipuleren, dus u heeft uiteindelijk zelf de touwtjes in handen. Het is heel belangrijk om niet terug te chanteren, dit heeft een machtsstrijd met alleen verliezers tot gevolg.

Als u merkt dat de ander u probeert te manipuleren kunt u een aantal dingen zeggen en doen.

Leg geen verklaring af of geeft geen uitleg maar zeg gewoon “ik wil dat niet” of “ik voel dat niet”.
Ga niet in zelfverdediging maar zeg gewoon “jammer dat je het zo opvat”.
Laat uzelf niet intimideren zeg gewoon “als je gaat schreeuwen luister ik helemaal niet” of “je bent nu nogal kwaad, we praten wel verder als je weer wat kalmer bent”.
Laat u niet verleiden tot een zinloze discussie en zeg gewoon “Blijkbaar zien wij de dingen toch anders” of “ik heb daarover een andere mening”.

Als het gesprek echt uit de hand loopt ga dan gewoon even ergens anders zitten en negeer de ander even tot deze weer tot rede of rust is gekomen. U bent niet verplicht te luisteren naar de ander, u bepaalt zelf of u wilt luisteren of niet. Negeer kleinerende opmerkingen over weer weglopen voor problemen als u even niet wilt luisteren, hiermee probeert de ander toch op uw gevoel te werken en u te verplichten toch naar hem of haar te luisteren. U bepaalt zelf of u wilt luisteren of niet, daarmee breekt u de macht van de ander.

Denk er aan dat u iets heel redelijks vraagt, namelijk dat de ander stopt met het manipuleren. Als u weigert toe te geven of te onderhandelen volgt waarschijnlijk een periode dat de ander gaat zitten mokken. Dit is het moment om sterk te blijven tot de ander het probleem op een volwassen en redelijke wijze kan bespreken. Als de ander probeert zijn zin te krijgen door mokken of negeren dan moet u dit volledig negeren en op geen enkele wijze laten merken dat dit u iets doet, anders heeft de chanteur alsnog succes. Als u bang bent dat nu de relatie of vriendschap stuk gaat denk er dan aan dat dit minder erg is dan het stukgaan van de relatie met uzelf.

Denk er aan, u bent belangrijk genoeg om met respect behandeld te worden, u bent baas over uw eigen leven.

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme

Tegenwoordig wordt het enneagram vaak toegepast in hrm zaken, coaching en training. Er wordt beweerd dat het enneagram een eeuwenoude studie is maar het is waarschijnlijker dat het in het begin van de twintigste eeuw is bedacht door de Armeens filosoof George Gurdjieff al was er toen nog geen sprake van het beschrijven van menselijke karaktertypen. Dit werd waarschijnlijk in de jaren 60 van de twintigste eeuw toegevoegd en ondank dat het erg populair is wordt het door de professionele psychologie nauwelijks serieus genomen. Het enneagram is een geometrische figuur in de vorm van een cirkel waarin lijnen zijn getrokken tussen negen punten die zich op gelijke afstanden van elkaar op de cirkelomtrek bevinden, het Griekse “ennea” betekent ‘negen’ en grammos staat voor ‘punten’. De basis voor deze theorie ligt inderdaad in de oudheid maar niet op dezelfde wijze en grondslag als die van het enneagram. De Griekse filosoof Theophrastus beschreef in c.a. 300 voor Christus een bundel “Charakteres” (“Karaktertypen”) waarin Opschepper, Boersheid, IJdelheid, Vrekkigheid en vele andere karaktertrekken kort worden gedefinieerd en van voorbeelden werden voorzien. Deze hadden echter een moraliserende en opvoedkundige functie, het enneagram bouwt voort op deze traditie maar kan slechts negen karaktertypen onderscheiden. Tegenstanders geven aan dat het menselijke gedrag is zo complex is en dat er zoveel individuele verschillen zijn dat men mensen niet kan indelen in negen karaktertypen zonder erg algemeen te worden. Ondanks dat het enneagram dus een soort van pseudo wetenschap is hoeft het niet bij voorbaat nutteloos te zijn. Het kan gebruikt worden om bepaalde verschillen tussen mensen duidelijk te maken en gebruikt worden om begrip te leren voor gedrag van anderen.Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.

Wat is het enneagram?

Het enneagram diagram bestaat uit negen herkenbare basismodellen van menselijk gedrag waarbij men uitgaat dat men meerdere types kan zijn maar dat één type dominant is. Het zou een beetje kort door de bocht zijn om alle mensen in 9 types in te delen, er zijn dus ook subtypes. Bijna niemand is een “puur” type, de meeste mensen zijn een mix van twee typen van het enneagram. Het tweede type in de mix wordt de vleugel genoemd. De vleugel ligt op een van de twee kanten van uw basistype op de omtrek van het enneagram. Mensen bestaan dus uit een hoofd type en in mindere mate ook een subtype. Dit geeft men aan als bijvoorbeeld type 2W3 wat betekent dat deze persoon voor het grootste deel een twee is met trekjes van de drie. Inzicht in het enneagram heeft als doel om mensen te helpen zichzelf en anderen te begrijpen en in het bijzonder hoe verschillende types op elkaar reageren.

Dit is een overzicht van de negen types

• Enneagram type EEN is de hervormer: perfectionisten, verantwoordelijk, gefixeerd op verbetering;
• Enneagram type TWEE is de helper: helpers die het nodig hebben om nodig te zijn;
• Enneagram type DRIE is de presteerder: gefocust op de presentatie van succes, om gewaardeerd te worden;
• Enneagram type VIER is de individualist: identiteitszoekers, die zich uniek en anders voelen;
• Enneagram type VIJF is de onderzoeker: denkers geneigd om terug te trekken en te observeren;
• Enneagram type ZES is de loyalist: in conflict tussen vertrouwen en wantrouwen;
• Enneagram type ZEVEN is de enthousiast: plezierzoekers en planners, op zoek naar afleiding;
• Enneagram type ACHT is de uitdager: de leiding nemend, omdat ze niet beheerst willen worden;
• Enneagram type NEGEN is de vredestichter: vrede en harmonie bewaren.

Deze negen types verhouden zich dus in een gestructureerde wijze tot elkaar wat aangegeven wordt door de pijlen in het diagram.

Enneagram type EEN (De hervormer)

Hervormers zijn realistisch en principieel, ze kunnen moralist of wereldverbeteraar zijn. Ze proberen hun hoge idealen ook te realiseren en ze denken vaak dat het beter kan en zijn niet gauw tevreden. Mensen van dit persoonlijkheidstype zijn in essentie op zoek naar het beter maken van dingen, omdat ze vinden dat niets ooit echt goed genoeg is. Dit maakt hen perfectionisten die graag willen hervormen en verbeteren; idealisten die ernaar streven om orde te creëren uit de alomtegenwoordige chaos. Enen hebben een goed oog voor detail. Ze zijn zich altijd bewust van de gebreken bij zichzelf, anderen en de situaties waarin ze zich bevinden. Dit activeert hun behoefte om te verbeteren, wat goed kan zijn voor alle betrokkenen, maar wat ook belastend kan blijken te zijn voor zowel de Een als degenen aan het ontvangende eind van de hervormingspogingen van de Een. Het onvermogen van de Een om de perfectie die ze verlangen te bereiken voedt hun schuldgevoelens over tekortgeschoten zijn, en hun beginnende kwaadheid over een onvolmaakte wereld. Enen neigen er echter naar zich schuldig te voelen over hun kwaadheid. Kwaadheid is een “slechte” emotie, en Enen streven er oprecht en met heel hun hart naar om “goed” te zijn. Kwaadheid wordt daarom krachtig uit hun bewustzijn verdrongen. Enen zijn serieuze mensen; ze zijn over het algemeen bijzonder principieel, competent en compromisloos. Ze houden zich aan de regels en verwachten van anderen dat die dat ook doen. Omdat ze zo diep in hun overtuigingen geloven, zijn ze vaak uitstekende leiders. Ze zijn geboren organisatoren, mensen die lijsten maken en alles op de lijst ook afmaken, nijver, betrouwbaar, oprecht en plichtsgetrouw en ze zijn vaak intelligent en onafhankelijk. Dit type komt veel voor onder leraren, politieagenten, predikanten en politici.

Enneagram type TWEE (De helper)

Mensen van dit persoonlijkheidstype hebben in essentie het gevoel dat ze waardevol zijn voor zover ze behulpzaam zijn voor anderen. Onbaatzuchtig zijn is hun plicht, geven aan anderen is hun reden van bestaan. Ze zijn betrokken, sociaal bewust en meestal extrovert. Tweeën zijn warme, emotionele mensen voor wie hun persoonlijke relaties erg belangrijk zijn, daar enorm veel energie in steken, en die verwachten gewaardeerd te worden voor de moeite die ze doen. Ze zijn praktische mensen, die gedijen in zorgberoepen, en die weten hoe je een huis comfortabel en gezellig maakt. Het helpen van anderen geeft Tweeën een goed gevoel over zichzelf; nodig zijn geeft ze het gevoel belangrijk te zijn; onbaatzuchtig zijn geeft ze het gevoel deugdzaam te zijn. Een groot deel van het zelfbeeld van tweeën draait om deze kwesties, en een bedreiging van dat zelfbeeld wordt nauwelijks getolereerd. Tweeën zijn diep overtuigd van hun onbaatzuchtigheid, en het is waar dat ze vaak oprecht behulpzaam zijn en zich om anderen bekommeren. Het is echter evenzeer waar dat Tweeën waardering nodig hebben; ze hebben het nodig om nodig te zijn. Hun liefde is niet helemaal zonder bijbedoelingen. Tweeën ontwikkelen vaak een gevoel van gerechtigd zijn bij de mensen die het dichtst bij hen zijn. Omdat ze hun nek hebben uitgestoken voor anderen, beginnen ze het gevoel te krijgen dat ze recht hebben op dankbaarheid. Ze kunnen opdringerig en veeleisend worden als hun vaak niet erkende emotionele behoeften niet bevredigd worden. Ze kunnen bazig en manipulatief zijn, helemaal het gevoel hebbend dat dit gerechtvaardigd is, omdat ze “dit recht verdiend hebben” en hun intenties goed zijn. De meest duistere kant van het type twee komt tevoorschijn wanneer Tweeën het gevoel beginnen te krijgen dat ze nooit de liefde die ze verdienen voor al hun inspanningen zullen krijgen. In zulke omstandigheden kunnen ze hysterisch worden, irrationeel en zelfs beledigend. Omdat Tweeën over het algemeen anderen helpen om hun behoeften te bevredigen, kunnen ze vergeten om iets te doen aan die van henzelf. Dit kan leiden tot overspannenheid, emotionele uitputting en emotionele wispelturigheid. Tweeën moeten leren dat ze alleen werkelijk anderen van dienst kunnen zijn wanneer ze gezond, gebalanceerd en in zichzelf gecenterd zijn. Tweeën zijn vaak ook trots en hebben een sterk gevoel van eigenwaarde. Dit type komt veel voor in de zorg sector.

Enneagram type DRIE (De presteerder)

Mensen van dit persoonlijkheidstype hebben het nodig om bevestigd te worden om zich waardevol te voelen, ze jagen succes na en willen bewonderd worden. Ze werken vaak hard, zijn competitief en sterk gefocust in het najagen van hun doelen, of hun doel nu is om de meest succesvolle verkoper in het bedrijf te zijn of de meest “sexy” vrouw in hun sociale kring. Ze hebben zich vaak opgewerkt en vinden gewoonlijk het een of ander gebied waarin ze kunnen uitblinken om zo de externe goedkeuring te vinden die ze zo wanhopig nodig hebben. Drieïën½n zijn sociaal competent, vaak extravert en soms charismatisch. Ze weten hoe ze zichzelf moeten presenteren, hebben zelfvertrouwen en zijn praktisch en gedreven. Drieïën½n hebben veel energie en lijken vaak een soort levenslust te belichamen die anderen aanstekelijk vinden. Ze zijn goede netwerkers die weten hoe ze moeten stijgen in rang. Maar hoewel drieïën½n geneigd zijn om succes te hebben op wat voor gebied ze ook hun energieïën½n focussen, zijn ze vaak heimelijk bang om verliezers te zijn of te worden. Hun uitdagingen zijn oprechtheid, eerlijkheid en kunnen accepteren dat succes niet altijd mogelijk is. Dit type komt veel voor in het beroep van manager, verkoper en ontwerper.

Enneagram type VIER (De individualist)

Mensen van dit persoonlijkheidstype neigen ernaar hun identiteit te bouwen rond het idee dat ze op een of andere manier anders of uniek zijn. Vieren lukt het dus om zich tegelijk superieur aan anderen te voelen en ook heimelijk een graad van hunkering en afgunst te koesteren. Vieren zijn emotioneel complex en erg gevoelig en ze hunkeren ernaar om begrepen en gewaardeerd te worden om hun authentieke zelf, maar voelen zich snel onbegrepen en ongewaardeerd. Ze hebben een neiging om terug te trekken met het idee dat de wereld te hard of te ruw lijkt en zijn vaak humeurig of grillig. Ze zijn gecenterd in hun emotie en spenderen een groot deel van hun leven om hun gevoelens te cultiveren en analyseren. Of ze nu artistiek zijn of niet, de meeste Vieren hebben een gevoeligheid voor esthetiek, en zijn geïën½nteresseerd in zelfexpressie. Vieren zijn wel enigszins melancholisch van aard en onder stress zijn ze geneigd in depressie te vervallen. Ze zijn ook geneigd om in zichzelf gekeerd te zijnen ze zijn geneigd om te fantaseren over een redder die hen zal redden van hun ongelukkig bestaan. Hun uitdaging is evenwichtigheid in gevoelens wat te bereiken is door discipline en afstand nemen van emoties. Dit type komt vaak voor in artistieke beroepen.

Enneagram type VIJF (De onderzoeker)

Waarnemers hebben behoefte aan kennis en zijn introvert, leergierig, analytisch en inzichtelijk. Mensen van dit persoonlijkheidstype zijn in essentie bang dat ze niet genoeg innerlijke kracht hebben om het leven tegemoet te treden, en daarom zijn ze geneigd om terug te trekken, terug te gaan naar de veiligheid en zekerheid van hun geest. Ze zijn over het algemeen intelligent, belezen en bedachtzaam, en ze worden vaak experts op de gebieden die hun interesse hebben. Vijven neigen ernaar om verlegen te zijn, niet opdringerig, onafhankelijk en onwillig om de hulp te vragen die anderen waarschijnlijk graag aan hen zouden bieden. Ook zijn ze gevoelig, ze voelen zich onvoldoende tegen de wereld verdedigd en om dit te compenseren nemen ze soms een houding aan van zorgeloze onverschilligheid of intellectuele arrogantie aan. Mensen van het type vijf zijn vaak wat geremd in hun emotionele expressie, maar ze hebben vaak sterkere gevoelens dan ze laten blijken. Weinig mensen weten wat er gaande is onder het oppervlak, omdat Vijven vaak een overdreven behoefte aan privacy hebben, en een diepgewortelde angst voor opdringerigheid. Ze houden er van regelmatig alleen te zijn en om stil met zichzelf hun emoties te verwerken en alsnog een plaats te geven en kunnen er niet tegen wanneer anderen hen proberen te domineren en bakenen dan ook hun territorium af door hun eigen privïën½-ruimte te creïën½ren en tijd voor zichzelf te nemen. Dwang en “moeten” werkt bij hen als een rode lap op een stier. Typerend is dat ze vaak de rol spelen van de waarnemer, in conflicten kunnen ze van een afstand de zaak aanschouwen. Dit type komt vaak voor in beroepen zoals geleerden, onderzoekers, inspecteurs, monniken en technische knutselaars.

Enneagram type ZES (De loyalist)

Dit type heeft verantwoordelijkheidsgevoel, is betrouwbaar en hecht waarde aan een loyale opstelling naar familie, vrienden, groepen en goede doelen. Mensen van dit persoonlijkheidstype voelen zich vaak onveilig en maakt zich zorgen om van alles wat er mis zou kunnen gaan. Zessen vertrouwen niet gemakkelijk, maar als de andere persoon zich absoluut bewezen heeft zullen ze met een standvastige loyaliteit reageren en zullen ze een vriend, partner of baan te blijven steunen zelfs lang nadat het tijd is om verder te gaan. Hun persoonlijkheid varieert van gereserveerd en timide tot openhartig en confronterend. Ze hechten waarde aan tradities en kunnen goed samenwerken. De ene kant van dit type is fobisch en wordt gekenmerkt door angst, ziet vaak problemen en achter elke boom een gevaar en de andere kant is contrafobisch en gaat angst bevechten door het gevaar op te zoeken. Achter beide zit angst, de een gaat de angst uit de weg en de ander bestrijdt de angst door hem uit te dagen. Dit type komt veel voor in de beroepen die met de wet te maken hebben zoals rechters, officieren van justitie, advocaten, detectives, politie en het leger.

Enneagram type ZEVEN (De enthousiast)

Deze mensen zijn levensgenieters, energiek, levendig en optimistisch. Mensen van dit persoonlijkheidstype willen in essentie dat hun leven een opwindend avontuur is. Ze zijn op de toekomst gerichte, rusteloze mensen die er over het algemeen van overtuigd zijn dat er iets beters is, net om de hoek. Ze zijn snelle denkers die een grote hoeveelheid energie hebben, en die veel plannen maken. Ze neigen ernaar extraverte en praktische mensen te zijn die diverse vaardigheden bezitten. Ze weten hoe ze moeten netwerken en hoe ze zichzelf en hun interesses moeten promoten. Ze hebben vaak een ondernemende instelling, en zijn in staat hun enthousiasme over te brengen op degenen met wie ze in contact komen en wanneer ze in staat zijn om te focussen op hun talenten, worden ze vaak bijzonder succesvol. Ze hebben gewoonlijk ook een hoge dunk van zichzelf en hun talenten; ze zijn geneigd om te focussen op hun sterke punten en om hun fouten en gebreken te bagatelliseren. Omdat zevens hun eigen duistere emoties niet onder ogen willen zien, is het ook moeilijk voor ze om de pijn die anderen ervaren te erkennen, zodat het soms moeilijk voor ze is om de realiteit van andere mensen te zien. Wel willen ze hun steentje bijdragen aan de wereld, hun uiterlijk voorkomen is dat van optimisme en blijheid, zijn spontaan en fantasierijk en soms impulsief en naïën½ef, ontwijken pijn en hebben tegenstrijdige gevoelens bij het aangaan van verbintenissen. Deze mensen hebben vaak verschillende banen tegelijk of hebben een ongebonden beroep.

Enneagram type ACHT (De uitdager)

Mensen van dit persoonlijkheidstype willen in essentie niet beheerst worden, zowel door anderen als door hun omstandigheden; ze willen volledig meester zijn van hun lot. Achten hebben een sterke wil, zijn beslist, praktisch, ferm en energiek. Ze zijn ook geneigd om dominerend te zijn; hun niet beheerst willen worden door anderen manifesteert zich vaak als een behoefte om in plaats daarvan anderen te beheersen. Wanneer ze mentaal gezond zijn houden ze deze neiging onder controle, maar de tendens is er desondanks altijd, en kan een centrale rol aannemen in de interpersoonlijke relaties van de acht. Achten hebben over het algemeen krachtige instincten en sterke fysieke begeerten waaraan ze zich zonder schuldgevoelens of schaamte overgeven. Ze willen een heleboel uit het leven halen, en zijn volledig voorbereid om erop uit te gaan om dat te krijgen. Ze hebben de behoefte om financieel onafhankelijk te zijn, en vinden het vaak moeilijk om voor iemand te werken. Dit maakt het soms nodig dat de acht zich volledig aan het systeem onttrekt, en een soort vogelvrije mentaliteit aanneemt. De meeste achten vinden echter een manier om financieel onafhankelijk te zijn terwijl ze vrede sluiten met de gemeenschap, maar ze houden altijd een ongemakkelijke omgang met iedere hiïën½rarchische relatie waarin de acht in een andere positie als de bovenste is. Hoewel vertrouwen niet gemakkelijk is voor een acht is het zo dat wanneer een acht iemand in zijn innerlijk heiligdom toelaat, die een standvastige bondgenoot vindt en een trouwe vriend. De krachtige beschermingsinstincten van de acht komen naar boven wanneer het nodig is om familie of vrienden te verdedigen, en achten zijn vaak onverantwoord gul in het onderhouden van degenen waar ze om geven. Dit type komt veel voor in een leidinggevende functie, manager of directeur.

Enneagram type NEGEN (De vredestichter)

Mensen van dit persoonlijkheidstype zijn ontvankelijk, goedaardig en ondersteunend en ze streven naar harmonie met de medemens en de wereld om hen heen. Ze zijn geneigd om conflicten tot elke prijs te vermijden. Omdat de mogelijkheid van conflict in het leven feitelijk alomtegenwoordig is, resulteert het verlangen van de negen om dat te vermijden over het algemeen in een bepaalde mate van terugtrekking van het leven, en veel negens zijn in feite introvert. Andere negens leiden meer actieve, sociale levens, maar blijven in een bepaalde mate niet volledig betrokken. De meeste negens zijn tamelijk gemakkelijk in de omgang; ze nemen een strategie van “met de stroom meegaan” aan. Ze zijn over het algemeen betrouwbare, stevige, zichzelf wegcijferende, tolerante en sympathieke individuen. Er is soms moeilijk vat op ze te krijgen; ze ontvluchten moeilijke situaties en rekenen er niet op dat anderen zich voor hun problemen interesseren. De beroepen van dit type zijn beroepen waarin ze zelf geen initiatieven hoeven nemen, en waarin zich weinig stress- of conflictgedrag voordoet.

Enneagram testen

Enneagram test

123test.nl enneagram test

Enneagram test (tegen betaling)

---

Meer menswerk pagina’s

• Verliefd zijn
• Universele basisbehoeften
• Stemmingkerende handelingen
• Psychologische trucjes
• Onverwerkte emoties
• Menswerk
• Manipulatie
• Liefdesverdriet
• Levensfasen
• Intimiteit
• Houden van uzelf
• Honden van Pavlov
• Het menselijk ego
• Gezond egoïsme
• Externaliseren
• Enneagram types
• Emotionele ontrouw
• Emotionele manipulatie
• Emotionele intelligentie
• Eerste indruk
• Defensieve projectie
• Comfortzone
• Attributietheorie
• Altruïsme