Wie veel zelfhulpboeken leest krijgt eigenlijk vaak te horen dat geluk maakbaar is en dat men alleen maar de aanwijzingen in het boek hoeft te volgend om gelukkig te worden. Maakbaarheid van geluk en succes heet dit en het is een vrij populaire opvatting, ik wilde er ook best we een tijdje in geloven. Tot ik er ook verder over ging nadenken en ook de andere kant eens ging lezen. Als geluk maakbaar is dan is de eenvoudige conclusie ook waar dat ongeluk dus gewoon je eigen schuld is. Had je maar beter je best moeten doen, had je maar niet ze eigenwijs moeten zijn, had je jezelf maar moeten laten bekeren, je ongelukkig gevoel is dus gewoon eigen schuld, dikke bult.
Maar is dit wel zo? Nee, net zo goed als dat geluk niet maakbaar is, kunnen we ook stellen dat ongeluk geen eigen schuld is. Iemand van Joodse afkomst die in de tweede wereldoorlog opgepakt en afgevoerd werd naar een concentratiekamp had daar geen enkele eigen schuld aan. Een kind dat in Afrika in een hongersnood gebied woont heeft daar zelf geen enkele schuld aan. Niemand zal het in zijn hoofd halen om Iemand die door gruwelijke ervaringen als verkrachting, oorlogstrauma, mishandeling of andere gruwelijke ervaringen PTSS (posttraumatische stressstoornis) heeft opgelopen te zeggen dat het zijn of haar eigen schuld is. Ook het feit dat andere mensen geen problemen hebben met dezelfde ervaringen maakt deze mensen geen “aanstellers” of “zwakkelingen” zoals soms heel kortzichtig geoordeeld wordt.
Jezelf ongelukkig voelen en een eventuele depressie is geen eigen schuld, dikke bult, maar het hele idee van maakbaarheid van geluk kan deze mensen nog een extra domper geven. Men is al depressief en krijgt eigenlijk een beetje te horen dat het eigenlijk je eigen schuld is want als je gewoon doet wat iedereen doet of gedaan had wat er in de boekjes staat dan was je niet ongelukkig geweest. Bang om als “aansteller” of “zwakkeling” beoordeeld te worden stoppen veel mensen hun gevoel maar weg en doen ze ook alsof er niets aan de hand is om maar gewoon mee te kunnen doen en geaccepteerd te worden. Maar juist door jezelf groot te houden zorg je ervoor dat de oorzaken voor jezelf ongelukkig voelen of zelfs een depressie zichzelf alleen maar opstapelen. En ik weet uit ervaring, dat je dat gevecht uiteindelijk verlies.
Gelukkig word er tegenwoordig ook nog eerst gekeken of er een medische oorzaak voor depressie gevonden kan worden, want ook een depressie kan het gevolg zijn van een verstoorde balans in het lichaam of een onderliggende ziekte. Maar er zijn ook mensen die vanuit hun aanleg in de genen, te weinig endorfine stofjes aanmaken waardoor ze veel gevoeliger zijn voor tegenslagen en vervelende ervaringen. Ook geen eigen schuld zou ik zeggen.
Tegenwoordig kan ik mij alleen nog maar kwaad maken op geluk goeroes die met een kreet zoals “tjakka” aangeven dat men zich niet moet aanstellen en sterk en met zelfvertrouwen elk probleem om kan zetten in geluk en gelijk. Geluk is niet maakbaar, ondanks dat de illusie erg aantrekkelijk klinkt, en ongeluk is ook niet iemands eigen schuld. Door mensen die zich ongelukkig voelen te bagatelliseren drukken we ze alleen nog meer in een hoek. Social media speelt hier ook een belangrijke rol in, ik pleit er voor dat we eens wat meer aandacht gaan besteden aan het “echte” leven en minder aan die schone onwerkelijke droom die we elkaar voorspiegelen.
Door de cijfers dat een gelukkig stel “het” zeker twee keer per week doet, zal men snel geneigd zijn te denken dat er iets mis is met de eigen relatie als men het “maar” twee keer per maand doet. Terwijl de meeste stellen na een paar jaar hier super gelukkig mee zijn, zullen er genoeg mensen zijn die hun relatie laten verpesten door de drang om ook aan de “normale” cijfers te voldoen. Zo is het ook met alle andere aspecten van het leven, het streven naar de zogenaamde ideale schone schijn maakt eigenlijk alleen maar ongelukkig. Laten we ons eens sterk maken om ons niet meer allerlei ideale plaatjes te laten voorschotelen die ons eigenlijk alleen maar onzeker, ontevreden en ongelukkig maken. Er is al een stukje beweging in de goede weg gelukkig door niet meer zoveel met modellen te werken met de “ideale” maten, maar we hebben nog wel een weg te gaan.
Ik heb zelf ook nog een stukje verleden te verwerken, vooral van dingen die mij ongelukkig gemaakt hebben of mij nog steeds een ongelukkig gevoel geven. Mijn eigen aandeel heb ik ruimschoots onderzocht en nu komt daar ook een stuk inzicht vanuit autisme bij. Nu is het ook tijd om eens de ellende te onderzoeken waar ik geen enkele schuld aan had en die confrontatie is soms erg hard en ik ben bang dat ik dit niet alleen “opgelost” krijg. We gaan het zien, Carpe Diem.
Tot schrijfs, Hein Pragt.
