Maakbaarheid leren loslaten

Veel mensen geloven nog steeds in de maakbaarheid van het leven en soms lijkt het ook zo te zijn. Wanneer alles goed gaat en gaat zoals we willen, geloven we in de maakbaarheid, maar helaas is het leven iets weerbarstiger. De grootste oorzaak van stress, overspannenheid, burn-out en depressies is één zin: “het gaat niet zoals ik het wil”. Veel mensen zullen bij het lezen hiervan gelijk in de weerstand gaan omdat ze dit niet willen geloven, omdat dit de verantwoordelijkheid ook bij henzelf legt. Maar denk maar eens goed na, bijna alles waar we ons aan ergeren of wat verzet oproept gaat er om dat het “niet gaat zoals wij het graag zouden willen”. Neem het werk, het huishouden, de relatie, de kinderen, meestal gaat het fout wanneer het niet gaat zoals u het graag wilt. Nog een argument tegen de maakbaarheid van leven is, dat mensen die dan ongelukkig zijn of depressief, gewoon niet goed genoeg hun best hebben gedaan en dat het dus hun eigen schuld is. En dat is natuurlijk niet het geval, geluk is afhankelijk van zoveel factoren waarvan de meeste buiten onszelf liggen. Het maakt wel uit hoe u er tegenaan kijkt, wanneer u continue in verzet bent wanneer het niet gaat zoals u wilt, dan zal dit stress en negatieve gevoelens oproepen.

Er zijn ook mensen die het bestaan van eigen wil helemaal ontkennen, ik lees regelmatig boeken over non-dualisme en spirituele verlichting en binnen deze stroming is het gangbaar om het bestaan van vrije wil helemaal uit te sluiten. Alles gebeurd volgens een vast patroon en ieder speelt de rol in het toneelstuk dat het leven is, maar het scenario ligt compleet vast. Het denken dat uzelf de beslissingen neemt is volgens hen een mooie illusie waar we graag in geloven. Ik zit er tussenin, ik geloof in een beperkte vorm van vrije wil, maar ook dat ons leven gestuurd wordt door enorm veel krachten om ons heen, waar we weinig of geen invloed op hebben. Desondanks willen veel mensen graag geloven in de totale maakbaarheid en de macht over het eigen bestaan. Omdat het leven zich hier meestal niet naar wil voegen, ontstaat weerstand en verzet, de drang dat het toch moet gaan zoals men zelf wil, zal dan meestal voor veel stress en teleurstelling zorgen.

Ik kan wel een paar voorbeelden aanhalen, vroeger raakte ik in verzet wanneer ik een migraineaanval op voelde komen. Dit was namelijk ook vaak op een moment dat ik het liever niet wilde, maar doordat ik verzet voelde werd de aanval alleen maar erger. Tegenwoordig probeer ik me over te geven, het is niet anders, ik moet er even doorheen. Ik kan me nu sneller ontspannen en de migraineaanval is ook minder heftig. Ook op mijn werk hoor ik vaak collega’s aan de telefoon ruzie maken over wie er nu naar huis moet wanneer een kind ziek is en van school gehaald moet worden. Soms loopt dit op tot bijna ruzie aan de telefoon, tegen elkaar opbieden wiens werk belangrijker is en wie het de vorige keren al gedaan heeft. Totaal gestrest gaan ze daarna boos naar huis of weer aan het werk. Ik heb geleerd dat het overmacht is en dat mijn werk daar eigenlijk helemaal niet moeilijk over doet. Ik heb mij midden in een belangrijke vergadering wel eens geëxcuseerd dat ik naar huis moest voor een ziek kind en ik heb altijd begrip ervaren. Veel mensen raken in verzet, het gaat niet zoals zij het gepland hadden en ze denken dat ze zo belangrijk zijn dat ze niet gemist kunnen worden. De illusie van de maakbaarheid zorgt dus ook hier voor enorm veel stress.

Maar in het algemeen zie ik dat veel mensen tegenwoordig veel hooi op de vork nemen, beiden een drukke baan die niet naast huis ligt, een groot huis met natuurlijk huishouden, kinderen die ook de nodige tijd en aandacht vergen en dan zie dat het mensen vaak boven het hoofd groeit. En dan vallen ze in de val van de maakbaarheid en denken dat met een goede strakke planning alles wel voor elkaar komt. Maar helaas is het leven niet zo planbaar, kinderen worden ziek, files zijn ook niet planbaar, andere mensen leven niet volgens uw planning en dan neemt de stress alleen maar toe in plaats van dat deze afneemt. De ruzies tussen partners neemt ook toe want uiteindelijk ontstaat er bijna altijd een strijd om de schaarse (vrije) tijd en is er nog meer ongenoegen en stress. Maar wat is dan wel de oplossing.

Ten eerste is natuurlijk de oplossing om de druk wat te verlagen, waarom moeten mensen perse een fulltime baan hebben (de illusie is dat je met parttime banen geen carrière kunt maken) en de grote vraag of al die financiële luxe de stress en de ruzie wel waard is? Is de keuze tussen gelukkig zijn en iets minder geld en aanzien hebben nou zo moeilijk? De tweede oplossing is simpelweg loslaten. Accepteer overmacht en leer echt accepteren dat het vaak niet gaat zoals u het bedacht had en pas dan uw plan aan. Het werkt echt wel en er is altijd wel weer een oplossing en soms gebeuren er zelf hele leuke dingen wanneer het niet gaat zoals u gepland had. Accepteer het en omarm het zelfs, dit is namelijk het echte leven. Bekijk het eens reëel, hoe erg is het dat het niet volgens planning gaat, zijn er mensenlevens mee gemoeid, stort het huis in, kan de wereld niet verder draaien, meestal zit de weerstand alleen in uw hoofd. En hoe erg zijn die sokken naast de wasmand, ik ken mensen die er een echtscheiding op inzetten. De drang naar maakbaarheid (perfectionisme en willen dat het gaat zoals men het wil) maakt erg veel kapot en hoe belangrijk was het achteraf.

Op mijn werk heb ik geleerd om mijzelf totaal vervangbaar te maken en dat men mij daarom juist niet kwijt wil en dat ik alle vrijheid heb om vrij te nemen wanneer ik dat wens. Een win / win situatie maar veel mensen zijn hier doodsbang voor en voelen zich veiliger wanneer ze denken dat ze belangrijk en onvervangbaar zijn. Ze durven geen vrij te nemen omdat ze bang zijn dat men er achter komt dat iemand anders hun werk ook goed kan doen. Ik ben wel eens weggewerkt door een collega die carrière wilde maken achter mijn rug om en over mijn rug, dit leverde echt heel veel stress op. Uiteindelijk werd mijn contract niet verlengd en kreeg hij promotie en natuurlijk voelde ik toen even een gevoel van onrechtvaardigheid. Maar ik kreeg snel een andere leuke baan met hele leuke collega’s en een fijne sfeer zonder teveel stress, dus was ik er alleen op vooruit gegaan. Accepteren dat het leven gaat zoals het gaat en er weer het beste van maken levert meestal alleen maar voordelen op.

Ik ben alleenstaande ouder en ik plan ook, maar ik heb geleerd om te accepteren en soms zelf te omarmen dat iets niet gaat zoals ik gepland had. En meestal gaat dat prima, mis ik een afspraak door overmacht, dan maak ik een nieuwe, is de hele planning in de soep gelopen en is er geen eten in huis, dan eten we een keer friet. Hoe erg is het allemaal, accepteren dat het leven zijn eigen gang gaat en geen rekening houdt met jouw planning is een opluchting, En gaat het wel goed dan is dat mooi, gaat het niet zoals ik gepland had, dan moet ik mij maar aanpassen. Uiteindelijk komt het altijd wel weer goed, mijn huis is schoon maar niet bacterievrij en soms dan is er een stapel was die even weggewerkt moet worden. Heel af en toe val ik nog wel weer eens in de maakbaarheid val, maar hoe ouder ik word hoe meer ik accepteer dat het vaak niet gaat zoals ik gepland had. En dat heeft me juist ook heel veel leuke ervaringen opgeleverd wanneer er spontaan dingen gebeurden die ik niet bedacht had.

Loslaten, met de flow meegaan, leren dat je heel flexibel bent en de geruststelling kunt voelen dat er altijd wel weer een oplossing is en dat het zelfs leuk is om regelmatig uit de comfortzone geduwd te worden maakt het leven veel leuker en veel minder stressvol. Ik heb geleerd dat perfectionisme, dominantie, alles willen bepalen, regelen en plannen, kortom denken dat alles in het leven maakbaar en planbaar is, lijnrecht staat tegenover iets wat we allemaal graag willen en dat is: geluk. En ik heb geleerd dat ik liever geluk dan gelijk heb….

Vriendelijke groet, Hein Pragt