De afgelopen week was een week van inzicht. Er waren een paar aanleidingen, de belangrijkste was wel het overlijden van een bevriende collega die net één jaar ouder was dan ik. Nog geen twee maanden geleden melde hij zich af voor een werkafspraak die we hadden en vertelde hij dat hij kanker had en waarschijnlijk nog een maand of twee had. Dit nieuws sloeg in als een bom en toen hij vorige week overleed was ik even helemaal van de kaart. Dit in combinatie met een felle aanval met wel terechte kritiek en een conflict waarbij ik in plaats van zeggen “bekijk het maar, kom maar terug als je weer normaal kunt praten” het weer op een goede wijze probeer op te lossen en uit te praten. Mijn eeuwige valkuil dat ik conflicten wil oplossen en dan mijzelf soms voorbijloop en dat ik in mijn gedachten vastloop. Dan waarschuwt mijn lichaam mij vanzelf met een migraineaanval en dan moet ik wel even gas terugnemen. Na de immigran (medicatie) gaat het dan na een uur wel weer maar begrijp ik ook dat het even tijd is voor een paar uur mediteren en even goed naar binnen kijken. En dan komen inzichten voorbij die je al lang kent en weet maar die je telkens weer vergeet toe te passen.
Het eerste inzicht dat voorbij komt is: het verleden is geweest, leer ervan en laat het achter je, de toekomst moet nog komen en is heel onzeker, wat er wel is, dat is het hier en nu en daar moet je nu in genieten en de dingen doen die je graag wilt doen. Het klinkt zo simpel maar onze geest werkt hier een beetje tegen, die blijft je herinneren aan dingen die je ooit fout gedaan hebt, verdriet, schuldgevoel, schaamte, het waarschuwt je voor mogelijk gevaar op basis van vroegere ervaringen en voor beren op de weg zodat je dingen blijft uitstellen. Dit overlevingsmechanisme dat er vanaf de oertijd ingebakken zit kunnen we niet zomaar uitschakelen, het vergt veel kracht om het met het inzicht dat hierboven staat de kop in te drukken. Ik heb meerdere mensen die hun dromen telkens maar uitgesteld hebben verloren en dat is de wrede les die het leven je dan geeft.
De tweede les is iets dat een therapeute me ooit eens leerde, de meeste problemen die mensen hebben ontstaan uit maar één ding: “het gaat niet zoals ik het wil”. Veel mensen raken dan verontwaardigd wanneer je dit zegt, maar als je goed nadenkt en het probleem dat je ervaart helemaal terug redeneert naar de bron, waarom ervaar ik dit, en waarom ervaar ik wat ik ervaar enz. dan kom je heel vaak uit op “het gaat niet zoals ik het zou willen!”. Dan is de volgende vraag, moet het dan gaan zoals jij wilt, of is dat je ego die zijn zin wil doordrijven en zich wil laten gelden. Hoeveel gelukkiger zou je kunnen zijn als je dat ego dat “wil bepalen” los kunt laten. En vooral, hoe belangrijk is het eigenlijk, is het belangrijk genoeg om je leven zwaar te maken? Meestal is de conclusie dat het leven veel leuker is wanneer je dar ego een beetje los kunt laten.
Het derde inzicht komt uit de bijbel, wel de splinter in andermans oog zien, maar niet de balk in het eigen oog. Veel mensen zijn geneigd om niet alleen de problemen buiten zichzelf te leggen maar ook de oplossing. Er zijn mensen die hun hele leven vechten om anderen te veranderen (wat ook vaak weer “het gaat niet zoals ik wil” is) en niet willen zien dat de oplossing eigenlijk bij hunzelf ligt. Je bent als mens niet altijd in staat om dingen in de wereld te veranderen, maar je kunt jezelf wel leren om er anders mee om te gaan. Maar ook eerlijk durven kijken naar je eigen aandeel en je eigen fouten is belangrijk, durf ook naar de balk in je eigen oog te kijken en probeer hier van de leren. De bijbel heeft nog wel meer spirituele inzichten zoals: “wie zonder zonden is, werpt de eerste steen”, kijk voor je een oordeel hebt eens goed naar jezelf.
Het vierde inzicht is dus dat elk oordeel dat je hebt ook iets over jezelf zegt. Snel oordelen was vanuit de evolutie gezien noodzakelijk, de mens moest snel kunnen oordelen of iemand vriend of vijand was, of iets veilig of gevaarlijk was. Dit mechanisme werkt vaak fout maar zolang het maar in het eigen voordeel (vaak op korte termijn) is zal het zichzelf alleen maar versterken. Een snel oordeel is ook wel een vooroordeel en op die basis kunnen we totaal verwrongen ideeën krijgen van de werkelijkheid. De kunst is om het oordeel (bewust) uit te stellen en jezelf eerst eens goed te informeren, vaak is de werkelijkheid dan totaal anders dan wanneer je jezelf er met een snel (voor)oordeel vanaf gemaakt zou hebben.
Het vijfde inzicht is eigenlijk al heel oud en heb ik ooit geleerd uit het boek “De heerser” van Machiavelli (uit 1513) en dat is dat machthebber altijd dezelfde trukendoos toepassen om hun zin te krijgen. Of het nu politiek is of binnen een organisatie, je ziet altijd dezelfde mechanismen terug. Het eerste is “verdeel en heers”, zet je vijanden tegen elkaar op zodat ze iets anders te doen hebben dan jou aan te vallen, en het mechanisme van “angst regeert”. Door mensen bang te maken kun je al hun privileges en vrijheden afnemen en zo jezelf meer macht geven. Dit zie je openlijk overal gebeuren en dit inzicht kan helpen om jezelf niet mee te laten zuigen in dit soort machtsspelletjes.
En wat zegt dit allemaal over jezelf? In een meditatiesessie (gewoon een duur woord voor jezelf even rustig afsluiten voor de wereld en in jezelf kijken) kun je naar al je interne conflicten en problemen die je ervaart kijken en inzien wat je jezelf eigenlijk aandoet. Ja, wat je jezelf aandoet en niet wat de wereld je aandoet. Ik kan maar zeer beperkt dingen veranderen aan de wereld om mij heen maar wel aan hoe ik daar tegenaan kijk en hoe ik daar mee omga. Ook kan ik de fouten in mijn eigen denken zo herkennen en mijzelf corrigeren. Hierna heb ik vaak weer rust gevonden en moet ik weer even een paar wijze spreuken in huis ophangen om mijzelf te blijven herinneren. Deze week had ik even iets meer “schijt aan” dingen die mij belemmeren en ben ik me weer bewuster geworden van het leven in het nu. En zo ga ik volgende week weer iets nieuws ontdekken en dat is yoga. Het leven is vaak wat je er zelf van maakt.
Tot schrijfs Hein Pragt.
