(Zelf) beschermend gedrag

De laatste week heb ik veel zitten nadenken over beschermend gedrag en dat vertelde ook weer iets over mijzelf. Mijn enneagram type is 2, de helper en dat is mijn kracht maar ook mijn grootste valkuil. Bij de meeste mensen is trouwens hun grootste kracht ook hun grootste valkuil, dit is ook wel iets om eens over na te denken. Beschermer en helper liggen een beetje op één lijn, je wilt het beste voor iedereen om je heen en je valkuil is dat je jezelf hierin wel eens vergeet. Dit is door de jaren heen gelukkig al een stuk minder geworden, maar eenmaal ingesleten paden kunnen weer snel tot oud en bekend gedrag leiden.

Beschermen komt ook om de hoek kijken bij opvoeden, je wilt je kinderen alle ellende van de wereld besparen en voor ze opkomen, maar uiteindelijk maak je ze daardoor ook zwak en niet zelfstandig en leer je ze verkeerde sociale vaardigheden aan. Het is lastig om hier een goed compromis te vinden, maar soms moet je goed nadenken voor wie je het doet en wat de ander er uiteindelijk aan heeft. Je kunt je kinderen proberen te beschermen tegen de grote boze wereld en uiteindelijk is het gevolg dat ze zwak en afhankelijk blijven. Dat is voor sommige ouders die niet willen en kunnen loslaten ook prettig want dit geeft hun ego een goed gevoel dat ze nog nodig zijn. Maar soms zie je maar al te goed dat beschermend gedrag meer zegt over de kwetsbaarheid van de ouder dan dat van het kind. En uiteindelijk is het kind hier de dupe van en ontneemt de ouder het kind de mogelijkheid om zich los te maken en eigen leven te gaan leiden. Toch zien veel ouders zich als “goede ouder” wanneer ze zich (zogenaamd) onbaatzuchtig en super beschermend richting het kind opstellen.

Ook zie je dat terug op school en bijvoorbeeld sport, wanneer het kind zich maar enigszins tekort gedaan voelt staan de ouders al steen en been te klagen bij de leraren of leraressen of trainers. Of kinderen worden bij elke tegenslag getroost en in hun gelijk gesteld. Kinderen leren op deze wijze absoluut niet omgaan met tegenslagen of negatieve emoties, zelfs onrecht (wat we altijd tegenkomen en ook vaak moeten leren accepteren) en het resultaat is dat veel kinderen tegenwoordig al vrij jong in een depressie zitten en totaal niet om kunnen gaan met de roerige maatschappij en met tegenslagen. En dan voelen veel ouder zich geroepen om nog een extra duitje in het zakje te doen door het kind alsnog een slachtofferrol aan te meten. Het lijkt soms zelfs een beetje als Munchousen by proxy. Hierbij zal uiteindelijk de behoefte aan aandacht van het ego van de ouder(s) en het gevoel dat ze nog nodig zijn en dat ze zo goed voor kun kind zorgen, niet echt goed zijn voor het oplossen van de problemen die het kind heeft. Het is een soort olie op het vuur gooien in de hoop het te blussen.

Toch is loslaten en het kind ook een gecontroleerd laten vallen en leren omgaan met tegenslagen een deel van een goede opvoeding en zorgt het er voor dat kinderen opgroeien tot emotioneel sterke en zelfstandige volwassenen. En ja, dit is voor de ouders minder leuk, je moet loslaten, accepteren dat het kind zelfstandig zal worden en jou minder nodig zal hebben en dat is af en toe best moeilijk. Te veel beschermen is eigenlijk zwak maken en zwak houden. Het is goed om hier eens af en toe over na te denken en te proberen een goede balans te vinden. Belangrijk is het om ook het eigen gedrag en het eigen ego hierbij te betrekken en jezelf ook af te vragen, waarom doe ik dit? Is dit voor “mijn” behoeft of de behoefte die ik voor mijn kind bedacht heb als dekmantel van mijn eigen behoefte.

Daarnaast kreeg ik ook wat inzicht in mijzelf, het beschermende gedrag gaat ook naar mijzelf op. Door bijvoorbeeld heel hard te roepen dat ik genoeg heb van relaties, vlucht ik eigenlijk, ik sta mijzelf zogenaamd niet meer toe om weer gekwetst te worden maar uiteindelijk is het gewoon ontwijkend gedrag. En door dat ontwijkende gedrag hou ik mijn wereld rustig en veilig saai, maar ontzeg ik mijzelf ook een stuk plezier in het leven. Het is heel veilig om te zeggen dat je geen liefdespartner meer wilt maar het is uiteindelijk gewoon jezelf voor de gek houden. En soms moet je ook even doorzien dat je het opofferen voor je kind als dekmantel gebruikt om jezelf en anderen voor de gek te houden. Heel veilig en nobel maar klopt het wel? Ik heb geen moeite met alleen zijn maar weet ook al te goed hoe fijn en intiem het met zijn tweeën kan zijn. Langzaam opent zich weer een stukje en ik geloof dat dit goed is. Dat wil niet zeggen dat ik hals over kop weer hard van stapel ga lopen maar dat er wel weer een toegang is. Eerlijk naar jezelf zijn is soms ook heel moeilijk, ook hier spelen allerlei (zelf) beschermende processen mee. Al met al een zeer leerzame week die ik graag even wilde delen.

Tot schrijfs, Hein