Veel mensen met autisme zijn te eerlijk en hebben vaak ook een redelijk groot rechtvaardigheidsgevoel. Deze eerlijkheid kan soms bot maar ook vrij naïef overkomen en vaak zien mensen met autisme niet in dat hun eerlijkheid mensen kwetst of dat ze zichzelf kwetsbaar maken of zichzelf beschadigen. Die kwetsbaarheid komt vaak voort uit het niet goed kunnen inschatten dat de ander de eerlijkheid kan gebruiken om minder goede dingen te doen. Op een vraag of een kledingstuk goed staat zal iemand vaak een tactvol antwoord geven, om zichzelf niet in de problemen te werken en om de ander niet onnodig te kwetsen. Iemand met autisme zal vaak een totaal eerlijk antwoord geven in de veronderstelling dat de ander daar om vroeg, en dat kan soms in verkeerde aarde vallen zonder dat de persoon met autisme dit begrijpt. “Ik heb toch een eerlijk antwoord gegeven” zal deze vaak denken. Ook kunnen mensen met autisme soms te eerlijk zijn in situaties waarbij de absoluut niet gewenst is, zoals vergaderingen waar politiek in bedreven wordt. Ook ik heb in het verleden vaak problemen voor mijzelf veroorzaakt door te eerlijk te zijn, waardoor ik in gevoelige situaties wel eens de dupe ben geworden van mensen met minder goede bedoelingen.
Ik kan natuurlijk niet voor alle mensen met autisme spreken, maar ik kan wel mijn eigen verklaring beschrijven. Hiervoor ga ik terug naar mijn kindertijd, omdat ik de wereld niet goed begreep begon ik in mijn hoofd een soort model te maken om alles te kunnen begrijpen en te doorzien. Alles moest netjes op een rijtje staan, oorzaak en gevolg, daden en gevolg. Deze rechtlijnigheid zorgde er ook voor dat ik altijd eerlijk was en ook uitging van eerlijkheid omdat anders mijn “model” niet klopte en niet alles en passend geheel was. Leugens en onwaarheden pasten niet in mijn model, dat ook nog eens gevormd werd door het Katholieke geloof. Eerlijkheid was duidelijkheid, liegen en oneerlijk zijn was verwarring en aangezien de wereld vol was van niet zo eerlijke praktijken werd mijn wijze van denken en mijn ietwat rechtlijnige wereldbeeld aardig op de proef gesteld. Maar gaandeweg leerde ik meer oneerlijkheid en leugens te herkennen en kon ik ook daar een soort van route aan geven in mijn brein.
Maar zelf liegen en oneerlijk zijn was een groot probleem, ik begreep de wereld al niet al te goed en wanneer ik ging liegen maakte ik het nog meer ingewikkeld. In mijn puberteit leerde ik mijzelf dat er een uitweg was bij vragen om een eerlijk antwoord, en dat was niets zeggen. Niets zeggen is geen waarheid vertellen maar ook niet liegen en dat was voor mijn brein acceptabel genoeg. Door heel vaak bedrogen te worden leerde ik langzaam leugens en oneerlijk gedrag te doorzien en mijzelf hiertegen te beschermen, echter tegen emotionele manipulatie was ik totaal niet opgewassen wat mij in relaties nogal eens dwarszat. Mijn eerste vrouw probeerde mij ook regelmatig over te halen dingen te doen die niet helemaal eerlijk waren, onder het mom van “iedereen doet het”. Maar ik viel veel te snel door de mand omdat ik heel slecht liegen kon. Liegen en de waarheid verdraaien klopte niet in mijn brein, het veroorzaakte enorme spanningen en tegenstrijdigheden en die stress kon mijn brein niet aan. Ook in de later echtscheiding was ik in deze emotioneel zeer zware tijd veel te eerlijk en wilde ik alles zo graag goed doen dat ik mijzelf erg kwetsbaar gemaakt heb en mijn ex partner de volle gelegenheid heb gegeven om volledige karaktermoord op mij te plegen. Mijn autistische brein dacht dat mensen mijn eerlijkheid wel zouden zien, maar helaas was ik niet bestand tegen manipulatie en vooroordelen. Toch was ook deze periode een moeilijke en zware les voor mijn autistische brein en heeft een tijd cognitieve therapie alles weer een beetje op een rij gezet.
Met het stijgen van de leeftijd en de nodige levenservaringen ben ik steeds beter geworden in het doorzien van oneerlijkheid, manipulatie en politieke spelletjes, en ondanks dat ik er niet in mee wil doen, kan ik wel beter accepteren dat de wereld nou eenmaal zo werkt. Ik heb ook geleerd om eerlijk te zijn over mijn autisme en aan te geven dat men mij echt niet moet uitnodigen voor een vergadering waar politieke spelletjes in bedreven gaan worden. De projectmanager waar ik vele jaren heel goed mee samenwerkt hebt, gebruikte mij om zijn projecten technisch perfect van de grond en ingericht te krijgen en hij begreep mijn tegenzin tegen politieke spelletjes, hoewel dat zijn werk was. Hij nam mij altijd even apart en vertelde mij eerlijk wat voor politieke spelletjes hij speelde, met de vraag of ik er over wilde zwijgen. Het feit dat ik wist wat er speelde maakte dat alles in mijn hoofd bleef kloppen en dat ik gewoon mijn werk kon doen. Ik werkte echte niet mee met de politieke spelletjes want ik wilde er eigenlijk totaal los van staan.
Nog steeds probeer ik eerlijk en oprecht te leven en vooral niet te liegen en dit lukt de laatste jaren steeds beter zonder de nodige stress te veroorzaken. Ik ben ouder en wijzer geworden en heb ook geleerd dat ik geen allemansvriend hoef te zijn. Ik heb een leuke groep mensen om mij heen die een beetje begrijpen hoe ik in elkaar zit en die ook eerlijk met mij omgaan. De mensen die niet zo eerlijk zijn of die geen positieve invloed op mijn leven hebben, daar neem ik meer en meer afscheid van. Eerlijk zijn en eerlijk behandeld worden geeft een soort van rust in het brein die voor mensen met autisme vaak heel prettig is. Het is fijn wanneer alles klopt en netjes op een rij staat in je hoofd, dat geeft rust en voorspelbaarheid.
Ik heb ook ervaring met mensen met autisme waarbij het lijkt dat ze juist heel goed kunnen liegen. Een van mijn kinderen heeft op jonge leeftijd een situatie verzonnen van een gluurder bij het schoolplein waarbij hij het schoolbestuur en de politie zo geloofwaardig heeft belogen dat ze in de volle overtuiging waren dat alles echt gebeurt was. Toch is hier de verklaring waarschijnlijk dat voor de persoon met autisme het verhaal wel helemaal klopte ondanks dat het compleet verzonnen was. Het was een soort van eigen fictieve wereld waar dit echt voorgevallen was. Er zijn vele vormen van autisme en ik kan ook alleen maar dingen verklaren vanuit mijn eigen hoogfunctionerende autisme.
Boeken over autisme
Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit. Een boek dat ik echt kan aanbevelen, ik heb het al luisterboek gekocht. Bianca Toeps legt je in dit boek haarfijn uit wat het betekent als je autisme hebt. Dat doet ze bijvoorbeeld door te kijken wat de wetenschap zegt over autisme (en waarom sommige theorieën de prullenbak in kunnen), maar ook door haar eigen verhaal te vertellen, en andere mensen met autisme te interviewen. Bianca beschrijft op een frisse en luchtige manier de verschillende situaties waar je als autist tegenaan loopt in het dagelijks leven. 
Dit is autisme! Meer dan 550.000 Nederlanders hebben autisme. Zij worstelen iedere dag met het uitvoeren van kleine dagelijkse bezigheden zoals tandenpoetsen, rommel opruimen of een gezellig gesprek voeren. Het lijkt wel alsof steeds meer mensen autisme hebben. Toch weten veel mensen niet precies wat autisme is en hoe je er mee omgaat. Dat leidt vaak tot ongemakkelijke momenten, woede-uitbarstingen of zelfs tot stukgelopen relaties. Juist dat is waar autisme-expert Colette de Bruin met haar nieuwe boek ‘Dit is autisme!’, verandering in brengt.
Vind je eigen weg met jouw autisme Als je autisme hebt, werken jouw hersenen anders dan bij de meeste mensen. Je verwerkt informatie op een andere manier. In je kinderjaren bepalen volwassenen wat jij nodig hebt. Maar als je in de bovenbouw van de basisschool komt, of naar het voortgezet onderwijs gaat.