Deze pagina gaat over echtscheiding, veel mensen komen alleen te staan of gaan alleen wonen door een echtscheiding. Ook ik ben zelf twee keer gescheiden en ken ondertussen de klappen van de zweep. Mijn eerste echtscheiding verliep ondanks mijn best bedoeling, nogal dramatisch en heeft voor vele betrokkenen langdurig vervelende gevolgen gehad. Mijn tweede echtscheiding verliep redelijk goed en heeft tot een bloeiend co-ouderschap geleidt omdat wij met respect met elkaar om bleven gaan en elkaar als ouder van onze dochter bleven respecteren. Ik heb dus helaas beide uitersten meegemaakt en er ook veel van geleerd. Een deel van deze ervaring wil ik ook hier delen. Ik woon nu zelf al vele jaren alleen als co-ouder van mijn dochter en als vader voor de andere kinderen en stiefkinderen waar ik nog wel goed contact mee heb. Mijn echtscheidingen hebben ook de nodige emotionele schade bij mijzelf aangericht, ik denk dat een echtscheiding voor iedereen een zwaar emotionele periode is, hoe goed men het ook samen probeert op te lossen. Vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
De gevolgen van een vechtscheding voor kinderen
Een vechtscheiding of een heel emotionele echtscheiding waarbij de kinderen in de strijd gegooid worden kan er zogenaamde kind-ouder-vervreemding ontstaan. Soms maken ex partners de andere partner totaal zwart of leggen ze een zwaar emotionele last op de schouders van de kinderen. Soms proberen mensen in echtscheiding de kinderen aan te zetten tot het kiezen van een kant, vaak door emotionele manipulatie om de andere partner te straffen en pijn te doen. “Als het eng is bij papa, dan moet je me gewoon bellen, dan haal ik je onmiddellijk op.” is een heel effectieve wijze om het kind het idee te geven dat het eng kan zijn bij papa waarbij men zichzelf zogenaamd als beschermende bezorgde ouder presenteert. Maar ook kwaad spreken over de ex partner in bijzijn van de kinderen kan veel emotionele schade toebrengen. Kinderen willen meestal van beide ouders blijven houden en een eenmaal verstoorde relatie met de andere ouder kan levenslange schade toebrengen voor zowel ouder als kind. M.i. moet dit ook als een vorm van kindermishandeling worden gezien en erkend.
Zowel in Duitsland als in de Verenigde Staten laat het resultaat van een groot onderzoek dat slechts 1 jaar na de echtscheiding ongeveer 54% van de kinderen het contact verliezen met de ouder bij wie ze niet wonen. Helaas zal in Nederland dit percentage niet veel lager liggen. In de meeste van die gevallen wordt de vader-kind relatie dan voorgoed afgebroken of ernstig verstoord. De onderzoeksgegevens wijzen uit dat ongeveer 30% van deze kinderen te maken krijgen met gevolgen op lange termijn. Ze hebben in hun latere leven dan problemen met het onderhouden van liefdesrelaties met partners, geworteld in een algemeen wantrouwen in de stabiliteit van menselijke relaties. Ze hebben slechtere prestaties op het persoonlijke, professionele en het sociale vlak en zijn niet in staat om zich overeenkomstig hun intellectuele mogelijkheden te ontplooien.
Parental Alienation Syndrome (PAS)
Oorspronkelijke titel: The Parental Alienation Syndrome, Richard A.Gardner, Uitg. Creative Therapeutics, Cresskill, N.J., U.S.A. 1992. ISBN 0-933812-24-8
Richard A. Gardner is hoogleraar in de toegepaste kinderpsychiatrie aan de Columbia Universiteit van New York en schrijver van een stuk of 35 boeken over kinderen in echtscheiding die, evenals de schrijver zelf, in Amerika een hoog aanzien genieten. Met de door hem bedachte term Parental Alienation Syndrome (PAS) duidt Gardner een geestelijke stoornis aan die sinds een jaar of vijftien steeds meer optreedt bij kinderen waarvan de ouders klem zitten in een vechtscheiding. De stoornis bestaat daaruit dat het kind ervan bezeten raakt de ouder bij wie het niet woont (de ‘gehate’ ouder) te kleineren, beschuldigen en uit te stoten, zonder reden of of aanleidingen die in verhouding staan tot een levenslange uitstoting. De aanduiding ‘hersenspoelen’ (door de ‘geliefde’ ouder) vindt Gardner hier te beperkt omdat er buiten die programmering vooral ook krachten meespelen in het kind zelf en uit de sociale omgeving.
De emotionele kant van een echtscheiding
Scheiden doet lijden en natuurlijk wil iedereen zo snel mogelijk van zijn of haar verdriet af, maar hoe doet u dat? Vrienden en familieleden raden vaak aan om afstand te nemen, hem of haar zo min mogelijk zien, dan gaat het vanzelf wel over. Maar dit is een moeilijk op te volgen advies wanneer u samen kinderen hebt, zeker als u kiest voor co-ouderschap. De eerste stap om een verlies te verwerken, is juist de realiteit onder ogen zien. Daarmee wil ik niet zeggen dat permanente confrontatie met de ex-partner nodig is, maar het is wel belangrijk om stil te staan bij het verlies dat u lijdt door een echtscheiding. Wat raak ik kwijt en wat blijft er over en wat onstaat er nieuw, door uzelf die vragen te stellen en antwoorden te zoeken, brengt u structuur aan in al de gevoelens die een echtscheiding oproept.
Stap twee is de pijn van het verlies ervaren en toelaten, wanneer u die pijn niet beleeft, maar er voor op de vlucht gaat, duikt deze pijn later toch weer op. Bij verlies hoort nu eenmaal rouw, het is een normale reactie, zelfs al bent u degene die het initiatief tot de echtscheiding neemt. Het probleem bij scheiden is dat rouw en verlies vaak niet worden erkend, de omgeving denkt: Je hebt er toch zelf voor gekozen? Of: Je zult het er wel naar gemaakt hebben dat de ander je verlaten heeft. Maar ook al voelt u zich nu meer verbonden met u ex partner en gaat u met een ander verder, toch betekent dat wel afscheid nemen van uw vroegere partner. Anders dan bij de dood van een geliefde, zijn er geen vaste rituelen om een echtscheiding te verwerken. U krijgt er niet automatisch een paar dagen vrij voor op uw werk. Niet iedereen geeft u meteen zorg en aandacht en familieleden zwijgen maar al te vaak een echtscheiding dood.
De derde stap die u kunt nemen om het verlies van een echtscheiding te verwerken, is leren opnieuw te leven zonder uw vorige partner. U doet afstand van alle dromen en verwachtingen die u had over het leven samen met die ander. Het helpt om daarover te praten, maar de vraag is soms, met wie? Heel vaak zitten vrienden en familieleden niet echt klaar om dit soort gesprekken te voeren en staan ze snel klaar met allerlei adviezen. Wanneer u een nieuwe partner heeft zit die er vaak ook niet op te wachten om over het verlies praten, die voelt zich vaak als een bedreiging en heeft niet door dat u vorige relatie deel uitmaakt van wie u nu bent. Een nieuwe verliefdheid kan een goed middel zijn tegen de pijn van een echtscheiding, verliefdheid is een fijne aangename toestand die helpt de pijn te verminderen en die ervoor zorgt dat uw zelfvertrouwen weer groeit. Maar helaas duren deze zogenaamde rebound relaties meestal niet zo lang.
De vierde stap in het proces van verliesverwerking is opnieuw leren houden van het leven en van andere mensen. Vaak durven mensen na een echtscheiding niet meer ten volle van anderen te houden. Ze zijn ooit ontgoocheld geraakt en denken: Als ik me weer ga binden, kan ik opnieuw pijn krijgen. Maar zolang u afstand houdt, heb u uw verlies nog niet verwerkt. Of een echtscheiding nu volledig verwerkt is of niet, de fundamentele verliezen gaan nooit helemaal over. Een ingrijpende echtscheiding gaat als een schaduw met een mens mee, soms is hij klein, soms weer groot. U kunt verder gaan met uw leven alsof er niets aan de hand is maar soms kunt u dat verdriet opeens weer tegenkomen. Dat is een volstrekt normale reactie, en trek u niets aan van de onwetende reacties van: Goh, ze / hij is er nog steeds niet overheen. Het maakt wel een verschil of u continu met uw verlies bezig bent of dat u er af en toe een beetje last van heeft. Voor de pijn van een echtscheiding echt verwerkt is, kan er veel tijd voorbij gaan. Er zijn grote onderlinge verschillen tussen mensen op dat gebied, maar twee jaar is beslist niet vreemd. Gun uzelf de tijd om het te verwerken.