Is het u ook wel eens overkomen dat u een relatie aanging en u merkte dat uzelf of de ander ineens afhaakte of terugkrabbelde als het (in u of beleving van de ander) te snel ging? Ik had ooit een vriendin die regelmatig kortstondige relaties had maar het altijd weer uitmaakte als het in haar ogen te serieus werd. Wanneer de ander al iets voorstelde als “wil je mijn ouders eens ontmoeten?” was dit reden om de relatie onmiddellijk te verbreken. In gesprekken vertelde ze me wel dat dit waarschijnlijk het gevolg was van haar ouders die “voor de kinderen” bij elkaar gebleven waren en elkaar alleen maar het leven zuur gemaakt hadden waardoor de kinderen met een heel verwrongen beeld van een relatie opgegroeid waren. Hier was dus duidelijk een oorzaak van bindingsangst aan te wijzen, maar veel mensen hebben er onbewust last van. Wanneer relaties zich iets dreigen te verdiepen slaat de schrik ze om het hart en proberen ze snel meer afstand te nemen. Op deze pagina wil ik ingaan op het fenomeen bindingsangst. Met vriendelijke groet, Hein Pragt
Op de inhoud van deze pagina rust copyright © Hein Pragt.
Wat is bindingsangst en waar komt bindingsangst vandaan?
Wanneer u na lang zoeken uiteindelijk iemand treft met wie het klikt, dan nog kan een relatie soms niet van de grond komen. Soms komt dit omdat een van beide partners problemen heeft in de vorm van bindingsangst. Bindingsangst kan een groot probleem zijn voor sommige mensen, het kan naast invloed op intieme relaties ook gevolgen hebben voor uw werk, uw leefomgeving en uw vriendschappen. Vaak zijn mensen die zich niet kunnen binden op meer terrein onrustig, voor mensen met een extreme vorm van bindingsangst kan zelfs het maken van een eenvoudige afspraak al moeilijk zijn. Eigenlijk is bindingsangst het gevolg van de wijze waarop u gehecht bent, een belangrijke factor is hierbij hoe uw ouders en andere belangrijke personen in uw jeugd hebben ingespeeld op uw gevoelens en behoeftes. Mensen met bindingsangst hebben vroeger vaak niet goed geleerd hun gevoelens en behoeftes te uiten, of hebben ervaren dat gevoelens en behoeftes niet gewaardeerd werden. Maar ook kan bindingsangst het gevolg zijn van mislukte relaties waardoor men minder vertrouwen heeft dat het deze keer beter zal verlopen. Meestal ligt de oorzaak van bindingsangst dus in pijn uit het verleden. Het gevolg is vaak dat men op latere leeftijd afstandelijker zijn en dat ze situaties die teveel gevoelens oproepen proberen te vermijden. Hierdoor nemen ze vaak afstand als de ander te dichtbij komt.
We spreken van bindingsangst binnen een relatie wanneer men de angst heeft om zich te hechten aan iemand omdat men bang is om gekwetst, verlaten of afgewezen te worden. Iemand met bindingsangst is dus bang om een relatie te hebben met iemand anders, ze houden heel veel van hun eigen vrijheid en zijn bang dat ze hun vrijheid kwijt raken door een relatie aan te gaan. Soms komen mensen er pas achter dat ze last van bindingsangst hebben als ze al een relatie hebben, men krijgt het benauwd bij het idee om altijd samen met iemand te moeten zijn. Het is goed mogelijk om te leven met bindingsangst, men kan een baan hebben, een gezin hebben en gewoon sociaal functioneren. Veel mensen bekruipt het gevoel wel eens zonder dat ze zich realiseren dat dit eigenlijk bindingsangst is. Mensen met bindingsangst twijfelen of de partner wel “de ware” is, hechten veel aan hun vrijheid, vinden vaak dat hun geliefde te veel aandacht vraagt, hebben vaak nog nooit een echt lange of serieuze relatie gehad, brengen vaak meer tijd door met vrienden of vriendinnen dan met de geliefde, gaan plannen maken voor de toekomst zoals samenwonen of kinderen krijgen uit de weg, hebben moeite om echt intiem te worden, houden afstand tot de geliefde, willen liever niet teveel aan de toekomst denken, missen al snel de spanning in de relatie. Let hierbij wel op dat dit een op dat dit slechts een beknopt overzicht is van mogelijke aanwijzingen voor bindingsangst.
Bindingsangst is dus vaak ontstaan in het verleden, iemand heeft vaak zoveel pijn gehad dat men zichzelf door bindingsangst daar onbewust voor wil beschermen. Vaak herkent men bindingsangst niet bij zichzelf, u kunt zichzelf ook gewoon erg kritisch richting elke mogelijke partner vinden. Wanneer iemand probeert contact te maken, heeft u onbewust een lijstje met punten waar u ooit mee gekwetst bent die u tijdens de kennismakingstijd aan het afvinken bent om uzelf maar te overtuigen dat dit niet de goede partner voor u is. Het lijkt er vaak op dat u voor zichzelf al een ontsnappingsroute zit te bedenken. Dit kan u erg belemmeren in uw levensgeluk en het is dan wel belangrijk om de achterliggende oorzaken te onderzoeken. Wanneer u er zelf niet uitkomt, kunt u overwegen om professionele hulp te zoeken.
Herkennen van bindingsangst.
We spreken van bindingsangst wanneer men de angst heeft om zich te hechten aan iemand omdat men bang is om gekwetst, verlaten of afgewezen te worden. Vaak is het vertrouwen in belangrijke personen reeds vroeg in het leven gebroken door negatieve ervaringen maar ook meerdere mislukte relaties kunnen hun sporen achterlaten. Iemand met bindingsangst is dus bang om een relatie te hebben met iemand anders, ze houden heel veel van hun eigen vrijheid en zijn bang dat ze hun vrijheid kwijt raken door een relatie aan te gaan. Soms komen mensen er pas achter dat ze last van bindingsangst hebben als ze al een relatie hebben, men krijgt het benauwd bij het idee om altijd samen met iemand te moeten zijn. Het is goed mogelijk om te leven met bindingsangst, men kan een baan hebben, een gezin hebben en gewoon sociaal functioneren. Veel mensen bekruipt het gevoel wel eens zonder dat ze zich realiseren dat dit eigenlijk bindingsangst is.
Mogelijke aanwijzingen voor bindingsangst zijn:
- U blijft twijfelen of de partner wel “de ware” is;
- U houdt erg veel van uw vrijheid;
- U vindt dat uw geliefde te veel aandacht vraagt;
- U heeft nog nooit een echt lange of serieuze relatie gehad;
- U brengt meer tijd met uw vrienden of vriendinnen door dan met uw geliefde;
- U gaat plannen maken voor de toekomst, zoals praten over samenwonen of kinderen krijgen uit de weg;
- U heeft angst om in de steek te worden gelaten nadat u een relatie bent aangegaan;
- U heeft moeite om echt intiem te worden;
- Er blijft een afstand bestaan tussen u en uw partner;
- U wilt liever niet teveel aan de toekomst denken;
- U mist al snel de spanning in de relatie;
- U zou het liefst eeuwig vrijgezel willen blijven;
- U geniet meer van seks in een avontuurtje of one-night-stand dan in een intieme relatie.
Heeft uw partner misschien last van bindingsangst?
- Terwijl u het liefst iedere dag bij elkaar bent, vind de ander één keer per week wel genoeg;
- Uw partner vindt dat u hem of haar teveel claimt door bijvoorbeeld iedere dag te bellen of smsen;
- Uw partner probeert contact met zijn of haar familie en vrienden te vermijden want dat zou het te officieel maken;
- Uw partner kapt gesprekken over de toekomst, samenwonen en kinderen snel af;
- Ook al doet u erg uw best uw partner geeft u het gevoel dat u toch niet goed genoeg bent;
- U heeft het gevoel dat uw relatie stil staat of zelfs alleen maar achteruit gaat.
Mogelijke oorzaken van bindingsangst
Bindingsangst heeft vaak een oorzaak in de jonge jaren, de eerste binding is met de moeder en de vader. Wanneer een kind van de ouders te weinig liefde ontvangt, in de steek wordt gelaten of wordt mishandeld, is het begrijpelijk dat het kind tot de ervaring komt dat bindingen pijnlijk en teleurstellend zijn en leert het niet om iemand te vertrouwen. Maar ook latere ervaringen kunnen hun sporen achterlaten zoals meerdere keren gekwetst, bedrogen of verraden worden door iemand van wie men houdt en andere pijnlijke ervaringen kunnen een rol spelen zoals angst om opnieuw geconfronteerd te worden met een veeleisende partner, onrealistische verwachtingen, kwetsende communicatie, ruzies, overspel, gebrek aan tijd voor elkaar, onprettige familieleden, gebrek aan intimiteit, egoïsme enz. Hierdoor kan er bindingsangst ontstaan, iemand heeft zoveel pijn gehad, dat men zichzelf door bindingsangst daar onbewust voor wil beschermen.
Wanneer u last heeft van bindingsangst door ervaringen uit voorgaande relaties kunt u bang worden om opnieuw een relatie aan te gaan. Dit kan ongemerkt gaan, u bent gewoon erg kritisch richting elke mogelijke partner en wanneer iemand te dichtbij komt slaat de paniek u om het hart. Wanneer iemand probeert contact te maken, heeft u onbewust een lijstje met punten waar u ooit mee gekwetst bent die u tijdens de kennismakingstijd aan het afvinken bent om uzelf maar te overtuigen dat dit niet de goede partner voor u is en u voor uzelf al een ontsnappingsroute zit te bedenken. Wanneer u dit gedrag herkent is het belangrijk om hier eens goed over na te denken, er eens wat meer over te lezen en voor uzelf leren begrijpen dat dit een serieus probleem is waardoor u zichzelf erg belemmerd in uw levensgeluk. Wanneer u er zelf niet uitkomt kunt u overwegen om professionele hulp te zoeken.
Niemand is meer goed genoeg
Sommige mensen zijn al jaren alleen, ze hebben af en toe wel een date, gaan wel uit en lijken op zoek naar een nieuwe liefde. Maar bij elke mogelijk nieuwe partner staan alle voelsprieten uit om te zoeken naar bevestiging van eigenschappen die de vorige partners ook hadden, eigenschappen die in het verleden pijn gedaan hebben. En wanneer men maar goed zoekt dan zal men altijd wel bevestiging vinden van iets waar het hart bang voor is. Het hart sluit zich af en de mogelijke nieuwe partner krijgt geen enkele kans. Niemand is uiteindelijk nog goed genoeg, er is altijd wel een punt te vinden dat een vroegere ervaring bevestigd. Dit hoeft helemaal niet op de werkelijkheid gebaseerd te zijn en waarschijnlijk heeft deze mogelijke nieuwe partner deze eigenschap ook helemaal niet, of is de nieuwe partner in staat om er rekening mee te houden. Het punt is dat het vooroordeel of de ingebeelde angst al genoeg is om het een werkelijkheid te maken en het hart te sluiten. Dit doet men meestal niet bewust en meestal snapt men er zelf ook niets van, maar gebeurt het gewoon. En zelfs als men het mechanisme wel kent en herkent, is het vaak nog moeilijk het hart te overtuigen om zich toch open te stellen. En zo kan men heel lang alleen blijven, verlangend naar liefde en intimiteit, maar te bang om het hart echt weer te geven. Herkenbaar?
Wat is verlatingsangst?
Naast bindingsangst kennen we ook de term verlatingsangst. Het woord geeft het al aan, mensen met verlatingsangst zijn bang dat ze verlaten worden. Bij dit verlaten worden kunnen we dan denken aan de partner, kinderen, familie, gezinsleden of vrienden, het is dus vrij breed. Iedereen heeft wel eens een beetje angst in een relatie om verlaten te worden, dit is niet vreemd en ook niets om u zorgen over te maken. Niemand vind het leuk om iets kwijt te raken waar men aan gehecht is of waar men van houdt. Maar bij verlatingsangst gaat het om een extreme angst om verlaten te worden. Vaak ik deze angst ook totaal ongegrond omdat de partner er totaal geen signalen voor afgeeft.
Een veelvoorkomend probleem bij verlatingsangst is dat men heel veel aandacht van hun partner vraagt en er steeds maar weer van overtuigd moeten worden dat hun partner hen niet zal verlaten. Dit kan er juist voor zorgen dat er verwijdering optreed waardoor juist gebeurt waar men zo bang voor is. In de DSM-V (het boek over psychische stoornissen) is verlatingsangst opgenomen als angststoornis. Ongeveer 1 procent van de Nederlandse volwassenen heeft problemen met verlatingsangst. De algemene gangbare mening over de oorzaak van verlatingsangst is onveilige hechting, een term uit de hechtingstheorie van John Bowlby. Hij geeft aan dat het voor jonge kinderen normaal is om verlatingsangst te hebben omdat ze als er geen volwassenen in de buurt zijn in gevaar kunnen zijn. Gedurende het volwassen worden zal het kind leren om steeds meer afstand te namen en leert het kind dat de ouders wel weer terugkomen nadat ze even zijn weggeweest. Sommige kinderen leren dit echter niet, omdat ze dit veilige gevoel niet ervaren hebben.