Oordelen vooroordelen en veroordelen

We doen het bijna allemaal wel in meer of mindere mate, oordelen, vooroordelen hebben en veroordelen. Voor u kunt begrijpen wat voor effect dit heeft op uw leven moeten we eerst weten wat het precies inhoudt. In de basis is een oordeel een mening over hoe iemand is, denkt of doet en hierbij vergelijkt u de ander meestal met uzelf waarbij u zich als de norm beschouwd. Een oordeel zegt dus meestal ook veel over de persoon die het geeft. Een vooroordeel is een oordeel dat niet eens op feiten is gebaseerd is maar op generaliseren. Dit betekent dat u een menig heeft over iemand of een groep op basis van bijvoorbeeld één kenmerk van een stereotype. Een vooroordeel zal vaak best wel opgaan voor een deel van de groep waar men een vooroordeel over heeft, maar meestal niet voor de gehele groep. Vooroordelen kunnen ook geleerd worden door de krachtige meningen van anderen, zo kan men (soms onbewust) een vooroordeel hebben als men maar vaak genoeg gehoord heeft dat een groep mensen altijd crimineel is, of bijvoorbeeld altijd vrouwen lastig valt. Vooroordelen gaan vaker over negatieve zaken dan positieve zaken. Zowel oordelen als veroordelen zorgen er voor dat men niet verder kijkt, men heeft een oordeel of vooroordeel en men is klaar,. Wanneer men echter echt wil zien wat er is, dan is het oordeel of vooroordeel te vermijden of op zijn minst uit te stellen. Veroordelen is het onherroepelijk schuldig vinden van iemand aan bepaald handelen (of een mening) waarbij men hier zelfs een straf aan hangt. Rechters doen dit dagelijks na zorgvuldig afwegen van alle feiten en bewijzen, maar veel mensen doen dit op basis van een oordeel, vooroordeel of zelfs een gevoel. Men speelt dan zogenaamd voor eigen rechter en ik weet uit ervaring dat dit veel schade kan aanrichten bij zowel de persoon die een oordeel velt als de persoon die de veroordeling treft. Aangezien dveel mensen vaak bij voorbaat de eigen mening en overtuiging in bescherming nemen door een andere mening of tegenspraak uit de weg te gaan kan er tunnelvisie ontstaan. De eigen mening of overtuiging zal alleen maar versterkt worden omdat men alleen maar wil luisteren naar datgene wat de eigen mening of overtuiging bevestigt. Tunnelvisie heeft in de laatste jaren bijvoorbeeld geleid tot enkele onterechte veroordelingen waarbij mensen ten onrechte soms jaren in de cel hebben gezeten. Maar ook binnen het gewone leven kan tunnelvisie tot grote persoonlijke misstanden leiden. In het algemeen heb ik geleerd dat oordelen, vooroordelen hebben en veroordelen het leven niet eenvoudiger en makkelijker maakt, integendeel wanneer men lichter wil leven is het goed om ook te kijken naar uw eigen oordelen, vooroordelen hebben en veroordelen. Met vriendelijke groet, Hein Pragt

Oordelen

Een oordeel is een mening over hoe iemand is, denkt of handelt en een oordeel is gebaseerd op een vergelijking waarbij de gever van het oordeel zich als bron van redelijke normen beschouwt. We oordelen vaak wel elke dag, we oordelen bijvoorbeeld dat het gedrag van de buren die tot vijf uur in de ochtend een luidruchtig feest geven vrij asociaal is. Het is ook bijna onmogelijk een krant of nieuwsartikel te lezen zonder oordeel, vrijwel alles wat er in staat, is erop gericht u een oordeel te ontlokken. Een oordeel zegt niet alleen iets over de ander, het zegt ook iets over uzelf omdat u door het oordeel aangeeft dat u zich als bron van redelijke normen beschouwt en dat u dit oordeel meestal op uzelf niet van toepassing vindt. We worden met oordelen opgevoed, thuis, op school, door vrienden en vriendinnen, sport, kranten, televisie, internet, social media, alles leert ons wat de norm is en wat er van afwijkt. Maar in feite is normaal het gemiddelde van alle afwijkingen en is normaal ook erg tijdgebonden. Wat men nu soms normaal vindt zou vijftig jaar geleden onmogelijk zijn geweest. Toch vormt men meestal op basis van wat men hoort, ziet en leest een wereldbeeld dat veilig en vertrouwd lijkt. Dit maakt het ook makkelijker omdat dat men uiteindelijk niet verder hoeft te kijken dan het eigen oordeel (mening) en zo makkelijk de wereld kan verdelen in goed en fout, vriend en vijand, veilig en onveilig enz.

Een oordeel betekent dus dat u een mening over iets of iemand heeft, waarvan u denkt dat het de enige waarheid is. Een oordeel is gebaseerd op een vergelijking waarbij u vindt dat u de redelijke waarden en normen hebt en de waarheid kent. Wanneer de ander dom is, dan vindt u zichzelf dus slimmer, wanneer de ander lelijk is vindt u zichzelf dus mooier, wanneer de ander iets fout dan doet u het goed of weet u hoe het wel moet. Op zijn minst vindt u zichzelf normaal en de ander niet normaal of afwijkend van de norm. En daarom levert oordelen ook vaak een conflict op, de ander waarover u een oordeel velt zal het er niet altijd mee eens zijn en dit kan conflicten tot gevolg hebben, bovendien kijkt u niet naar wat er echt is waardoor u belangrijke zaken over het hoofd kunt zien. Ook kunt u op basis van uw oordeel beslissingen nemen die grote gevolgen kunnen hebben waar u later mee geconfronteerd kunt worden. Maar oordelen kan ook de andere kant op werken, wanneer u niet aan de positieve kan van het oordeel zit maar u een negatief oordeel over uzelf velt. Veel mensen die bijvoorbeeld depressief zijn hebben vaak een negatief zelfbeeld, ze beoordelen zichzelf vaak als minder dan de ander en minder dan de norm. Alles staat en valt dus met uw visie op normen en waarden en wat normaal is en dat is aangeleerd en soms weer moeilijk af te leren. Maar ook is het afleren van het continue vergelijken (oordelen) soms moeilijker dan u denkt, ook ik probeer zo weinig mogelijk een oordeel te hebben en toch word ik er door mijn kinderen wel eens op betrapt. Het moeilijkste is het loslaten van de norm en goed en fout en het inzicht dat goed en fout eigenlijk helemaal niet bestaan maar door mensen bedacht zijn. Wanneer u kunt accepteren dat alles is wat het is en gaat zoals het gaat dan is het oordeel overbodig.

Vooroordeel

Een vooroordeel is een mening die niet op feiten is gebaseerd en een vooroordeel is vaak een mening over iemand of een groep mensen. Een paar voorbeelden van een vooroordeel zijn dat dikke mensen gezellig zijn, dat migranten allemaal gelukszoekers zijn of alle ambtenaren lui zijn. Vooroordelen zijn een middel van het menselijke brein om een grote stroom aan informatie te verwerken waarbij het vaak onmogelijk is om alle informatie gedetailleerd te verwerken en werkt het vooroordeel als een soort algemeen filter. Vooroordelen kunnen zeer hardnekkig zijn en soms ook niet bewust. Wanneer een bepaalde groep of individu eenmaal een etiket heeft gekregen dan is het vaak moeilijk dit te veranderen. Om dit wel te veranderen moet men eerst open te staan voor kennis en andere meningen (het vooroordeel onderdrukken) waardoor duidelijk kan worden dat het vooroordeel op onjuiste veronderstellingen gebaseerd is. Discriminatie is ook vaak gebaseerd op een vooroordeel. Vooroordelen zijn makkelijk, we hoeven niet de enorme stroom van feiten en kennis tot ons te nemen om een gedegen oordeel te vormen maar kunnen ons er snel afmaken door een vooroordeel te vellen en klaar is het.

Vooroordelen kunnen ook verbinden, wanneer een groep mensen hetzelfde vooroordeel heeft dan u, dan hoort u bij de groep. Vaak leidt het ene vooroordeel dan ook weer to het volgende vooroordeel omdat vooroordelen soms heel logisch lijken en ook vaak goed in ons straatje passen. In de politiek maakt men hier ook graag gebruik van, vooral in slechte tijden zoekt men naar een gemeenschappelijke vijand. In de tweede wereldoorlog hebben we aan de lijve kunnen ondervinden wat de gevolgen hiervan kunnen zijn. Desondanks werkt het nog steeds om mensen van een vooroordeel te voorzien, zeker wanneer de juiste retoriek gebruikt wordt. Het mechanisme van vooroordelen is niet geheel fout, het is een natuurlijk mechanisme om ons te beschermen, om snel vriend en vijand te kunnen bepalen en wanneer het om vijand gaat is het voordeliger om voorzichtig te zijn met het oordeel vriend en sommige mensen dus onterecht als vijand te beschouwen. Om te overleven is dit een goede strategie en is het vooroordeel dus in ons voordeel. Maar het vooroordeel zorgt er ook voor dat we niet verder kijken en ons ook niet verder ontwikkelen. Vooroordelen kunnen ook heel vermoeiend zijn omdat ze ook uw angst, onzekerheid en gevoel van onveiligheid kunnen bevestigen zonder dat u verder kijkt en bijvoorbeeld zou kunnen zien dat dit helemaal niet nodig is.

Veroordelen

Een veroordeling kan het gevolg van een oordeel zijn, wanneer iemand iets gedaan heeft wat tegen de wetten, regels of normen en waarden inging, kan er een vonnis of bestraffing volgen. Een rechter moet eerst oordelen (zich met inzicht over iets uitspreken) en daarna pas kan hij veroordelen (vonnis uitspreken en eventuele bestraffing). Maar ook in het gewone leven doen we aan oordelen en veroordelen, veel mensen vinden dat ze het recht hebben om te oordelen en daarna een gepaste straf uit te delen. We vinden dat de buurman de auto slordig geparkeerd heeft, we oordelen dat hij dit gedaan heeft en veroordelen en bestraffen hem door onze auto er zo dicht tegenaan te zetten dat hij niet meer in kan stappen. Veel mensen vinden dat ze het recht tot veroordelen hebben en maar al te vaak is dit op basis van een vooroordeel of een verkeerd oordeel. Bij het veroordelen speelt ook vaak macht mee, het gevoel een straf uit te mogen of kunnen delen is een vorm van machtsgevoel. Dit kan zelfs extreme vormen aannemen wanneer mensen bijvoorbeeld homo's in elkaar slaan omdat ze hand in hand lopen, puur gebaseerd op hun oordeel en vooroordeel over homo's en het machtsgevoel dat ze deze mensen kunnen veroordelen tot een lijfstraf. Maar ook in huiselijke kring veroordelen we soms, wanneer een kind zich niet aan de afspraken (vaak onze afspraken) houdt dan volgt er een (ons onze ogen) gepaste straf. In foute liefdesrelatie gebeurt vaak hetzelfde, op ongewenst gedrag van de ander volgt een snelle veroordeling en straf.

Maar ook hier gaat eigenlijk op dat het recht (wat goed en fout is) de mening is van de helft van de bevolking plus één of zelfs de mening is van een kleine groep uit eigenbelang kan zijn. Een rechter zal in Nederland ook alle feiten en bewijzen vanuit redelijkheid en billijkheid bekijken. Pas daarna zal hij een veroordeling en een strafmaat bepalen. Wanneer we echter door de eeuwen heen kijken wat de norm van goed en fout is en was en de mate van straf die er op staat of stond dan zien we dat waar een paar eeuwen geleden hier nog de doodstraf op kon staan, tegenwoordig heel normaal is. Ook wanneer we kijken naar de norm van goed en slecht in verschillende culturen zien we grote verschillen. Toch veroordelen we vaak andere culturen omdat we onze eigen cultuur en waarden als enige norm en waarheid bestempelen. Wraak is in mijn ogen de ultieme vorm van oordelen en veroordelen, men wil de ander in deze kwetsen of onrecht aandoen als men zelf ervaren heeft, als een vorm van genoegdoening. Dit levert vaak alleen nog maar meer ellende op en het gevoel van genoegdoening duurt vaak ook maar zeer kort. Wanneer wraak voorkomt uit een onrecht gevoel of verkeerde veronderstelling kan het tot (soms bijna) onomkeerbare schade voor beide partijen leiden. Een mooie uitspraak die mij altijd bij is gebleven komt uit de bijbel, waar Jezus tegen de menigte roept die op het punt staat een vrouw te stenigen, "wie zonder zonde is, werpt de eerste steen!". Denk voor u iemand veroordeeld eens goed na wat u het recht geeft om te veroordelen.

Mijn ervaring

Ik dacht zelf altijd dat ik niet zoveel oordelen en vooroordelen had, dat ik een open mens was, nieuwsgierig en vaak buiten de gebaande wegen dacht. Ik denk dat dit ook wel gedeeltelijk waar was, in vergelijking met veel mensen om mij heen. Pas toen ik mij bezig ging houden met spirituele verlichting ontdekte ik dat ik best veel meningen (lees oordelen en vooroordelen) had. Ook zag ik in hoe deze oordelen mijn bepaalden, dat ik minder open stond voor andere mensen en andere meningen dan ik zelf dacht, dat ik merkte dat mijn mening ook vaak gebaseerd was op vrij algemene vooroordelen. Als voorbeeld wil ik noemen dat ik een collega had die mijn verzoeken nooit helemaal goed uitvoerde, er best lang over deed en traag reageerde op mijn email. Na een tijdje had ik mijn oordeel wel klaar, deze collega (die ik niet persoonlijk kende) was in mijn ogen lui, traag en slordig.

Tot ik hem eens persoonlijk opzocht en ik merkte dat zijn afdeling onder grote werkdruk zat, dat er een afrekencultuur heerste en veel mensen hierdoor slecht gingen presteren. Hij deed zijn best maar kon het werk niet aan en probeerde dan maar te doen wat mogelijk was. Mijn oordeel was totaal onterecht, ik had niet verder gekeken en mij niet verdiept in de werkelijkheid. Ik had mij best boos gemaakt op deze afdeling en deze collega, het had mij best veel negatieve energie gekost en dat was eigenlijk niet nodige geweest. Toen we in gesprek raakten vroeg ik hem wat ik kon doen om zijn werk makkelijker te maken en te zorgen dat hij mijn verzoek beter kon verwerken en hij gaf me een aantal tips waarmee ik wat kon. Wanneer ik dit eerder gedaan had, had ik minder ergernis gehad en was het al met al ook sneller gegaan. Het leermoment was dus, niet zo snel oordelen maar eerst verder kijken.

Vanuit de spirituele verlichting leerde ik dat goed en kwaad eigenlijk hele relatieve begrippen zijn en dat alles eigenlijk relatief is en door mensen bedacht. Ik leerde dat alles is wat het is en dat het gaat zoals het gaat, net als mijn moeder altijd tegen mij zei. Ik heb nog steeds sterke meningen, ik ben nog steeds voorvechter van sociaal en menselijk beleid, maar heb wel geleerd om mijn strijd wat zorgvuldiger te kiezen. Ik heb nog steeds oordelen (meningen) ik probeer zo wieling mogelijk vooroordelen te hebben en probeer ook zo weinig mogelijk te veroordelen, Nog elke dag leer ik nieuwe inzichten, momenteel door het concept van omdenken, en ik doe mijn best om verder te kijken dan een oordeel. Soms kom ik na enorm veel verder gekeken te hebben dat ik er toch een oordeel (mening) over mag hebben. Ik probeer ook mijn oordeel uit te stellen, eerst verder kijken, eerst relativeren, eerste omdenken en in de meeste gevallen blijft een oordeel achterwege.

Door minder te oordelen werd het leven een stuk lichter, ik wind me niet meer op over de meeste dingen of mensen, ik accepteer dat dingen en mensen zijn zoals ze zijn en ik daar niet zoveel aan veranderen kan, dat ik een goed voorbeeld kan geven en gebruik kan maken van hun tegengestelde gedrag. Minder oordelen, minder meningen hebben, leren inzien dat ik vooroordelen heb en dat ik de laatste bent (gezien de fouten die ik zelf gemaakt heb) om te te mogen veroordelen. Ik denk vaak aan "wie zonder zonden is werpt de eerste steen". Ik vind nog steeds bepaalde dingen mooi en sommige dingen niet mooi, ik ben soms blij en soms verdrietige en elke andere emotie is mij ook niet vreemd, maar ik laat het over mij heen komen, het is goed en het gaat weer over. Minder oordelen is ook leren loslaten en bij mijzelf blijven. Ik heb geleerd dat democratie de dictatuur van de helft plus één is en dat regels en normen en waarden ook door mensen bedacht zijn en aan tijd en cultuur onderhevig zijn. Minder oordelen, vooroordelen hebben en veroordelen is mijn inszien een goede stap naar een lichter en gelukkiger leven.