Kritiek geven en kritiek krijgen

Kritiek geven en vooral kritiek ontvangen is voor veel mensen best een groot probleem. Iedereen heeft wel eens met kritiek te maken, binnen de relatie of op het werk. Denk maar eens aan die jaarlijkse beoordelingsgesprekken op uw werk, meestal voelt u zich daar niet erg gemakkelijk bij. Daartegenover staat dat bij het geven van kritiek de angst om de hoek komt kijken om de ander te kwetsen. Bij het ontvangen van kritiek ervaren we dit regelmatig als een persoonlijke aanval en kan het heftige gevoelens van onbehagen en verzet opleveren. Toch hoeft dit niet zo te zijn als we beter leren met kritiek om te gaan. Hoe u omgaat met kritiek kan ook sterk met uw eigen ego en zelfbeeld te maken hebben. Wanneer iemand kritiek op u heeft en u zich beledigd of gekwetst voelt dan kan dit zeker met uw eigen ego te of uw zelfbeeld te maken hebben. Zeker ongevraagd kritiek krijgen of kritiek krijgen terwijl u zelf dacht dat u het prima gedaan heeft, kan zeer sterk binnenkomen en gevoel van verzet veroorzaken. En helaas kan kritiek ook soms opzettelijk bedoeld zijn om u te kwetsen, maar ook hier kunt u zelf bepalen hoe u hier mee omgaat. Vriendelijke groet, Hein Pragt

Kritiek of mopperen

Om te beginnen wil ik hier even een onderscheid maken tussen kritiek geven en mopperen. Kritiek is een ergernis over het gedrag van de andere persoon met als doel constructief te zijn. Mopperen is vaak een uiting van ongenoegen zonder concrete vraag en suggestie voor veranderen van de situatie. De achtergrond van mopperen is vaak een uiting van onvrede met zichzelf of een gevoel van onvrede over een heel ander onderwerp. Vaak heeft de persoon die moppert niet eens de ware reden van de onvrede door of kan deze over de ware reden van de onvrede niet praten. Wat kritiek en mopperen wel gemeen hebben is dat het een uiting van onvrede is van de persoon die kritiek geeft en vaak ook veel zegt over de beleving van de persoon die kritiek geeft.

Goed omgaan met het ontvangen van kritiek is iets dat u kunt leren, door goed te luisteren en goed te overdenken of de kritiek terecht is en wat U ermee kunt. Hierdoor leert u zichzelf beter kennen en opent u de weg naar een positieve verandering van uzelf. Het gaat daarbij niet om het veranderen van uw persoonlijkheid maar om verandering van uw gedrag. Een goed boek om te leren anders om te gaan met mensen en situaties waar u problemen mee heeft is "Ik ben okay, jij bent een sukkel" van Berthold Gunster. Wanneer u problemen heeft met lastige mensen, stop met te proberen ze te veranderen, ze zijn wie ze zijn en dat zal wel altijd zo blijven. De kunst is om ze om te denken, in dit boek past Berthold Gunster de theorie van het omdenken toe op relaties in zowel in zakelijke als priv�sfeer.

Leren constructief kritiek te geven.

Het hoofddoel van kritiek is dat er iets verandert aan de situatie die ergernis oproep, dit kan een verandering in het gedrag van de andere persoon zijn, maar ook een overdenking en verandering van de eigen beleving inhouden. Als u kritiek niet goed uit zal de ander zelden open staan om een gesprek aan te gaan en iets aan de situatie te veranderen. Het is dus van groot belang om de kritiek goed te brengen en op het juiste moment. Als u ontevreden bent over het gedrag van een ander, maak dan eerst voor uzelf concreet wat u vervelend vindt en hoe u dit zou kunnen veranderen. Denk vooral na over hoe u het anders zou willen, kritiek zonder vraag tot verandering lijkt erg veel op mopperen.

Wanneer u kritiek geeft probeer dan te praten in de "Ik vorm", hoe u zich voelt en wat uw beleving is en luister naar de reactie van de ander. Probeert de ander over een ander onderwerp te praten of schiet deze volledig in de verdediging, probeer dan weer rustig duidelijk te maken waarover het gaat. Als dit herhalen niets oplevert, vraag dan aan de ander om te herhalen wat u zei om te zien of deze het wel goed begrepen heeft. Verander zelf ook niet van onderwerp en laat u niet verleiden de kritiek te omzeilen door het gesprek een andere wending te geven. Probeer vast te houden aan het onderwerp van kritiek en te onderhandelen over een mogelijke oplossing. Leg deze oplossing niet geheel bij de ander, geef ook zelf aan dat u bereid bent om na te denken over een verandering in uw eigen beleving van het probleem.

• Kies een goed moment om uw kritiek en vraag te uiten. Het is vaak niet zo handig om kritiek op de ander in gezelschap te uiten, dit zal de persoon die de kritiek ontvangt meestal een heel onaangenaam gevoel geven. Kritiek geven werkt beter als u rustig op de bank zit thuis dan in gezelschap.
• Het is ook niet zo verstandig kritiek te geven na bijvoorbeeld een lange vermoeiende werkdag, u bent zelf niet rustig en de ander zal niet openstaan voor uw kritiek. Dit zal meestal uitdraaien op een ruzie.
• Haal geen oude koeien uit de sloot of betrek andere onderwerpen in uw kritiek, houdt het bij het ene kritiekpunt.
• Denk goed na over uw kritiek, betreft het echt een wezenlijk punt waar u het over moet hebben, of komt uw ergernis voort uit iets anders. Zoek dus eerst de oorzaak bij uzelf. Probeer geen ergernissen die uzelf betreft op een ander af te reageren, dit lijkt namelijk weer heel erg op mopperen.
• Ook is het handig om toestemming te vragen voordat u kritiek geeft. Door te vragen of iemand wil horen wat u te melden heeft, komt u erachter of diegene op dat moment openstaat voor een gesprek. Staat de betreffende persoon niet open, dring dan niet aan, maar probeer het op een later tijdstip nog eens.
• Kies uw woorden zorgvuldig en wees zo concreet mogelijk. Geef geen kritiek op de persoon, maar op zijn of haar gedrag. Een goede wijze om kritiek te geven is: als jij dit doet in die situatie, dan voel ik me zo.
• Verwacht niet te veel, het komt maar zelden voor dat de bekritiseerde zich meteen gewonnen geeft, en onmiddellijk zijn of haar gedrag aanpast. Als de ander aangeeft dat hij of zij eens gaat nadenken over wat u gezegd heeft is dat al heel wat.
• Probeer woorden die extremen aangeven zoals altijd en nooit te vermijden. De ander zal dan meestal in verdediging gaan met de woorden die doe ik wel eens, maar niet altijd.

Leren omgaan met kritiek.

Vaak wordt kritiek als een aanval ervaren, waarbij men vaak heel extreme gevoelens ondergaat. De persoon die kritiek ontvangst kan soms onbewust denken dat u hem of haar niet meer mag, of dat hij of zij helemaal gefaald heeft. Omdat kritiek als zo sterk bedreigend ervaren kan worden zijn de reacties vaak ook heftig. Vaak is de reactie een scheldpartij en het enige dat dan nog overheerst is het gevoel van onrecht. Vaak zal de zaak dan fors opgeblazen worden waardoor zaken geheel uit hun verband getrokken worden. Dit lost meestal niets op en beide partijen gaan uit elkaar, likken de wonden en zijn niet veel opgeschoten. Ook komt het voor dat mensen totaal dichtklappen na kritiek of op het schuldgevoel van de ander gaan werken. Ook dit is geen goede wijze om met kritiek om te gaan.

Enkel manieren hoe mensen omgaan met kritiek zijn:

• Vechten met de gedachte de aanval is de beste verdediging, opmerkingen die dan vaak vallen zijn kijk naar jezelf, je bent zelf geen haar beter, je vroeg erom en jij begon. Ook een vorm van vechten is de ander door middel van verbaal geweld en redenaties overtroeven.
• Vluchten is een andere vorm van reactie, weglopen, zichzelf kleinmaken, verontschuldigen of zelfbeklag. Hiermee probeert men door schuldgevoel op te roepen de kritiek te omzeilen.
• Kritiek vermijden is ook een vorm, door veel zelfkritiek te geven kunt u vermijden dat de ander u kritiek geeft.
• Ook kan de persoon die kritiek ontvangt volledig dichtklappen.

Dit geeft al aan wat kritiek ontvangen zo moeilijk maakt, het confronteert u met uw minder sterke punten. Kritiek word vaak opgevat als een aanval op de persoon zelf, terwijl het in de meeste gevallen alleen maar om een punt van het gedrag van die persoon gaat. Vooral bij mensen die toch al niet zo'n positief zelfbeeld hebben kan kritiek heel hard aankomen, omdat men toch al zo onzeker is. Helaas is overdreven zelfvertrouwen ook niet de oplossing, want meestal staat u dan helemaal niet open voor kritiek.

Hoe kunt u leren om goed te reageren op kritiek.

Wanneer u kritiek ontvangt moet u niet uit het oog verliezen dat de kritiek in eerste instantie iets zegt over de ander, de persoon die kritiek geeft vindt iets wat u doet vervelend. Als u te snel reageert gaat u projecteren of gedachtelezen en zaken invullen die de ander helemaal niet bedoelt. Het is dus heel belangrijk om uw eigen ongenoegens te onderdrukken en eerst goed te luisteren. Dit geeft u ook tijd om goed na te denken. Hierna kunt u rustig over het onderwerp praten en eventueel met een deel van de kritiek instemmen, een compromis bespreken of aangeven dat u er eens over na zult denken.

Goed luisteren is dus heel belangrijk net als kijken naar de ander en laat merken dat u luistert. Doorvragen wat die ander van u wil en vragen hoe de ander het probleem zou willen veranderen. Koppel terug en herhaal wat de ander zei om te zien of u die ander goed begrepen heeft.

Probeer niet te snel in discussie, verdediging of tegenaanval te gaan, het gaat erom dat de ander ergens ontevreden over is en niet of iets wel of niet waar of eerlijk is. Als u vindt dat de ander gelijk heeft, geef dan toe en geeft bijvoorbeeld aan dat u er in het vervolg op zult letten. Bent u niet eens met de kritiek, bedenk dan wel dat de ergernis bij de ander zal blijven. Ga dan onderhandelen over een compromis die voor beiden acceptabel is.

Denk goed na over de kritiek, het is niet altijd makkelijk uzelf aan te passen maar het is goed te bedenken dat u zichzelf te kort doet als u niet openstaat voor verandering.

Verschil tussen mannen en vrouwen t.a.v. kritiek.

Het valt op dat vrouwen vaker kritiek hebben op mannen dan andersom. Ik denk dat vrouwen makkelijker over hun gevoelens praten en dus ook makkelijker gevoelens van ongenoegen uiten. De meeste mannen potten hun kleine ergernissen op en die komen er meestal tijdens een vaak klein conflict allemaal uit. Naar mijn menig moet er een soort van gulden middenweg mogelijk zijn. Niet altijd direct alle ergernis uitspreken, vaak lijkt de ergernis na een nachtje slapen al niet zo erg meer. Wat u vooral niet moet doen is uw ergenissen oppotten.

Een klein voorbeeld van het verschil tussen mannen en vrouwen.

Een man en een vrouw zaten gezellig bij elkaar op een verjaardagfeest. Opeens zei de vrouw tegen de man: "Jan, je praat weer te veel". Er viel een stilte en iedereen keek de man die de kritiek gekregen had aan. Deze dacht even na, lachte en zei: "daar kon je wel eens gelijk in hebben". Iedereen lachte en het werd nog een gezellige avond. De man gaf met deze opmerking aan voldoende zelfkennis te bezitten en de kritiek te kunnen relativeren. Dit is een goed voorbeeld van een goede reactie waarbij hij zichzelf en zijn partner een pijnlijke situatie bespaarde. Zelfkennis en je eigen fouten durven erkennen is heel belangrijk bij het goed om kunnen gaan met kritiek.